Kız Öğrencilerin Bilim İnsanı Cinsiyetine Yönelik Algılarını ve Bilim İnsanı Olma İsteklerini Etkileyen Faktörler

Bu araştırmanın amacı ortaokul kız öğrencilerinin bilim insanı cinsiyetine yönelik algılarına ve bilim insanı olma isteklerine etki eden faktörlerin tespit edilmesidir. Bu nedenle araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenografik araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmaya Konya merkezde bulunan altı ortaokulda 2013-2014 öğretim yılında 5-8. sınıflarda öğrenim gören 377 kız öğrenci katılmıştır. Veriler Bir Bilim İnsanı Çiz Testi (Draw-A-Scientist-Test-DAST), açık uçlu sorular ve yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda erkek bilim insanı çizimlerinin ön planda olduğu, özellikle görsel medyanın ve yazılı kaynakların kız öğrencilerin erkek bilim insanı çizmelerine neden olduğu tespit edilmiştir. Kız öğrencilerin kadın bilim insanı çizmelerine neden olan faktörler incelendiğinde ise, en ön plana çıkan iki faktörün geleneksel cinsiyet kalıplarına tepki ve gelecekte bilim insanı olma isteği olduğu görülmüştür. Mevcut araştırmada farklı ilgi alanları, olumsuz tutumlar ve olumsuz benlik algısı faktörleri ön planda olmakla birlikte; görsel medyadan olumsuz örnekler, güvenlik kaygıları, öğretmenin bilim insanını sunuş biçimi ve geleneksel cinsiyet kalıpları faktörlerinin öğrencinin çizdiği bilim insanının cinsiyetinden bağımsız olarak bilim insanı olma isteğine olumsuz etki ettiği görülmektedir. Bilim, fen ve teknoloji konularına ilgi ve faydalı olma isteği faktörleri ön planda olmakla birlikte; saygı ve tanınma ihtiyacı, olumlu benlik algısı, favori bilim insanını örnek alma, görsel medyanın olumlu etkisi faktörlerinin ise, öğrencinin çizdiği bilim insanının cinsiyeti ne olursa olsun, bilim insanı olma isteğine olumlu etki ettiği görülmektedir. Bu araştırmada ulaşılan sonuçlar, literatürdeki ‘kız öğrencilerin bilim insanı olmak istemedikleri için erkek bilim insanı çizdikleri’ iddiasını çürütmektedir. 

___

  • Aina, E. O., & Cameron, P. A. (2011). Why does gender matter? Counteracting stereotypes with young children. Dimensions of Early Childhood, 39(3), 11-19.
  • Avraamidou, L. (2013). Superheroes and supervillains: reconstructing the mad-scientist stereotype in school science. Research in Science & Technological Education, 31(1), 90-115.
  • Bang, E, J., Wong, S. S., & Jeffery, T. D. (2014). High school students’ stereotypic images of scientists in South Korea. MIJE, 4(1), 96-112.
  • Balçın, M.D., & Ergün, A. (2018). Secondary school students’ perceptions and attitudes about scientists. European Journal of Education Studies, 4(4), 66-93.
  • Barman, C. R. (1997). Students' views of scientists and science: Results from a national study. Science and Children, 35(1), 18-23.
  • Benli, E., Dökme, İ., & Sarıkaya, M. (2011). The effects of technology teaching materials on students’ image of scientists. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 2371–2376.
  • Bernard, P., & Dudek, K. (2017). Revisiting students’ perceptions of research scientists – outcomes of an indirect draw - a – scientist test (INDAST). Journal of Baltic Science Education, 16(4), 562-575.
  • Buldu, M. (2006). Young children's perceptions of scientists: a preliminary study. Educational Research, 48(1), 121-132.
  • Chambers, W. D. (1983). Stereotypic images of the scientist: the draw-a-scientist test, Science Education, 67(2), 255-265.
  • Cherney, I., Seiwert, C., Dickey, T., & Flichtbeil, J. (2006). Children’s drawings: A mirror to their minds. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 26(1), 127-142.
  • Christidou, V., Bonoti, F.,& Kontopoulou, A. (2016). American and Greek children’s visual images of scientists: enduring or fading stereotypes?. Sc i & Educ, 25, 497-522.
  • Emvalotis, A., & Koutsianou, A. (2018). Greek primary school students’ images of scientists and their work: has anything changed? Research In Science & Technological Education, 36(1), 69-85.
  • Farland-Smith, D. (2009). How does culture shape students’ perceptions of scientists? Cross-national comparative study of American and Chinese elementary students. Journal of Elementary Science Education, 21(4), 23-42.
  • Gottfredson, L. S. (1996). Gottfredson's theory of circumscription and compromise. D. Brown & L. Brooks (Ed.), Career choice and development içinde (179-232. ss.). San Francisco: Jossey-Bass.
  • Karaçam, S., Aydın, F., & Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627.
  • Karaçam, S. (2015). Beyond inquiry science program: It’s relevance in changing students’ stereotypical images about scientist. International Journal of Social Sciences & Education, 5(2), 203-217.
  • Karaçam, S., & Digilli Baran, A. (2017). The origins of perceptions regarding gender of scientist among secondary school students. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 727-744.
  • Kaya, N. O., Doğan, A., & Öcal, E. (2008). Turkish elementary school students’ images of scientists. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 83-100.
  • Klepsch, M., & Logle, L. (1982). Children draw and tell. New York: Brunner-Routledge.
  • Losh, S. C, Wilke, R., & Pop, M. (2008). Some methodological issues with “Draw a Scientist Tests” among young children. International Journal of Science Education, 30(6), 773-792.
  • Mallen, I. R., & Escalas, M. T. (2012). Scientists seen by children: A case study in Catalonia, Spain. Science Communication, 34(4), 520–545.
  • Mead, M., & Metraux, R. (1957). Image of the scientist among high school students, Science, 126, 385-390.
  • Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: SAGE.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
  • Moeller A., H., Krough, L. B., & Lykkegaard, E. (2013). Identity matching to scientists: Differences that make a difference?. Research In Science Education, doi: 10.1007/s11165-013-9391-9.
  • Narayan, R., Park, S., Peker, D., & Suh, J. (2013). Students’ images of scientists and doing Science: An international comparison study. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 9(2), 115-129.
  • Newton, L., & Newton, D. (1998). Primary children’s conceptions of science and the scientist: Is the impact of a national curriculum breaking down the stereotype?. International Journal of Science Education, 20(9), 1137-1149.
  • Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).(2015). “Executive summary” in the ABC of gender equality in education: Aptitude, behaviour, confidence. Paris: OECD Publishing.
  • Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün, S.B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
  • Rawson, C. H., & McCool, M. A. (2014). Just like all the other humans? Analyzing images of scientists in children’s trade books. School Science and Mathematics, 114(1), 10-18.
  • Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. London: Sage.
  • Song, J., & Kim, K. S. (1999). How Korean students see scientists: The images of the scientist. International Journal of Science Education, 21(9), 957-977.
  • Stake, R.E. (2010). Qualitative research: studying how things work. London: The Guilford Press.
  • Steinke, J., Lapinski, M. K., Crocker, N., Zietsman-Thomas, A., Williams, Y., Evergreen, S. H., & Kuchibhotla, S. (2007). Assessing media influences on middle school–aged children’s perceptions of women in science using the draw-a-scientist test (DAST), Science Communication, 29(1), 35-64.
  • Tuckman, B. W. (1974). An age-graded model for career development education. Journal of Vocational Behavior, 4(2), 193-212.
  • Wong, B. (2015). Careers “from” but not “in” science: Why are aspirations to be a scientist challenging for minority ethnic students? Journal of Research in Science Teaching, 52(7), 979-1002.
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-302X
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1986
  • Yayıncı: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

İngilizce Dersinde Allosterik Öğrenme Modelinin Öğrencilerin Eleştirel ve Problem Çözmeye Yönelik Yansıtıcı Düşünme Becerilerine Etkisi1

Sevda KOÇ AKRAN, Hatice Melike BABAOĞLU

Matematik ve Sınıf Öğretmen Adaylarının Uzamsal Yeteneklerinin İncelenmesi

Merve DÜNDAR, Rezan YILMAZ, Yüksel TERZİ

4+4+4 Sistemi Kapsamında İlk Kez 5. Sınıf Derslerine Giren Matematik Öğretmenlerinin Öğrenciler Hakkındaki Görüşleri

Abdullah BİBER, Levent KARABIYIKOĞLU

Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Doğal Afet Farkındalığı

Özkan SAPSAĞLAM

Üniversite Öğrencilerinin Ayrışma Bireyleşme ve Kimlik Algılarının Bazı Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi

Seher BALCI ÇELİK, Nurdan DOĞRU ÇABUKER

Üniversite Öğrencilerinin Ayrışma Bireyleşme ve Kimlik Algılarının Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi

Nurdan DOĞRU ÇABUKER, Seher BALCI ÇELİK

Yedinci Sınıf Öğrencilerinin STEM Etkinlikleri Hakkındaki Görüşleri: Karışımların Ayrıştırılması Örneği

Ela AYDIN, Fethiye KARSLI

Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Matematik Başarılarının Yordanması: Motivasyon, Öz-Düzenleyici Öğrenme Stratejileri ve Üst Bilişsel Farkındalığın Rolü

Deniz KAYA

Dijital Eğitim Platformları Arasında EBA’nın Yeri ile İlgili Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Görüşleri

Hüseyin SAKLAN, Cezmi ÜNAL

İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Matematiksel Düşünme Süreçlerinin İncelenmesi

Neslihan UZUN, Beyda TOPAN, Adem DEMİR, Derya ÇELİK