1875 Yılına Kadar Türk Edebiyatında Endülüs

Bu makalede Tanzimat öncesi Türk edebiyatında Endülüs’ün yeri ele alınmıştır. Klasik dönemde Endülüs konusu divan şairlerinin dikkatini pek çekmemiştir. Bununla birlikte Endülüs’ten Kerb Gâzî Destanı’nda ve İspanya Sefaretnamesi’nde bahsedilir. Tanzimat döneminde Endülüs’e ilk önem veren yazar Ziya Paşa olmuştur. Endülüs Tarihi adlı eserinde ayrıntılı bir şekilde Endülüs tarihini okurlarına sunmuştur. Bu eser sayesinde o zamana kadar pek fazla ilgi görmeyen Endülüs tarih ve medeniyetine yönelik bir ilgi oluşmuş ve Tanzimat dönemindeki aydınların Endülüs’le ilgilenmelerine vesile olmuştur. Ziya Paşa, Harâbât adlı eserinde Endülüs şiiri ve şairlerine yer vermiştir. Engizisyon Tarihi adlı eserinde Engizisyon mahkemesinin Endülüslülere karşı yaptığı zulüm ve işkenceleri dile getirmiştir. Ziya Paşa, farklı eserlerinde Endülüs medeniyetini İslam Medeniyetinin güzel bir numunesi olarak göstermiş, Avrupa medeniyetinin ortaya çıkmasında Endülüs’ün oynadığı önemli role dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Endülüs, Kerb Gâzî Destanı, İspanya Sefaretnamesi, Ziya Paşa, Endülüs Tarihi, Harâbât, Engizisyon Tarihi

Andalusia in Turkish literature until 1875

This article discusses Andalusia in Turkish literature in the pre-organizational period.In the classical era Andalusia didn't draw the attention of the court's poets, yet Ottomans approached it in the epic Kerb Gâzî Destanı and İspanya Sefaretnamesi. Ziya Pasha was the first to care deeply about Andalusia. In his book Endülüs Tarihi he wrote in detail about Andalusian history and civilization. It was thanks to this book that the Ottoman intellectuals interested in Andalusia. Ziya Pasha devoted a part of his book Harâbât to Andalusian poets. In Engizisyon Tarihi he spoke about the injustice and torture carried out by the Inquisition against Andalusians. He presented Andalusia as a great example of Islamic civilization, and draw attention to its role in the creation of Western civilization.

Keywords:

Andalusia Kerb Gâzî Destanı, İspanya Sefaretnamesi, Ziya Pasha, Endülüs Tarihi, Harâbât, Engizisyon Tarihi.,

PDF

___

- Ahmed Cevdet Paşa. (1309). Tarih-i Cevdet, ( 2. bs). Dersaâdet, Matbaa-i Osmaniye, IV
- Ayvazoğlu, B. (1996). Edebiyatımızda Endülüs, Endülüs’ten İspanya’ya. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 79-85 - Elhajhamed, A. (2017). Yeni Türk Edebiyatında Endülüs. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 9, 199-200.
- Enginün, İ. (2000). Edebiyatımızda Endülüs. Araştırmalar ve Belgeler. İstanbul: Dergâh Yayınları, 32-41
- Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları
- Erünsal, İ. (2015). Türk Edebiyatında Endülüs’e İlginin Uyanmasında Ziya Paşa’nın Endülüs Tarihi adlı Tercümesinin Rolü ve Bu Tercümenin Yapılış Nedenleri. Ötekilerin Peşinde Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan. haz. Mehmet Öz, Fatih Yeşil, İstanbul: Timaş Yayınları, 417-423.
- İyiyol, F. (2014). Kerb Gazi Destanı: Manzum (inceleme-metin). İstanbul: Sütun Yayınları.
- Karakoç, S. (1985). İslam’ın Şiir Anıtlarından. (5.bs). İstanbul: Diriliş Yayınları.
- Konrapa, M. (1964). Endülüs Mersiyesi Nizami Tercümesi ve Endülüs Tarihine Kısa Bir Bakış. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi, 2, 165-187
- Okumuş, E. (2006). İbn Haldûn’un Osmanlı Düşüncesine Etkisi İslâm Araştırmaları Dergisi, 15, 141-185.
- Okuyucu, C. (1994) Manzum Halk Hikâyelerinin Yeni Bir Örneği Kerbname. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5, 175-202.
- Parlak, N. (2005). Ziya Paşa’nın Endülüs Tarihi ve Günümüz Türkçesiyle Neşrinde Yapılmış Okuma Yanlışlıkları. İslâmiyat. Ankara: 8. 111-122
- Şimşek, S. Türk Edebiyatında İbnü’l-Arabî Methiyeleri Üzerine Bir İnceleme. Tasavvuf, İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1). 21, 389-425.
- Tahralı, M. (1996). Muhyiddin İbn Arabi ve Türkiye’ye Tesirleri. Endülüs’ten İspanya’ya, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 69-78.
- Tanpınar, A. (2006). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. (Haz: Prof. Dr. Abdullah Uçman). İstanbul: YKY.
- Tarhan, A. (2002). Abdülhak Hamid Tarhan Tiyatroları 5, Tarık yahut Endülüs’ün fethi, İbn Musa yahut Zatü’l-Cemal, Tezer yahut Melik Abdurrahmanü’s-Salis, Nazife, Abdullahü’s-Sagir. Haz İnci Enginün. İstanbul: Dergâh Yayınları
- Toprak, M. (1990) Endülüs Şiirinde Mersiye, Yayımlanmamış doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
- Uğurcan, S. (2002) Abdülhak Hamid Tarhan’ın Eserlerinde Tarih, İzmir, Akademi Kitabevi
- Ziya Paşa, (1299). Engizisyon Tarihi, (1.bs.) Kostantiniyye, Matbaa-i Ebüzziya.
- Ziya Paşa. (1291). Harâbât, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
- Ziya Paşa. (1304). Endülüs Tarihi, (2.bs). İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası.
- Ziya Paşa. (1311). Mukaddime-i Harâbât, (2.bs). Kostantiniyye, Kitabhane-i Ebüzziya.