Kıbrıs ve Türkiye Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (4-8. Sınıf) Ders Kitaplarındaki Görsellerin Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi

Bu araştırma öğretim programları, temel yaklaşımları ve kitap içerikleri açısından aralarında büyük benzerlikler olan Kıbrıs ve Türkiye Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) 4-8. sınıf ders kitaplarında kullanılan görsellerin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda kitaplardaki görseller nicelik, içerik, biçim ve gerçeklik olmak üzere dört açıdan incelenmiştir. Nitel araştırma modeli ile yapılan araştırmada, durum çalışması deseni kullanılmıştır. Doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı araştırmada, 2020-2021 öğretim yılında her iki ülkede okutulan DKAB (4-8) ders kitapları incelenmiştir. Araştırma sonucunda, iki ülke ders kitaplarında kullanılan görsellerin sayısal olarak birbirine yakın olduğu, en çok kullanılan görselin fotoğraf olduğu ancak görsel çeşitliliği açısından Türkiye’deki kitaplarda şema ve kavram haritası görsellerine daha fazla yer verildiği belirlenmiştir. Kıbrıs DKAB (4-8) ders kitaplarındaki görsellerin büyük kısmının doğa fotoğraflarından oluştuğu, bu görsellerin içerikle doğrudan bağlantısının kurulmadığı ve içeriği açıklama-destekleme-somutlaştırma gibi işlevlere sahip olmadığı tespit edilmiştir. Kıbrıs DKAB (4-8) ders kitaplarındaki görsellerin renk-boyut uyumu, denge, kolay algılanma ve dikkat çekme açısından yetersiz kaldığı; Türkiye DKAB -özellikle 4-5-8. sınıf- ders kitaplarının gerek renklerin canlılığı gerekse asimetrik bir dengeye sahip olması açısından görsel tasarım ilkelerine göre daha etkili hazırlandığı belirlenmiştir. Buna göre Kıbrıs DKAB (4-8) kitaplarının içerikle görseller arasında uyumun sağlanabilmesi ve kitapların daha çekici özellik taşıyabilmesi için yeni görseller hazırlanarak yenilenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Ders Kitabı, Görsel, Kıbrıs

Cyprus and Turkey Religious Culture and Moral Knowledge (4-8. Class) Comparative Evaluation of Images in Textbooks

This research training programs, great similarities between the two in terms of basic approaches and book content that Cyprus and Turkey Religious Culture and Moral Knowledge (RCMK) 4-8. it aims to evaluate the visuals used in classroom textbooks comparatively. The visuals in the books were examined from four angles: quantity, content, form and reality. In the research conducted with qualitative research model, case study design was used. RCMK (4-8) textbooks taught in both countries in the 2020-2021 academic year were examined. As a result of the research, it was determined that the visuals used in the textbooks of the two countries were numerically close to each other and the most used visual was photography. However, it was determined that given more space to schemas and maps in the books in Turkey. It has been determined that most of the visuals in Cyprus RCMK (4-8) textbooks consist of nature photographs, these images are not directly related to the content and do not have functions such as explaining-supporting-concretizing the content. Accordingly, it may be suggested that Cyprus RCMK (4-8) books should be prepared and renewed in order to ensure harmony between content and visuals and to make the books more attractive.

Keywords:

Religious Education, Religious Culture and Moral Knowledge, Textbook, Image, Cyprus,

PDF

___

Akyürek, Süleyman. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Derslerinde Kavram Haritalarının Kullanımı”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (Temmuz 2003), 65-85.
Alpan Bangir, Gülgün. Ders Kitaplarındaki Grafik Tasarımın Öğrenci Başarısına ve Derse İlişkin Tutumlarına Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
Ay, Mehmet Emin. Çocuklarımıza Allah’ı Nasıl Anlatalım? İstanbul: Timaş Yayınları, 38. Basım, 2016.
Aycan, Şule vd. “İlköğretimde Kullanılan Fen Bilgisi Ders Kitaplarının Bazı Kriterlere Göre İncelenmesi”. Ankara: ODTÜ, 2002.
Aydın, Mehmet Zeki. Din Öğretiminde Yöntemler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 13. Basım, 2020.
Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 27. Basım, 2019. https://doi.org/10.14527/9789944919289
Cemaloğlu, Necati. “Öğretimde Ders Kitaplarının Yeri ve Önemi”. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu: Tarih 9-12. ed. Necdet Hayta vd. 1-32. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, 2003.
Ceyhan, Erdal - Yiğit, Birol. Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2004.
Demirbaş, Murat. “İlköğretim 6. sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Belirli Değişkenler Bakımından İncelenmesi”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 11 (Aralık 2008), 53-68.
Genç, Ayten. “İlk ve Ortaögretim Okullarında Yabancı Dil Ders Kitabı Seçimi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22 (2002), 74-81.
Gültekin, Erdal. “Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları Çocuk Kitaplarının Resimlemelerine Genel Bir Bakış”. 4/405-412. Ankara: ÇOGEM Yayınları, 2006.
Kılıç, Abdurrahman - Seven, Serdal. Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 8. Basım, 2008.
Kıral, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/15 (Haziran 2020), 170-189.
Kutlu, Oğuz - Aldağ, Habibe. Öğretim Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. İstanbul: Lisans Yayınları, 2005.
Küçükahmet, Leyla. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2014.
Macit, Sadullah. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. İstanbul: FCM Yayıncılık, 2019.
Milli Eğitim Bakanlığı (TCMEB). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar)”. Öğretim Programları (DKAB 4-8). 2018. Erişim 09 Şubat 2021. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018130153652546-DKAB_(4-8.%20S%C4%B1n%C4%B1f)_DOP_%202018.pdf
Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı (KKTCMEB). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi 4-8.Sınıflar Öğretim Programı”. Öğretim Programları (DKAB 4-8). 2016. Erişim 07 Şubat 2021. http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/2016-2017/Dersler/din4-8.pdf
Mücahit, Mustafa. “Dördüncü Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabının Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu Üzerine Bir Değerlendirme”. Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi 6/1 (Haziran 2020), 201-230.
Nayir, Sebahattin vd. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8. ed. Veli Karataş. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
Oğuzkan, Ferhan. Çocuk Edebiyatı. Ankara: Emel Matbaacılık, 1997.
Özdemir, Safiye. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6. Ankara: Dörtel Yayıncılık, 2019.
Saygılı, Yasemin. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 2020.
Saygılı, Yasemin. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 2018.
Seferoğlu, Süleyman Sadi. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 10. Basım, 2019.
Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
Şahin, Mehmet. “Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Mesaj Tasarımı İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 13/3 (Ağustos 2012), 129-154.
Şentürk, Harun. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 2. Basım, 2018.
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB). “Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait E-İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları”. Haziran 2019. Erişim 09 Şubat 2021. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/26172658_Kitap_Ynceleme_deg_kriter.pdf
Tertemiz, Neşe vd. Ders Kitabı ve Eğitimdeki Önemi, Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
Tosun, Cemal vd. “Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4-8”. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
Turan, Neriman. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 2. Basım, 2017.
Uzuner, Serap vd. “Türkçe 6, 7 ve 8. Sınıf Ders Kitaplarının Görseller (İllüstrasyonlar) Açısından Değerlendirilmesi”. Türklük Bilimi Araştırmaları 27 (Ocak 2010), 721-733.
Ünver, Şerife - Genç, Ayten. “Görselliğin Gücü: Almanca Ders Kitaplarındaki Görselliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28/1 (Haziran 2013), 393-404.
Yağız, Emine Sena. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 2. Basım, 2018.
Yaşar, Okan - Şeremet, Mehmet. “A Comparative Analysis Regarding Pictures Included in Secondary School Geography Textbooks Taught in Turkey”. International Research in Geographical and Environmental Education 16/2 (Mayıs 2007), 157-188. https://doi.org/10.2167/irgee216.0
Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 10. Basım, 2016.
Yiğit, Hulusi vd. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. ed. Mustafa Yılmaz. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
Yiğit, Hulusi vd. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. ed. Mustafa Yılmaz. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
Zengin, Mahmut - Gümüşay, İbrahim. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bibliyografik Bir Çalışma (1982-2019)”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 9 (Haziran 2020), 117-186.