ACEMHÖYÜK ERKEN TUNÇ ÇAĞI III BOYA BEZEKLİ SERAMİK GRUPLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Erken Tunç Çağı III (MÖ 2450-2000) Anadolu toplumlarının kültür, ekonomi, teknoloji gibi alanlara yayılan yenilikler tarafından derinden etkilendiği hareketli bir döneme işaret etmektedir. Bu dönemde, maddi kültürün çeşitli unsurlarını biçimlendiren gelişmelerin seramik üretimini de etkilediği görülmektedir. Orta Anadolu Bölgesi’nin anahtar Erken Tunç Çağı III yerleşimleri arasında yer alan Alişar, Kültepe gibi merkezlere bakıldığında, boya bezekli seramiklerin dönem boyunca yaygın bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Söz konusu yerleşimlerde tanımlanan tablonun bölgenin diğer yerleşimleri için de ana hatlarıyla geçerli olduğu ifade etmek mümkün görünmektedir. Tuz Gölü’nün hemen güneyinde yer alan Acemhöyük, Orta Anadolu Bölgesi’nin en büyük höyüklerinden biridir. Acemhöyük’te yürütülen arkeolojik araştırmalar, kentin Asur Ticaret Kolonileri Çağı boyunca yerel bir krallık merkezi olduğuna işaret etmiştir. MÖ III. binyıl tabakalarında gerçekleştirilen kazılar sonucunda ise yerleşimin genel özelliklerinin yanı sıra Erken Tunç Çağı seramik gruplarının tanımlanması mümkün olmuştur. Seramik gruplarının analizi ise yerleşimde boya bezekli seramik türlerinin Erken Tunç Çağı III tabakaları (XI-V) boyunca, Alişar ve Kültepe örneklerinde görüldüğü gibi yaygın bir şekilde kullanıldığını ortaya koymuştur. Bu çalışmada, Acemhöyük Erken Tunç Çağı III tabakalarında bulunan bir grup boya bezekli seramik, teknik özelliklerine göre gruplara ayrılarak değerlendirilmiş ve çağdaş yerleşimlerde bulunan benzer örneklerle karşılaştırılmıştır. Değerlendirme, Acemhöyük boya bezekli Erken Tunç Çağı III seramiklerinin çağdaş boya bezekli seramik gruplarıyla bağlantılı olduklarına işaret etmiştir. Ancak çeşitli gruplarda tespit edilen dikkate değer ölçüdeki teknik farklılıklar yerel bir geleneğin söz konusu olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Acemhöyük, Erken Tunç Çağı, Seramik, Boya Bezekli Seramik.

AN OVERVIEW OF ACEMHÖYÜK EARLY BRONZE AGE III PAINTED POTTERY GROUPS

The Early Bronze III (2450-2000 BC) signifies a formative and dynamic period that influenced deeply Anatolian societies through innovations appeared in cultural, economical and technological spheres. The developments shaping different elements of material culture also influenced pottery production at this period. Various painted wares were widely used during this period at the sites of key importance like Alişar and Kültepe for the Central Anatolian Early Bronze Age III. This observation seems broadly valid for other sites located in the same region. Acemhöyük, located just on the south of Tuz Gölü, is one of the largest mounds of Central Anatolia. Archaeological investigations held at Acemhöyük indicated the site was the capital city of a local kingdom during the Assyrian Trading Colonies Period. Archaeological excavations implemented at the 3rd millennium BC levels of the site provided information about general characteristics of the settlement together with the Early Bronze Age ware groups. Analysis of the ware groups indicated that painted ware types were widely in use during the Early Bronze Age III Period (levels XI-V) like Alişar and Kültepe. A group of painted sherds from the Early Bronze Age III levels of Acemhöyük presented in this paper. For the analysis, they were classified according to their technical characteristics and compared with similar samples from contemporaneous sites. This analysis suggested that the painted Early Bronze Age III sherds from Acemhöyük are related with some of the contemporaneous ware groups. But significant technical differences recognized in some ware groups suggest a local tradition for the site.

Keywords:

Acemhöyük, Early Bronze Age, Pottery, Painted Pottery,

PDF

___

Bertram, J.K.; İlgezgi-Bertram, G. (2020). Painted Pottery West of the Kızılırmak: Notes on Chronology and Supra-Regional Contacts at the turn of the 3rd to the 2nd Millenium BC. TÜBA-AR 27, 61-79.
Blegen, C.W., Caskey, J.L., Rawson, M., Sperling, J. (1950). Troy General Introductionsthe First and Second Settlements. New Jersey: Princeton University Press.
Blegen, C.W., Caskey, J.L., Rawson, M. (1951). Troy: The Third, Fourth, andFifthSettlements II. New Jersey: Princeton University Press.
Emre, K. (1979). Maşathöyük’te Eski Tunç Çağı. Belleten (XLIII/169), 1-48.
Emre, K. (1989). Pottery of Levels III and IV at the Karum of Kanesh. K. Emre, M. Mellink, B. Hrouda, N. Özgüç (Eds.) Anatolia and the Ancient Near East Studies in Honor of Tahsin Özgüç (s.111-128). Ankara: Anadolu Medeniyetleri Araştırma ve Tanıt.
Emre, T. (2012). Camihöyük Alişar III Seramiği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Gunter, A.C. (1991). Gordion Excavations Final Reports III, TheBronze Age. Philadelphia: TheUniversity of Museum of Archaeology and Anthropology University of Pennsylvania.
Gürsan- Salzmann, A., (1992). Alaca Höyük: A reassessment of the excavation and sequence of the Early Bronze Age Settlement, Doktora Tezi, Pennslyvania: University of Pennslyvania.
İbiş, R., Durmuş, S. (2010). Çankırı Salur: Anadolu’nun Kuzeyinde Bir Eski Tunç Çağı Mezarlığı. Anadolu/Anatolia 36, 13-43.
Kamış, Y. (2012). Acemhöyük Erken Tunç Çağı Seramiği. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Kamış, Y. (2017). Erken Tunç Çağı’nda Acemhöyük ve Konya Ovası. S. Özkan, H. Hüryılmaz, A. Türker (Haz.). Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde Aliye Öztan’a Armağan (Ankara 2017), 187-202.
Kamış, Y. (2018). Acemhöyük Buluntuları Işığında Erken Tunç Çağı Orta Anadolu’nun Güneyinde Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı. Adalya 2, 63-84.
Kamış, Y. (2019). Karaman Eminler Höyük Archaeological Survey Project: Preliminary Results of the 2016-2018 Seasons, The Archaeology of Anatolia Volume III, Recent Discoveries, S. Steadmann, G. McMahon. (eds.). Cambridge Scholars Publishing.
Kamış, Y. (2020). Acemhöyük’ten Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği. B. Gür ve S. Dalkılıç (Ed). Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam: Jak Yakar'a Armağan (s. 285-310). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınevi.
Kamış, Y. ve Öztan A. (2020). 2018 Yılı Acemhöyük Kazıları, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı 1: 17-21 Haziran 2019-Diyarbakır (147-161). Ankara: Başak Kitap.
Korfmann, M. (1983). Red Cross Bowl Angeblicher Leittyp für Troja V. Beiträge zur Altertumskunde Kleinasiens. Festschrift für Kurt Bittel, R. M. Boehmer vd. (eds.), Verlag Philipp von Zabern, Mainz, 347-354.
Koşay, H.Z. (1938). Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı: 1936’daki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Lamb, W. (1937). Excavations at Kusura near Afyon Karahisar. Archaeologia LXXXVI, 1-64.
Lloyd, S. ve Gökçe, N. (1951). Excavations at Polatlı: A New Investigations of Second and Third Millenium Stratigraphy in Anatolia. Anatolian Studies1, 21-75.
Lloyd, S., Mellaart, J. (1962). Beycesultan I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels I. London: The British İnstitute of theArchaeology 16 Bryanston Street.
Mellaart, J. (1958). Second Millenium Pottery from Konya Plain and Neighbourhood, Belleten XXII/87, 311-345.
Mellaart,J. (1970). Excavations at Hacılar, Edinburgh.
Omura, S. (1991). Anadolu’da III. Alişar Seramiği. Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Omura, M. (2011).2009 Yılı Yassıhöyük Kazıları. 32. Kazı Sonuçları Toplantısı 4: 24-28 Mayıs 2010-İstanbul (360-367). Ankara: Allame Tanıtım ve Matbaacılık Hizmetleri.
Omura, M. (2016). Yassıhöyük Excavations First Five Seasons 2009-2013. Anatolian Archaeological Studies XIX, 11-72.
Orthmann, W. (1963). Die Keramik der Frühen Bronzezeit aus Inneranatolian. Berlin: Verlag Gebr. Mann.
Öktü, A. (1973). Die Intermediate-Keramik in Kleinasien. München.
Özgüç N. (1968). Acemhöyük Kazıları. Anadolu X, 1-28.
Özgüç, N. (1990). An Early Bronze Age Jar from Acemhöyük, Eretz-Israel. Archaeological, Historical and Geographical Studies 21, 70-73.
Schmidth, E. (1932). The Alishar Hüyük Seasons of 1928 and 1929. Chicago: The University of Chicago Oriental Institute Publications, OIP 19.
Seeher, J. (1987). Demircihüyük 3: Die Keramik 1/A: Neolithische & Chalkolithische Keramik B: Frühbronzezeitliche Keramik der Älteren Phasen, G,Mainz.
Symington, D. (2007). The Early Bronze Age Pottery, N. Postgate, D. Thomas (eds.), Excavations at Kilisetepe, 1994-98, Cambridge, 295-318.
Şenyurt, S.Y., Kamış, Y., Akçay, A. (2014). 2012 Yılı Kazıları. H. Dönmez (Haz.). 35. Kazı Sonuçları Toplantısı 2: 27-31 Mayıs 2012-Muğla (62-80). Muğla: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Basımevi.
Von Der Osten, H.H. (1937). TheAlishar Hüyük Seasons of 1930-32 Part I. Chicago: TheUniversity of Chicago OrientalInstitute Publications, OIP 28.