ŞİİRLE AKTARILAN TARİHİ BİLGİ; KELÎM-İ KÂŞÂNÎ

İnsanlık tarihinin en vazgeçilmez ve merak uyandıran unsurlarından birisi olan bilgi, muhtelif şekillerle asırlardır kabilelerden medeniyetlere kadar taşınmıştır. Her medeniyet edindiği bilgiye tecrübelerinden hareketle yenilerini eklemiş ve mevcut bilgi birikimi genişlemiştir. Bu çalışmada özellikle tarihi bilgiyi taşıyan ögelerden şiire değinilerek Hindistan coğrafyasında Babürlü Şah Cihan döneminde yaşayan Kelîm-i Kâşânî’nin Divan’ında tarihi bilgilere kaynaklık eden şiirleri dikkate alınmıştır. Şairin, çeşitli başlıklarla kaleme aldığı kaside ve mesnevilerinde yaşadığı döneme ışık tuttuğu; birtakım tarihi hadiseler, Şah Cihan’ın nasıl bir yönetici olduğu ve o günkü Hindistan hakkında muhtelif bilgiler aktardığı izlenmiştir. Söz konusu eserde sade ve akıcı bir dille kaleme alınan 590 gazel, 39 kaside, 24 mesnevi ve çeşitli sayılarda makta, terci-i bend, terkib-i bend ve rubaileri bulunmaktadır. Gazelleri, âşıkane bir içeriğe sahip iken; kasidelerinde peygambere naat ile başlayıp ardından Hindistan padişahı Şah Cihan’a övgüde bulunduğu; Hindistan ve bazı şehirler hakkında bilgi aktardığı; Dekken ve Belh şehirlerinin fethi, Şah Cihan sarayı ve mescidinin yapılış tarihi ile ilgili bilgi verildiği; Şehzade Şahnevâz Hân’ın malikânesi, Keşmir, Safapûr, Lahor ve Cihanabâd saltanat kitabelerini konu edinen şiirlerinin olduğu göze çarpmaktadır. Çalışmanın amacı Kelîm-i Kâşânî’nin tarihi olay ve şahsiyetleri konu edinen şiirlerini tespit ederek alanda çalışmalar yürüten bilim insanlarına kazandırılmasıdır.

The Historical Knowledge That Transmitted By The Poetry: Kalim Kashani

Knowledge which is one of the most indispensable and curious elements of human history, has been moved from tribes until today for centuries. Every nation has added its innovations in the light of its experience of knowledge and the existing knowledge has expanded. In this study, the poems of Kalim Kashani who lived in the period of Baburlu Shah Jahan in the geography of India by referring to the poetry from the documents bearing historical knowledge, were taken into account in the Diwan. While gazelles have a amatory content, he began with the prophet naat in his odes and then praised the Indian sultan Shah Jahan; information about India and some cities; the information about the conquest of the towns of Dekken and Belh, the date of the construction of the shah Jahan palace and the mosque were given. The objective of this study is to determine the poems of Kalim Kashani which are about historical events and personalities and to bring them to the scientists working on this field

___

  • Kütükoğlu, M. (2011) Tarih Araştırmalarında Usûl. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. İbrahimî, D. (2002) Kelîm-i Kâşânî (c.XXV, s. 212). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Özcan, A. (2010) Şah Cihan (c. XXXVIII, s. 251, 252). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Kelîm-i Kâşânî. (1387 hş.) Divân (tsh. Huseyn Pertov-i Beyzâyî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Zahîr-i Faryâbî. (1388 hş.) Divân (tsh. Seyyid Muhsin-i Âsârcûyî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Mes‘ud Sa‘d-i Selmân. (1384) Divân-ı Mes‘ud Sa‘d-i Selmân (tsh. Reşid-i Yâsemî). Tahran: İntişârât-i Negâh. Kurtuluş, R. (2004) Menûçihrî (c. XXIX, s. 156, 157). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ubeyd-i Zâkânî. (1391 hş.) Külliyât-ı Ubeyd-i Zâkânî (tsh. Pervîz Atabekî). Tahran: İntişârât-i Zevvâr. Selmân-ı Sâvecî. (1389 hş.) Külliyât-ı Selmân-ı Sâvecî (tsh. Abbas Ali Vefâî). Tahran: İntişârât-i Sohen. Muhteşem-i Kâşânî. (1386 hş.) Dîvân-ı Mevlânâ Muhteşem-i Kâşânî (tsh. Mihr Ali Gürgânî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Karabey, T. (2011) Tarih Düşürme (c. XXXX, s. 80-82). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.