Geleneksel Otorite ve Liderlik: Dini Aktörler Olarak Seydalarda Dinsel İtibarın İnşa Süreçleri

Bu çalışmada, geleneksel dini kurum ve aktörlerinin tarihsel süreç içerisinde var olma stratejileri ile beraber aktörlerin mevcut durumda daha çok hangi yöntemler ile geleneksel otorite ve itibarlarının devamını sağladığı üzerinde durulmuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sıklıkla ‘seyda’ olarak karşımıza çıkan dini aktörler, Max Weber’in çalışmalarına referansla fonksiyon karizması kapsamında anlaşılmaya çalışılmıştır. Fonksiyon karizmasına sahip seyda kendi özel ve sınırlı alanında belli bir hâkimiyet ile var olan itibar ve otoritesinin devamını sağlama yönünde bir takım girişimlerde bulunurken yeni yerlere ve müntesiplere ulaşma gayreti içinde olduğu da görülmektedir. Bu bağlamda geleneksel dini argümanların yoğun hissedildiği özellikle kırsal kesimlerde seydalar karizmalarının sunum alanı olarak taziye, düğün, cenaze ama özellikle toplumsal sorunlarda aracı veya çözücü olarak ön plana çıkarak meşruiyetlerini sağlarlar. Çünkü seyda bu şekilde sürdürmek istediği karizmasının bir gereği olarak alanda olmak ve kendisini ispat etmek zorundadır. Aksi durumda karizmanın istikrarsız doğasından kaynaklı olarak varlık imkânı bulamaz. Bu yönüyle bu çalışmada toplamda 30 seyda ile yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanarak nitel-yorumsamacı-etnografik bir çalışma gerçekleştirilmiş ve seydaların dinsel itibarlarının inşası için uyguladığı formülasyonlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Seyda, Dinsel İtibar, Fonksiyon Karizması, Geleneksel Toplum

PDF

___

Aşkın, D. (2018). Türkiye’de Medreseler Seydalık Ve Meşruiyet Arayışları. Anadolu Üniversitesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir.
Çağlayan, E. (2018). Kemalist Ulus Devletin İnşası. İstanbul: Açılım Kitap.
Çiftçi, Y. (2013). Self Oryantalizm Ve Türkiye’de Kürtler. Ankara: Orient Yayınları.
Efe, A. (2015). "Karizmatik Bir Lider Olarak Hz. Peygamber ve O'nun Gerçekleştirdiği Bazı Sosyal ve Kültürel Değişmeler", Asr-ı Saadet Dünyası 7-Önder Peygamber ve Yeni Bir Devletin Kuruluşu, (Der. A. Demircan), İstanbul: Siyer Yayınları. Ss. 63-86.
Epley, J. L. (2015). Weber’s Theory of Charismatic Leadership: The Case of Muslim Leaders İn Contemporary Indonesian Politics, International Journal of Humanities and Social Science, 5(7), 7-17.
Freund, J. (2006) Max Weber Zamanında Alman Sosyolojisi. (Ed. T. Bottomore Ve R. Nisbet ), (Çev. K. Tuncer). Sosyolojik Çözümlemenin Kısa Tarihi-I. İstanbul: Kırmızı Yayınları. Ss. 225-273
Malik,J. (2006). Madrasah in South Asia, The Blackwell Companion to Contemprary Islamic Thought. (Ed:İ. M. Abu-Rabi). Malden:Blackwell Publishing. Ss. 105-121.
Özbolat, A. (2015). Toplumsal Fonksiyonları Bağlamında Dini Otorite: Tipolojik Bir Deneme, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (20)2, 1-24.
Subaşı, N. (1997). Olağanüstü Durumlar Sosyolojisinde Yöntem Sorunları. Sosyal Bilimler Kavşağında Doğu Ve Güneydoğu Anadolu. (Yay. Haz. A. Bilgili) Van: Öz-Fa Matbaacılık. Ss.241-258.
Subaşı, N. (2003). Öteki Türkiye’de Din Ve Modernleşme. Ankara: Vadi Yayınları.
Süt A. Ve Çağlayan, E. (2013). Tek Parti Dönemi Din Eğitimi Politikaları [1923-1950]. Medrese Ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler (Uluslararası Sempozyum). Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları. Ss.200-210.
Şengül, S. (2015). Halidi-Nakşibendilik Ve Medreselere İlim Anlayışının Dönüşümü. Kıyam Ve Kıtal: Osmanlıdan Cumhuriyete Devletin İnşası Ve Kolektif Şiddet. (Haz. Ü. Kurt Ve G. Çeğin). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Ss. 321-360
Tezcür, G. M. (2010). Muslims Reformers in Iran and Turkey: The Paradox of Modertion. Austin: Universtiy of Texas Press.
Wach, J. (1987). Din Sosyolojisine Giriş. (Çev. B. İnandı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Wach, J. (1995). Din Sosyolojisi. (Çev. Günay). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Weber, M. (2012). Ekonomi Ve Toplum. (Çev. L. Boyacı). İstanbul: Yarın Yayınları.
Weber, M. (2014). Bürokrasi Ve Otorite. (Ç. B. Akın).Ankara. Adres Yayınları.