“2001-2008 ABD” ve “2009 Sonrası Türkiye” Ekonomileri: Üç Açık Konjonktürü ve Sürdürülebilirlik Sorunu

Bu makalede, ABD’nin 2001 durgunluğunun ardından yaşadığı büyüme ve üç açık olgusu ile Türkiye’nin 2009 krizi sonrasındaki makroekonomik performansı arasındaki benzerlik, genel denge analizinin bileşenleri etrafında ele alınmaktadır. Krizlerin oluşum biçimleri merkez ve çevre ekonomilerinde birbirinden son derece farklı dinamiklerle şekilleniyor olsa da, geri plandaki üç açık konjonktürünün yapısal dengesizlikleri benzerlikler sergilemektedir. Üç açık yapısı bir taraftan ekonomik büyüme performansını aşırı talep olgusuna bağımlı kılmakta, diğer taraftan ise türlü sektörlerde aşırı arz olgusu ile birlikte var olabilmektedir. Bu dengesizlikler iki açıdan sürdürülebilirlik sorunu yaratmaktadır: Dış sermaye girişlerinin sürdürülebilirliği ve aşırı arz yaratan sektörlerde karlılığın sürdürülebilirliği. İlgili dönemde ABD bu süreci derin bir krizle tamamlamakla birlikte, Türkiye için üç açık konjonktürü henüz derinleşerek devam etmekte olan bir olgudur. Bu yazı Türkiye için sürdürülebilirlik probleminin nasıl sonlanacağına ilişkin bir öngörü sunma amacı taşımamakla birlikte, içinde bulunduğu yapısal gerilimlere ilişkin genel bir çerçeve çizmeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Üç açık, ABD, Türkiye, sürdürülebilirlik, aşırı talep, aşırı arz.

PDF

___

Bağımsız Sosyal Bilimciler (2007). IMF Gözetiminde On Uzun Yıl. İstanbul: Yordam.
Bernanke B (2005). The Global Saving Glut and the U.S. Current Account Deficit. https:// www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2005/200503102/default.htm (Erişim Tarihi: 6 Temmuz 2018).
Boratav K (2004). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2002. 8. Baskı. Ankara: İmge.
Boratav K (2006). 2006 Başında Kriz Olasılıkları. İçinde: Boratav (2010). Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, 2. Basım, İstanbul: Yordam, 453-461.
Boratav K (2007). Bir Çevrimin Yükseliş Aşamasında Türkiye Ekonomisi. İçinde Boratav (2010). Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, 2. Basım, İstanbul: Yordam, 471-480.
Boratav K (2009). Emperyalist Sistemin İki Çevrimi: 1989-2007. İçinde: Boratav (2010). Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, 2. Basım, İstanbul: Yordam, 84-109.
Boratav K (2010). Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, 2. Basım, İstanbul: Yordam.
Boratav K (2010b). Bir Ekonomik Panorama, 03/01/2010. http://haber.sol.org.tr/ yazarlar/korkut-boratav/bir-ekonomik-panorama-22347
Boratav K (2012). Ekonomi Nereden Nereye? 03/10/2012. http://haber.sol.org.tr/ yazarlar/korkut-boratav/ekonomi-nereden-nereye-60371
Boratav K (2013). Farklı Bir Kriz Dalgası mı?, 03/09/2013. http://haber.sol.org.tr/ yazarlar/korkut-boratav/farkli-bir-kriz-dalgasi-mi-79034
Boratav K (2013b). Neoliberalizmin Üç Dönemi Dış Dengesizlikler, 16/07/2013. http://haber.sol.org.tr/yazarlar/korkut-boratav/neo-liberalizmin-uc-donemi-dis-dengesizlikler-76437
Boratav K (2016). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2002. 22. Baskı. İmge.
Boratav K (2017a). İç Talep Daralıyor, Hayali İhracat Başlıyor, 22/07/2012. http://haber. sol.org.tr/yazarlar/korkut-boratav/ic-talep-daraliyor-hayali-ihracat-basliyor-57333
Boratav K (2017b). Büyüme Göstergelerinde Kargaşa, 22/09/2017. http://haber.sol.org. tr/yazarlar/korkut-boratav/buyume-gostergelerinde-kargasa-210607
Boratav K (2018a). Ekonomide Balonlaşma ve ‘Hava Kaçırma’, 20/04/2018. http://haber. sol.org.tr/yazarlar/korkut-boratav/ekonomide-balonlasma-ve-hava-kacirma-235510
Boratav K (2018b). 2017’de Büyüme Göstergeleri, 19/01/2018. http://haber.sol.org.tr/ yazarlar/korkut-boratav/2017de-buyume-gostergeleri-225534
Bureau of Economic Analysis, Gross Domestic Product Statistics.
Bureau of Economic Analysis, Saving and Investment by Sector.
Dünya Gazetesi (2018). Yabancıya Konut Satışında 2018 Beklentisi 7,5 Milyar Dolar, 17/03/ 2018. https://www.dunya.com/ekonomi/yabanciya-konut-satisinda-2018- beklentisi-75-milyar-dolar-haberi-407691 (Son Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2018)
Economic Report Of President (2002). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2002.pdf
Economic Report Of President (2003). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2003.pdf
Economic Report Of President (2004). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2004.pdf
Economic Report Of President (2005). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2005.pdf
reports/2006.pdf
Economic Report Of President (2007). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2007.pdf
Economic Report Of President (2008). http://www.presidency.ucsb.edu/economic_ reports/2008.pdf
Erceg C, Guerrieri L ve Gust C (2005). Expensionary Fiscal Shocks and the Trade Deficit. International Finance Discussion Paper 825, Washington: Board of Governors of the Federal Reserve System.
Feldstein M (1992). The Budget and Trade Deficits aren’t Really Twins, NBER WP: 3966.
Gökçen U (2018). Konut Satışlarında Artışın İlk Sinyali, 16 Mayıs 2018. Dünya Gazetesi, https://www.dunya.com/ekonomi/konut-satislarinda-artisin-ilk-sinyali-haberi-415907
GYODER (2017). Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2017, Dördüncü Çeyrek Raporu. http:// www.gyoder.org.tr/uploads/Yayınlar/gyoder-gostergeler/gosterge_2017_4ceyrek.pdf
Hazine Müsteşarlığı, Ekonomik Göstergeler.
IMF (2018). Global Financial Stability Report: A Bumpy Road Ahead. https://www. octfinancial.com/wp-content/uploads/2018/04/IMF-GFSR-Apr2018.pdf (Erişim Tarihi: 8 Mayıs 2018).
IMF (2018). World Economic Outlook, Database Nisan 2018, Report for Selected Country Groups and Subjects.
Kalkınma Bakanlığı, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), 2004 Yılı Programı,
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/10/2004_Yılı_ Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), 2005 Yılı Programı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/9/2005_Yılı_Programı. pdf
Kalkınma Bakanlığı, 2006 Yılı Programı. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/ YillikProgramlar/Attachments/8/2006_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2007 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/7/2007_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2008 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/6/2008_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2009 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/5/2009_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2010 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/4/2010_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2011 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/3/2011_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2012 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/2/2012_Yılı_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). 2013 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/1/2013_Yılı_Programı.doc
Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). 2014 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/22/PROGRAM_2014.docx
Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). 2015 Yılı Programı, http://www. kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/24/2015_programı_15_12_2014. pdf
Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). 2016 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/25/2016_Programı.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). 2017 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/26/2017_Programı_ ResmiGazeteNushası.pdf
Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). 2018 Yılı Programı, http:// www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/27/2018_Yılı_Programı.pdf
Karahanoğulları Y (2012). Kamu Özel Ortaklığı Modelinin Mali Değerlendirmesi. SBF Dergisi, Cilt 67(2), ss. 95-125.
NBER (2001). The Business-Cycle Peak of March 2001. http://www.nber.org/cycles/ november2001/
OECD, National Accounts, Final Consumption Expenditure of Households, Gross Domestic Product.
Standard & Poor’s, Case-Shiller Konut Endeksi, https://tr.investing.com/economic-calendar/s-p-cs-hpi-composite-20-n.s.a.-329
Taylor L (2001). Capital Market Crises: Liberalization, Fixed Exchange Rates and Market- Driven Destabilization. Derleyen. H. J. Chang et al. Financial Liberalization and the Asian Crisis, Palgrave Macmillan içinde.
TCMB, Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı - Analitik Sunum.
The Economist (2018). Economic and Financial Indicators, 05/05/2018.
Türkiye Bankalar Birliği (2018). Bankalarımız 2017. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/7519/Bankalarimiz_2017.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2017). Bankalarımız 2016. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/7450/Bankalarimiz_2016.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2016). Bankalarımız 2015. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/7375/Bankalarimiz_2015-tum_kitap.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2015). Bankalarımız 2014. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/6257/Bankalarimiz2014.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2014). Bankalarımız 2013. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/2169/Bankalarimiz_TR-2013.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2013). Bankalarımız 2012. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/2072/Bankalarimiz_2012.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2012). Bankalarımız 2011. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/793/Bankalarimiz2011.pdf
Türkiye Bankalar Birliği (2011). Bankalarımız 2010. https://www.tbb.org.tr/Content/ Upload/Dokuman/798/Bankalarimiz2010TR.pdf
TÜİK, İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla.
TÜİK, Konut İstatistikleri.
Varufakis Y (2015). Küresel Minotauros: Amerika, Avrupa ve Küresel Ekonominin Geleceği. İstanbul: Encore.