Akademik Personelin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri İle İlişkisi/Relatıonshıp Of Socıo-Demographıc Characterıstıcs Of Academıcıans Wıth Theır Burnout Levels

Öz Özet Bu çalışmanın amacı, akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamaktır. Bu amaçla, 2008-2009 öğretim yılında, Harran Üniversitesi'ne bağlı ziraat, mühendislik, ilahiyat, iktisadi ve idari bilimler olmak üzere dört fakülteden toplam 302 akademisyene ölçek uygulanmış ve 174 ölçek değerlendirmeye alınmıştır. Verilerin toplanmasında Maslach Tükenmişlik Envanteri'nin yanı sıra kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre akademik unvan ve mesleğin ekonomik açıdan tatmin etme durumu akademisyenlerin tükenmişliğini etkilememektedir. Öte yandan duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında kıdemi on yıl ve altında olan akademisyenler, kıdemi 11–20 ile 21 yıl ve üzeri olanlardan daha fazla tükenmişlik duygusu yaşamaktadırlar. Mesleği tercih nedenine göre, mesleği kendi isteğiyle seçenlerin daha az tükenmişlik yaşadıkları bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, Maslach Tükenmişlik Envanteri, Akademisyenlerde Tükenmişlik Abstract Purpose of this study is to understand whether burnout levels of academicians change or not according to some of their socio-demographic characteristics. For this reason, 302 questionnaires were applied to academicians from the faculties of Agriculture, Engineering, Theology, Economic and Administrative Sciences in Harran University in 2008-2009 educational year. 174 of the questionnaires were included in evaluation. In data collection process, personal information form was used in addition to Maslach Burnout Inventory. According to research findings academic title and economic satisfaction from the job don't affect the burnout level. On the other hand in dimensions emotional exhaustion and depersonalization, academicians whose lengths of service are under ten years feel burnout more than academicians whose lengths of service are between 11 to 20 years and 21 and above. And also it was found that academicians who choose their job by their own wishes feel lower burnout. Key Words: Burnout, Maslach Burnout Inventory, Burnout among Academicians

PDF

___

Kaynakça

Akgemci, T, Öğüt, A. ve Demirsel, T. (2007). “Akademik Personelin Mesleki Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Selçuk Üniversitesi IIBF Örneği”. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. 25-27 Mayıs, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yay., s.320-327.

Aktuğ, İ.Y., Susur, A., Keskin, S., Balcı, Y. ve Seber, G. (2006). “Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Hekimlerde Tükenmişlik Düzeyleri”. Osmangazi Tıp Dergisi. 28 (2), 91-101.

Aytac, M., Aytac, S., Fırat, Z., Bayram, N. ve Keser, A. (2001). Akademisyenlerin Çalışma Yaşamı ve Kariyer Sorunları. Uludağ Üniversitesi Araştırma Fonu İşletme Müdürlüğü, Proje no: 99/29.

Barnett, R. C., Brennan, R. T., ve Gareis, K. C. (1999). “A Closer Look at The Measurement of Burnout”. Journal of Applied Biobehavioral Research, 4 (2), 65–78.

Baysal, A. (1995). Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Mesleki Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). “Tükenmişlik Ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerine Bir Uygulama”. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 95–108.

Cemaloglu, N. ve Kayabaşı, Y. (2007). “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyi İle Sınıf Yönetiminde Kullandıkları Disiplin Modelleri Arasındaki İlişki”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2), 123-155.

Cordes, C.L., Dougherty, T.W. ve Blum, M. (1997). “Patterns of Burnout Among Managers and Professionals: A Comparasion of Models”. Journal of Organizational Behavior, 18 (6), 685-701.

Croom, D.B. (2003). “Teacher Burnout in Agricultural Education”. Journal of Agricultural Education. 44 (2).

Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve İşitme Engelliler Okulunda Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerde Tükenmişliğin Kestirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Dolunay, A.B. (2001). Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Ergin, C. (1995). “Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1–2), 37–50.

Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uygulanması”. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı. Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları, s.143–154.

Gillespie, N.A., Walsh, M., Winefield, A.H., Dua, J. ve Stough, C. (2001). “Occupational Stres in Universities: Staff Perceptions of The Causes, Conseguences and Moderators of Stres”. Work and Stres, 15 (1), 53–72.

Goddard, R. ve Goddard, M. (2006). Beginning Teacher Burnout in Queensland Schools: Associations With Serious Intentions to Leave. The Australian Educational Researcher, 33 (2), 61-75.

Golembiewski, R. T., Boudreau, R. A., Sun, B-C. ve Luo, H. (1998). “Estimates of Burnout in Public Agencies: Worldwide, How Many Employees Have Which Degrees of Burnout and With What Consequences?”. Public Administration Review, 58 (1), 59-65.

Kırılmaz, A.Y., Çelen, U. ve Sarp, N. (2003). “İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu Araştırması”. İlköğretim Online, 2 (1), 2-9.

Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). “The measurement of Experienced Burnout”. Journal of Occupational Behavior, (2), 99-113.

Maslach, C., W.B.Schaufeli. ve M. P. Leiter. (2001). “Job Burnout”. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.

Murat, M. (2003). “Üniversite Öğretim Elemanlarında Tükenmişlik”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 19 (2), 25-34.

Özdemir, K., Özdemir, H.D., Coşkun, A. ve Çınar, Z. (1999). “Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Elemanlarında Mesleki Tükenmişlik Ölçeğinin Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 2 (2), 98-104).

Özer, R. (1998). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: K.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Özmen, H. (2001). Görme Engelliler Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Sarı, H. (2004). “An Analysis of Burnout and Job satisfaction Among Turkish Special School Headteachers and Teachers, and the Factors Effecting Their Burnout and Job Satisfaction”. Educational Studies, 30 (3), 291-306.

Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yan, Z. ve Jian-xin, W. (2007). “The Burnout Phenomenon of Teachers Under Various Conflicts”. US-China education Review, 4 (1), 37-44.

Wright, T. A. ve Bonett, D.G. (1997). “The Contribution of Burnout to Work Performance”. Journal of Organizational Behavior, 18 (5), 491-499.