Evrim YILMAZ

5621

Yeni Emperyalizm ve Salgın Hastalıklar

Bu çalışmada, son yıllarda gelişen SARS, Ebola, Domuz Gribi (H1N1), Kuş Gribi (H5N1) ve son olarak Covid-19 gibi hayvanlardan insanlara geçebilen salgın hastalıkların ortaya çıkma ve yayılma süreci, endüstriyel monokültür tarım ve hayvancılık yapan şirketlerin eylemleri ve küresel gıda rejiminin bir parçası olarak meta zincirleriyle yaratılan “metabolik yarılma” temelinde analiz edilmektedir. Birikim rejimindeki değişime tarihsel-materyalist bir perspektifle yaklaşıldığında, Covid-19 gibi tehlikeli patojenlerin rastlantısal veya episodik olarak değil, yeni emperyalizmin meta zincirlerine dayalı olarak yarattığı bir dizi ilişkisel faktörün sonucu olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Bu çalışmada ayrıntılı olarak ele alınan bu faktörler şu şekilde sıralanabilir: 1) Düşük maliyetli tarımsal üretim için çokuluslu şirketler tarafından Global Güneyde yapılan küresel toprak ve emek arbitrajı, 2) monokültüre dayalı küresel tarım ticaretinin büyümesiyle vahşi habitatların yıkımı, vahşi canlı türlerinin hayatta kalma aktivitelerinin bozulması ve patojenlerin vahşi hayvanlardan evcil hayvanlara bulaşması, 3) kent çevresindeki meta zincirleriyle en derinlerdeki hinterlantlardan canlı hayvanlar ve emekçiler vasıtasıyla patojenlerin nakledilmesi, 4) endüstriyel hayvancılıktaki entansif ve tam zamanında üretim pratiklerinin doğal seçilimi ortadan kaldırması ve şirketlerin ticaret ağlarıyla evrimleşen patojenleri dünyaya yayması. Sermaye birikimi ve kar güdüsüyle şekillenen bu faktörler, tüm medeniyeti tehdit eden gezegensel boyutta bir ekolojik ve epidemiyolojik krizin hızla gelişmesine neden olmaktadır. Bir alternatif olarak insanları doğanın yenilenme çevrimlerine yeniden dahil edecek müştereklere dayalı polikültür üretim ise monokültür tarım, ormansızlaşma ve endüstriyel hayvancılık kökenli yeni virüs salgınlarının ortaya çıkmasını önleyecek sürdürülebilir bir sistem olarak büyük potansiyel barındırmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Yeni emperyalizm, meta zincirleri, endüstriyel tarım ve hayvancılık, metabolik yarılma, salgın hastalıklar

PDF

___

  • Akış I ve Özkurt M (2010). Tarım Topraklarının Yabancılara Satışı ve Gıda Güvenliği. Toprak Mülkiyeti Sempozyum Bildirileri, Ankara: Memleket Yayınları, 510-524.
  • Allen, J ve Lavau S (2015). Just-in-Time Disease. Journal of Cultural Economy, 8 (3), 342-360.
  • Araghi F (2000). The Great Global Enclosure of Our Times: Peasants and the Agrarian Question at the End of the Twentieth Century. İçinde: F Magdoff, J Foster ve F Buttel (der), Hungry for Profit: The Agribusiness Threat to Farmers, Food, and the Environment, New York: Monthly Review Press, 145-160.
  • Araghi F (2003). Food Regimes and the Production of Value: Some Methodological Issues. The Journal of Peasant Studies, 30 (2), 41-70.
  • Bellantonio M vd. (2017). The Ultimate Mystery Meat: Exposing the Secrets Behind Burger King and Global Meat Production. https://www.mightyearth.org/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Boyd W ve Watts M (1997). Agro-industrial Just-in-Time: The Chicken Industry and Postwar American Capitalism. İçinde: D Goodman ve M Watts (der), Globalising Food: Agrarian Questions and Global Restructuring, London: Routledge, 139-165.
  • Burch D (2005). Production Consumption and Trade in Poultry: Corporate Linkages and North-South Supply Chains. İçinde: N Fold ve W Pritchard (der), Cross-Continantal Food Chains, London: Routledge, 166-178.
  • Burch D ve Lawrence G (2009). Towards a Third Food Regime: Behind the Transformation. Agriculture and Human Values, 26, 267-279.
  • Chappell M J vd. (2013). Food Sovereignty: An Alternative Paradigm for Poverty Reduction and Biodiversity Conservation in Latin America. F100Res, 2: 235. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3869480/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Chappell M J (2018). Beginning to End Hunger: Food and the Environment in Belo Horizonte, Brazil, and Beyond. Berkeley: University of California Press.
  • Chaves L F (2013). The Dynamics of Latifundia Formation. PLOS ONE, 8 (12): e82863. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0082863. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Davis M (2016). Gecekondu Gezegeni. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Davis M (2020). Mike Davis on Pandemics, Super-Capitalism and the Struggles of Tomorrow. Madamasr, 30 Mart. https://madamasr.com/en/2020/03/30/feature/politics/mike-davis-on-pandemics-super-capitalism-and-the-struggles-of-tomorrow/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) (2011). The State of the World’s Land and Water Resources for Food and Agriculture (SOLAW)-Managing Systems at Risk. London: FAO and Earthscan. http://www.fao.org/3/i1688e/i1688e.pdf. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Farmlandgrab (2011). Foreign Land Deals: Global Land Grabbing?. https://www.farmlandgrab.org/post/view/18835. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Foster J vd. (2010). The Ecological Rift. New York: Monthly Review Press.
  • Foster J B ve Clark B (2018). The Robbery of Nature. Monthly Review, 70 (3), 1-20.
  • Foster J B (2018). Marx, Value, and Nature. Monthly Review, 70 (3), 122-136.
  • Foster J B ve Suwandi I (2020). Covid-19 and Catastrophe Capitalism. Monthly Review, 72 (2). https://monthlyreview.org/2020/06/01/covid-19-and-catastrophe-capitalism/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Friedmann H (1993). The Political Economy of Food. New Left Review, 197, 29-57.
  • Friedmann H (2005). From Colonialism to Green Capitalism: Social Movements and Emergence of Food Regimes. İçinde: F H Buttel ve P McMichael (der), New Directions in the Sociology of Global Development, Research in Rural Sociology and Development, Vol 11, 227-264.
  • Friedmann H ve McNair A (2008). Whose Rules Rule? Contested Projects to Certify Local Production for Distant Consumer. İçinde: S M Borras Jr, M Edelman ve C Kay (der), Transnational Agrarian Movements: Confronting Globalization, Oxford: Blackwell Publishing, 239-266.
  • Grain (2008). Seized: The 2008 Landgrab for Food and Financial Security. https://www.grain.org/article/entries/93-seized-the-2008-landgrab-for-food-and-financial-security. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Handbook (2009). Agribusiness Development Teams in Afghanistan: Tactics, Techniques, and Procedures, No. 10-10. https://usacac.army.mil/sites/default/files/publications/10-10.pdf. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Harvey D (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Harvey D (2019). Yeni Emperyalizm. İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Harvey D (2020). Anti-Capitalist Politics in the Time of Covid-19. Jacobinmag, 20 Mart, https://jacobinmag.com/2020/03/david-harvey-coronavirus-political-economy-disruptions. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Hecht S B (2014). Forests Lost and Found in Tropical Latin America: The Woodland Green Revolution. The Journal of Peasant Studies, 41 (5), 877-909.
  • Heffernan W (2000). Concentration of Ownership and Control in Agriculture. İçinde: F Magdoff, J Foster ve F Buttel (der), Hungry for Profit: The Agribusiness Threat to Farmers, Food, and the Environment, New York: Monthly Review Press, 61-76.
  • Huddell A (2010). Effects of Neoliberal Reforms on Small-Scale Agriculture in Brazil. Global Majority E-Journal, 1, 74-84.
  • Levins R (2007). How Cuba is Going Ecological. İçinde: R Lewontin ve R Levins (der), Biology Under the Influence: Dialectical Essays on Ecology, Agriculture, and Health, New York: Monthly Review, 343-364.
  • Lewontin R C (1998). The Maturing of Capitalist Agriculture: Farmer as Proletarian. Monthly Labor Review, 50 (3), 72-85.
  • Llambi L (1993). Global Agro-Food Restructuring: The Role of Transnational Corporations and Nation-States. International Journal of Sociology of Agriculture and Food, 3, 19-39.
  • Magdoff F (2008). The World Food Crisis: Sources and Solutions. Monthly Review, 60 (1), 1-15.
  • Marx K (2015). Kapital 2. Cilt. Ankara: Sol Yayınları.
  • McMichael P (2005). Global Development and the Corporate Food Regime. İçinde: F H Buttel ve P McMichael (der), New Directions in the Sociology of Global Development, Research in Rural Sociology and Development, Vol. 11, 265-300.
  • McMichael P (2009a). A Food Regime Analysis of the World Food Crisis. Agriculture and Human Values, 26, 281-295.
  • McMichael P (2009b). The Agrofuels Project at Large. Critical Sociology, 35 (6), 825-839.
  • McMichael P (2010). Agrofuels in the Food Regime. Journal of Peasant Studies, 37 (4), 609-629.
  • Moreira M B (2004). Agriculture and Food in the Globalization Age. International Journal of Sociology of Agriculture and Food, 12 (1), 17-28.
  • Murray W E (2006). Geographies of Globalization. Oxon: Routledge.
  • O’Connor J (1988). Capitalism, Nature, Socialism A Theoretical Introduction. Capitalism Nature Socialism, 1 (1), 11-38.
  • Ostrom E (1990). Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Otero G (2011). Neoliberal Globalization, NAFTA, and Migration: Mexico’s Loss of Food and Labor Sovereignty. Journal of Poverty, 15 (4), 384-402.
  • Padoch C vd. (2008). Urban Forest and Rural Cities: Multi-Sited Households, Consumption Patterns, and Forest Resources in Amazonia. Ecology and Society, 13 (2). https://www.ecologyandsociety.org/vol13/iss2/art2/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Petras J ve Veltmeyer H (2007). Multinational on Trial: Foreign Investment Matters. England: Ashgate Publishing.
  • Petras J (2008). The Great Land Giveaway: Neo-Colonialism by Invitation: Colonial Style Empire-Building is Making a Huge Comeback. https://www.globalresearch.ca/the-great-land-giveaway-neo-colonialism-by-invitation/11231. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Standing G (2017). Prekarya Bildirgesi: Hakların Kısılmasından Yurttaşlığa. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Tang K L vd. (2017). Restricting the use of antibiotics in food-producing animals and its associations with antibiotic resistance in food-producing animals and human beaings: a systematic review and meta-anaysis. The Lancet Planetary Health, 1 (8), e316-e327. https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2542-5196%2817%2930141-9. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • The Land Matrix (2020). https://landmatrix.org/charts/dynamics-overview. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Turzi M (2011). The Soybean Republic. Yale Journal of International Affairs, 6 (2), 59-68.
  • Tzouvala N (2017). Food fort he Global Market: The Neoliberal Reconstruction of Agriculture in Occupied Iraq (2003-2004) and the role of international law. Global Jurist, 17 (1), 1-27.
  • Wallace R G (2009). Breeding Influenza: The Political Virology of Offshore Farming. Antipode, 41 (5), 916-951.
  • Wallace R G vd. (2015). The Dawn of Structural One Health: A New Science Tracking Disease Emergence Along Circuits of Capital. Social Science & Medicine, 129, 68-77.
  • Wallace R G (2016). Big Farms Make Big Flu: Dispatches on Influenza, Agribusiness, and the Nature of Science. New York: Monthly Review Press.
  • Wallace R G ve Wallace R (2016). Neoliberal Ebola: Modeling Disease Emergence from Finance to Forest and Farm. Switzerland: Springer.
  • Wallace R vd. (2018). Clear-Cutting Disease Control: Capital-Led Deforestation, Public Health Austerity, and Vector-Borne Infection. New York: Springer.
  • Wallace R vd. (2020a). Covid-19 and Circuits of Capital. Monthly Review, 72 (1). https://monthlyreview.org/2020/05/01/covid-19-and-circuits-of-capital/. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Wallace R vd. (2020b). Agribusiness vs. Public Health: Disease Control in Resource-Asymmetric Conflict. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02513883. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • WHO (World Health Organization) (2017). Stop Using Antibiotics in Healthy Animals to Prevent the Spread of Antibiotic Resistance. https://www.who.int/news/item/07-11-2017-stop-using-antibiotics-in-healthy-animals-to-prevent-the-spread-of-antibiotic-resistance. Son erişim tarihi, 01.01.2021.
  • Worsley P (1984). The Three Worlds: Culture and World Development. Chicago: The University of Chicago Press.
Mülkiye Dergisi-Cover
  • ISSN: 1305-9971
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1965
  • Yayıncı: Mülkiyeliler Birliği Genel Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Küresel Kapitalizmle Bütünleşme Sürecinde Arjantin’de Köylülük: Sorunlar ve Örgütlenmeler

Ezgi TURMUŞ BİNİCİ

Toprağa Dönüşçüler: Türkiye Özelinde Bir Saha Araştırması

Sabriye AK KURAN, Hikmet KURAN

Tuncer Bulutay’ın Anısına

Yılmaz AKYÜZ, Hasan ERSEL, Ercan UYGUR, Nuri YILDIRIM

SOSYAL BİLİMLERDE YENİ AÇILIMLAR: YENİ MATERYALİZM VE MİNÖR BİLİM

Özlem AVCI AKSOY

Halkçılık İlkesinin Bedene Yansıması: Türkiye’de Ulus İnşası ve Kıyafet Meselesi

Mustafa DOĞANOĞLU

225Kılıç Akoğlan N (2022). Türkiye’de 1950’li Yıllarda Tüketim Kültürünün Gelişiminin Politik Bağlamları Üzerine Bir Okuma. Mülkiye Dergisi, 46(1), 225-249. Türkiye’de 1950’li Yıllarda Tüketim Kültürünün Gelişiminin Politik Bağlamları Üzerine Bir Okuma

Nermin KILIÇ AKOĞLAN

Şüphecilik, Düzenleme, Uzlaşı: Batı Muhafazakâr Düşüncesinde Çevresel Meselelere Yaklaşımlar ve Eko-Muhafazakârlığın Görünümleri

Önder GÜNEŞ

Sosyal Bilimlerde Yeni Açılımlar: Yeni Materyalizm ve Minör Bilim

Özlem AVCI AKSOY

Türkiye’de 1950’li Yıllarda Tüketim Kültürünün Gelişiminin Politik Bağlamları Üzerine Bir Okuma

Nermin KILIÇ AKOĞLAN

GRİ BÖLGEDE DEMOKRATİKLEŞME VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ: DEMOKRATİK KONSOLİDASYON VE SİYASAL İSTİKRARIN ROLÜ

Emre TAŞKIRAN