REFİK HALİD KARAY’IN SİYASİ KİMLİĞİ IŞIĞINDA “DELİ” ADLI TİYATRO ESERİ

Yazar, gazeteci ve siyasi kimliğiyle yirminci yüzyıl Türk edebiyatının önemli isimleri arasında yer alan Refik Halid, özellikle siyasi mizah ve sosyolojik içerikli kalem tecrübeleriyle, Türk siyasi tarihinde etkinliğini uzun süre korur. Yazarın kaleminin niteliğini belirleyen ve aynı zamanda yaşamının seyrini de değiştiren eleştirel ve muhalif tavrı, uzun bir sürgün döneminin başlıca sebebidir. Bu açıdan hayatında en önemli yaşanmışlıkları, deneyimleri barındıran sürgünlük dönemi, yazarın eserlerinde arka planda sezdirdiği siyasi olaylar ve yapılanmalarla yer alır. Bu doğrultuda kurguladığı eserlerinden olan “Deli” adlı tiyatro ise yazarın diğer eserlerinden farklı bir konuma sahiptir. Nitekim Refik Halid bu eser ile Atatürk’ün takdirini kazanarak yurda dönüşünü kolaylaştırır. Eğitim, bilim, kadın-erkek eşitliği ve dil konusunda gerçekleştirilen değişikliklerin takdir edildiği eserde modernizmin kimi uygulamalarda taklit unsuruna dönüşmesi, bireysel ve toplumsal alanda meydana gelen ikiliğe işaret eder. Bu açıdan geniş bir zaman yapısına sahip olan eserde gelenek ve modernizme yönelik algı, kişiler üzerinden aktarılırken yazarın benimsediği üslup ve kurduğu içerik eleştireldir.

Anahtar Kelimeler:

REFİK HALİD KARAY, MUHALİF, SÜRGÜN, GELENEK, MODERNİZM

PDF

___

Aktaş, Ş. (2004). Refik Halit Karay, Ankara: Akçağ Yayınları.
Altun, F. (2005). Modernleşme Kuramı, İstanbul: Küre Yayınları.
Armağan, M. (1998). Gelenek ve Modernlik Arasında, İstanbul: İz Yayıncılık.
Arslantaş, B. (2003). Refik Halit ve Milli Mücadele, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
Aslan Yaşar, G. (2011). Ortaçağdan Günümüze “Modernite”: Doğuşu ve Doğası, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 10-26.
Atatürk, M. K. (2015). Nutuk, Ankara: Kaynak Yayınları.
Avcı, Y. (2007). Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde “Otoriter Modernleşme” ve Kadının Özgürleşmesi Meselesi, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 21, 1-18.
Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi-2, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Bingöl, S. (2020). Yüzellilikler Meselesi-Bir İhanetin Anatomisi, Eskişehir: Dorlion Yayınları.
Doğan, C. (2016). Modern Erkeği Çizmek: Sakal/Bıyık, Moda ve Geç Osmanlı Toplumunda Maskülinitenin Mediko-Sosyal İnşası (1900-1920), Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 1(1), 46-54. https://dergipark.org.tr/tr/pub/itbhssj/issue/27927/296666 Ebcioğlu, H. M. (1943). Kendi Yazılariyle Refik Halid, İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi.
Engin, H. H. (1997). Refik Halit Karay/Yaşamı-Sanatı-Yapıtları, İstanbul: Engin Yayınları.
Karaer, N. (1998). Tam Bir Muhalif Refik Halid Karay, İstanbul: Temel Yayınları.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1990). Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, İstanbul: İletişim Yayınları.
Karay, R. H. (1918). Son On Senelik Edebiyata Dair Hülasa, Yeni Mecmua, 3(54), 21-23.
Karay, R. H. (2019a). Minelbab İlelmihrab, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Karay, R. H. (2019b). Bir Ömür Boyunca, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Karay, R. H. (2009a). Deli, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Karay, R. H. (2009b). Bir İçim Su, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Karay, R. H. (2017). Türkçenin Tadı ve Ahengi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Narlı, M. (2015). Deli: Cumhuriyet Modernleşmesinin Övgüsü mü Yergisi mi?, Türk Dili, 763, 91-93.
Necatigil, B. (1985). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınları.
Ortakan, A. Z. (2019). Refik Halid’in Peyam-Sabah Gazetesindeki Yazılarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, V. (2014). Bilge Kadının Aynadaki Yüzü-Halide Edip Adıvar’ın Romanlarından Yapı ve İzlek, Ankara: Akçağ Yayınları.
Şahin, V. (2016). Mehmet Emin Yurdakul’un Şiirlerinde Kimlik Kurgusu ve Benlik Algısı, littera turca, 2(4), 117-134.
Şaylan, G. (2002). Postmodernizm, Ankara: İmge Kitabevi.
Tazegül, M. (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul: Babil Yayınları.
Tuna, M. Şen, H. ve Durdu, Z. (2011). Modern Toplumun İnşası Tarihsel ve Sosyolojik Bir Perspektif, Ankara: Detay Yayıncılık.
Türköne, M. (2006). Siyaset, Ankara: Lotus Yayınları.