Nörobilimin muhasebeye etkisi: Nöromuhasebe

İnsan beyninin nasıl çalıştığı konusu nörobilimin kapsamına girmekte olup, son yıllarda nörobilim alanındaki gelişmeler muhasebe bilimcilere, muhasebedeki karar alma davranışlarında beyin faaliyetlerini daha doğrudan gözlemleme fırsatı sağlamıştır. Bu doğrultuda muhasebede modern yaklaşım olarak “Nöromuhasebe” kavramı ortaya çıkmıştır. Bu yönüyle Nöromuhasebe, insan davranışının beyinde gerçekleşen nörofizyolojik süreçlerin incelenmesi olarak nitelendirilebilmektedir. Nörobilimle ilişki içerisinde bulunan nöromuhasebe, muhasebe alanında yenilikler sunmakta ve bu durum muhasebenin diğer dallarına yansımaktadır. Nöromuhasebe alanında yapılan araştırmalarda, nörobiyoloji ve nöropsikolojinin birleşimi yoluyla muhasebecilerin alması gereken birçok kararda, beyindeki nöranal (sinirsel) devrelerin fizyolojisini araştırmak için nörobilim teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. Nöromuhasebe araştırmaları, muhasebe alanındaki çağdaş yaklaşımlardan olup, davranışsal araştırmaların evrimi olarak da düşünülebilmektedir zira amacı insan kararını gözlemlemek değil, insanların uyarılara nasıl tepki verdiğini analiz etmektir. Bu nedenle bu çalışmada muhasebede nörobilimsel araştırmaların etkilerine dikkat çekerek, nörobilimin muhasebeye yansımalarını incelemek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle nöromuhasebe alanında yapılan çalışmalar incelenerek, nörobilimsel yöntemlerin muhasebe bilim dünyasında kullanılmasıyla ortaya çıkan nöromuhasebe kavramı ve önemi ele alınmıştır. Ardından nöromuhasebede kullanılan nörobilimsel yöntemler açıklanmış ve nöromuhasebenin, muhasebedeki diğer bazı (davranışsal muhasebe, kurumsal sosyal sorumluluk, yaratıcı muhasebe, agresif muhasebe, adli muhasebe gibi) çalışma alanlarıyla ilişkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

nörobilim, muhasebe, nöromuhasebe

The effect of neuroscience on accounting: Neuroaccounting

The issue of how the human brain works is examined by neuroscience and advances in the neuroscience field have provided the opportunity for accounting scientists to more directly observe brain activities in decision making behaviors on accounting in recent years. Thus, the concept of “Neuroaccounting” has been emerged as a modern approach in accounting. Eventually, Neuroaccounting is termed as the study of the neurophysiological processes that take place in the brain of human behavior. Neuroaccounting, which is in relation with neuroscience, offers innovations in the field of accounting and this situation has reflected in other branches of accounting. In the research about neuroaccounting, in many decisions that accountants have to make, neuroscience techniques have begun to be used to investigate the physiology of the neural circuits in the brain by means of a combination of neurobiology and neuropsychology. Neuroaccounting research is one of the modern approaches in accounting field and can also be thought as the evolution of behavioral research. Because its purpose is not to observe human judgment, but to analyze how people react to stimuli. Therefore, in this study, it is aimed to examine the reflections of neuroscience on accounting by drawing attention to the effects of neuroscientific research in accounting. In this perspective, firstly the studies in the field of neuroaccounting were examined, and the concept and importance of neuroaccounting that is emerged with the use of neuroscientific methods in the accounting science was discussed. Then the neuroscientific methods which are used in neuroaccounting were explained and the relationship of neuroaccounting with the some other accounting methods (such as behavioral accounting, corporate social responsibility, creative accounting, aggressive accounting, forensic accounting) are discussed.

Keywords:

Neuroscience, Accounting, Neuroaccounting,

PDF

___

Ahmad, Z. A. (2010). Brain in business: The economics of neuroscience. The Malaysian journal of medical sciences: MJMS, 17(2), 1-3.
Antoine B, Hanna D, Daniel T. & Antonio RD. (1997). Deciding advantageously before knowing the advantageous strategy. Science; 275(5304): 1293-95.
Artienwicz, N. (2016). Behavioral stream in Polish accounting: its relation to behavioral finance and the perspectives for neuroaccounting development in Poland. In Neuroeconomics and the decision-making process, pp. 246-261. IGI Global.
Barton, J., Berns, G. S., & Brooks, A. M. (2014). The neuroscience behind the stock market's reaction to corporate earnings news. The Accounting Review, 89(6), 1945-1977.
Basu, S., & Waymire, G. B. (2006). Recordkeeping and human evolution. Accounting horizons, 20(3), 201-229.
Bayassova, A., & Kazan, H. (2016). Gerçek eylem olarak nöropazarlama: tüketici davranışları uygulaması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(5), 71-86.
Bekçioğlu, S., Coşkun, A., & Gümüş, U. T. (2013). İşletmelerde hile ve yolsuzlukların önlenmesinde farklı bir yaklaşım: adli muhasebe. Muhasebe ve Finansman Dergisi (Journal of Accounting and Finance), (59). 1-16.
Bezirci, M., & Karahan, N. S. (2015). Muhasebe kayıt sürecindeki manipülasyonların neden ve sonuç ilişkisinin değerlendirilmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 216-240.
Birnberg, J. G., & Ganguly, A. R. (2011). Is neuroaccounting waiting in the wings? An essay. Accounting, Organizations and Society, 37(1), 1-13.
Cesar, A. M. R. V. C., Perez, G., Vidal, P. G., & Marin, R. D. S. (2010). Neuroaccounting contribution to understanding the decision making: an example from an innovative company. In Congresso Anpcont, 4. 1-17.
Demir, B. (2013). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebe. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 225-233.
Demirel, S. K., & Artan, S. (2016). Nöroiktisat ve İktisat Biliminin Geleceğine İlişkin Tartışmalar. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(1), 1-28.
Dereköy, F. (2020). Muhasebe Manipülasyonları: Toshiba Vakası (Derleme). Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85). 91-110.
Dickhaut, J., Basu, S., McCabe, K., & Waymire, G. (2010). Neuroaccounting: Consilience between the biologically evolved brain and culturally evolved accounting principles. Accounting Horizons, 24(2), 221-255.
Farrell, A. M., Goh, J. O., & White, B. J. (2014). The effect of performance-based incentive contracts on system 1 and system 2 processing in affective decision contexts: fMRI and behavioral evidence. The Accounting Review, 89(6), 1979-2010.
Glimcher, P. W., Camerer, C. F., Fehr, E., & Poldrack, R. A. (2009). Introduction: A Brief History of Neuroeconomics. In P. W. Glimcher, C. F. Camerer, E. Fehr, & R. A.
Poldrack (Eds.), Neuroeconomics: Decision making and the brain (pp. 1–12). London: Elsevier (Academic Press).
Kuhnen CM, & Knutson B. (2005).The neural basis of financial risk taking. Neuron; 47(5): 763-70.
Küçüksavaş, N. (2010), Finansal Muhasebe, Genişletilmiş 11. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
Mackowiak, E. (2018). From behavioral accounting to aggressive accounting. Economic and Social Development: Book of Proceedings, 153-161.
Marşap, B., & Gökten, P. O. (2016). Davranışsal Muhasebe: Kuramsal Yaklaşım. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 345-359.
Medikaynak (2020). Nöroloji. [web: https://www.medikaynak.com/t/noroloji, Erişim tarihi: 11.04.2020].
Ocak, M., & Güçlü, F. C. (2014). Muhasebe Manipülasyonu: Hile, Yaratıcı Muhasebe, Kâr ve İzlenim Yönetimine İlişkin Kavramsal Çerçeve. Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3).123-135.
Orsitto, F. (2017). Enterprise risk management and managerial risk perception: an analysis through eye tracking experiments.
Orzan, G., Zara, I. A., & Purcarea, V. L. (2012). Neuromarketing techniques in pharmaceutical drugs advertising. A discussion and agenda for future research. Journal of medicine and life, 5(4), 428-432.
Sadedil, S. (2018). Nöropazarlama literatürüne etki eden nörobilim alanlarının ve kavramlarının nöropazarlama bakış açısı ile incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 1(2), 187-201.
Soydal, H., Mızrak, Z., & Yorgancılar, F. N. (2010). Nöroekonomi kavramı’nın iktisat bilimi içindeki yeri, önemi ve bilimselliği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 214-240.
Strombach T, Hubert M., & Kenning P. (2015). The neural underpinnings of performance-based incentives. Journal of Economic Psychology; 50(9): 1-12.
Şenel, S. A., & Darıcı, S. (2018). Psikofizyolojik tekniklerin adli muhasebe alanında ve suçun ortaya çıkarılmasında kullanılmasına ilişkin bir tartışma: Nöromuhasebe kavramına farklı bir bakış. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 67, Mart 2018, s. 381-391
Tanış, V. N. (2017). Genel Muhasebe İlkeler Ve Uygulamalar. 10. Baskı. Adana: Karahan Kitabevi.
Taştan, K. (2014). Nörolinguistik programlama ve aile hekimliğinde kullanımı. Konuralp Tıp Dergisi, 6(3), 63-66.
Usul, H. & Çağlan, E. (2018), Nöromuhasebe. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2), 450-465.
Uzbay, İ. T. (2016). Beyni anlamak sadece nörobilim ile mümkün mü? Beyin yüzyılında nörolojik bilimlerden sosyal bilimlere yeni açılımlar, yeni yaklaşımlar. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 119-155.
Wang, B. (2018). Analysis of corporate social responsibility decision-making behavior based on cognitive neuroscience. NeuroQuantology, 16(6).
Waymire, G. B. (2014). Neuroscience and ultimate causation in accounting research. The Accounting Review, 89(6), 2011-2019.
Yaşar, O. (2019). Yönetici kararları ve bilişsel esnekliği: yöneticiler nasıl karar alıyor? nörobilim ne diyor? Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1176-1194.