KİTABÜ’L-İDRAK Lİ LİSÂNÜ’L-ETRAK’IN YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz Yabancı dil öğretim yöntemleri, XX. yüzyılın ikinci yarısından sonra yeni gelişmelerle birlikte köklü bir değişim ve yapılanma sürecine girmiştir. Bugün, yabancı dil öğretim yöntemleri, geçmişte kullanılan yöntemlerin, geleneksel yöntemlerin, günümüz dilbilim araştırmalarının ve çeşitli alanlardaki yeni yaklaşımların verilerinden yararlanılarak etkin bir yönteme kavuşturulmaya çalışılmaktadır. Bu amaca hizmet edeceğini düşündüğümüz çalışmaların başında, Türkçenin yabancılara öğretiminin tarihsel sürecinin anlaşılması, yöntemlerinin belirlenmesi ve bunların tanımlanması gelmektedir. 1072 yılında, Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılan Divânü Lugâti’t-Türk (Türkçenin Bütün Sözcükleri) adlı eserden sonra, Esirü’d-din EbûHayyân’ın 1312 yılında kaleme aldığı Kitabü’l-İdrak Li Lisânü’l-Etrak (Türk Dilini Kavrama Kitabı) adlı eser, bu alanda önemli bir kaynak olma özelliğine sahip olup çalışmamızda inceleme konusu olmuştur. Bu araştırma “Kitabü’l-İdrak Li Lisânü’l-Etrak” adlı eserin yabancılara Türkçe öğretimi açısından incelenmesini amaçlayan betimsel bir araştırmadır. Çalışmada eserin sözlük, morfolojik ve sentaksla ilgili malzemesinin ortaya koyulması için içerik analizinden yararlanılmış, elde edilen bulgular yabancılara Türkçe öğretimi bağlamında değerlendirilmiştir. Buna göre devrin büyük filologlarından olan Ebu Hayyan’ın Araplara Türkçe öğretmek için günümüzde geçerliliğini sürdüren yöntemlerin yanında kendine özgü teknikler kullandığı ve hedef dili işlevsel olarak öğretmeye çalıştığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

EbûHayyân, yabancılara Türkçe öğretimi, Araplara Türkçe öğretimi, gramer- tercüme metodu, dil bilgisi öğretimi

PDF

___

Adıgüzel, M.S. (2001). Yabancılara Türkçe Öğretimi ve Gramer-Tercüme Metodu. Bilig-16/Kış, 25-45.

Aksan, D. (1995) Her yönüyle dil (7.baskı), Ankara,Türk Dil Kurumu.

Aydın, Ö. (1996), Yabancı Dil Olarak Türkçe Dilbilgisi Öğretimi, Üretken Dönüşümlü Dilbilgisi Kuramının Kısa Bir Tanıtımı. Ankara, Yayınevi.

Caferoğlu, A. (1931). Kitab Al-İdrak Li Lisan Al- Atrak.İstanbul, Evkaf Matbaası.

Cummins, J. (2007). Rethinkingmonolingualınstructionalstrategies in multilingualclassrooms.CanadianJournal of AppliedLinguistics, 13, 221–240.

Cummins, J., andPersad, R. (2014). Teaching Through a Multilingual Lens: TheEvolution of EALPolicyandPractice in Canada.EducationMatters 2, 3–40.

Demirel, Ö. (1990). Yabancı dil öğretimi ilkeler yöntemler. Ankara, MEB.

Doğan, Y. (2016). EbûHayyân el-Endelüsî’ninKitâbu’l-İdrâk li-lisâni’l-Etrâkadlı eserinin dilbilim açısından incelenmesi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi,20-2, 329-348.

Ergin, M. (2000). Türk dil bilgisi. İstanbul, Bayrak.

Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara,Akçağ.

Hengirmen, M., (1993), Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi, AÜ TÖMER Dil Dergisi, 10.

Hengirmen, M. (1997). Yabancı Dil öğretim yöntemleri ve TÖMER yöntemi. Ankara, Engin.

İzbudak, V. (1936). El- İdrak Haşiyesi. İstanbul, Devlet Basımevi.

Korkmaz, Z. (2007) Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara, TDK.

Özyetgin, A. M. (2001). Ebu HayyanKitabü’l-İdrak LiLisânü’l-Etrak -fiil: tarihi-karşılaştırmalı bir gramer ve sözlük denemesi. Ankara,Köksav.

Özyetgin, A. M. (2003) 14. Yüzyılda Ünlü Arap Filolog EbüHayyân'ın Bilgisi Dahilindeki Türk Dünyası, 80. Yılını Kutlama Etkinlikleri Çerçevesinde Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri.

Sarıçoban, A.- Kürüm, E.Y. (2015) Türkçenin Yabancı/İkinci Dil Olarak Öğrenimi Stratejileri. İçinde Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi metodolojisi. Ankara: Anı.

Salan, M. (2012). Kitâbül'-idrâkLiLisâni'l-etrak'ta Alıntı Kelimeler, Gazi Üniversitesi Türkiyat Dergisi,11.

Yaylı, D. Bayyurt, Y. (2011). Yabancı dil öğretimi yaklaşımları ve yöntemleri. İçinde Yabancılara Türkçe öğretimi politika yöntem ve beceriler. Ankara: Anı.

Zülfikar, H. (1980), Yabancılar İçin Türkçe Dilbilgisi. Ankara Üniversitesi Türkçe Kursu Yayınları: IV, Ankara, 305.