Yap-İşlet-Devret İle Yapılan Havalimanı Yatırımları Üzerine Bir Değerlendirme

Dünya ve Türkiye’de yeni yapılan havalimanlarında ve mevcut havalimanlarına yapılan yatırımlarda kamu ve özel sektörün birlikte hareket etmesi ve finansman ihtiyaçlarının özel sektör tarafından karşılanması devletlerin üstündeki bütçe baskısını azalmıştır. Türkiye’nin en önemli kurumlarından birisi olan DHMİ tarafından gerçekleştirilen Yap İşlet Devret (YİD) modelinde yatırım için hiçbir maddi kaynak ayrılmadan yapılması hatta bazı modellerde üzerine kira alınması dolayısıyla genelde başarılı sonuçlar alındığı söylenebilir. Ancak, Türkiye’nin beş büyük ilindeki havalimanına ilişkin ihale verileri incelendiğinde terminal yatırımlarının parasal değeri, havalimanı ciro ve FAVÖK tutarlarına göre düşük kalmaktadır. Çalışmanın amacı Türkiye’deki büyük havalimanlarının YİD modeli ile yapımı ve işletilmesinin kamu menfaati açısından değerlendirilmesidir. Çalışmanın metodu Türkiye’nin en üç büyük havalimanlarındaki YİD modelinin yatırım tutarı, garanti yolcu sayıları, gerçekleşen ve gerçekleşmesi öngörülen ciro ve FAVÖK’ün analizi yapılarak her bir ihalenin mali sonuçlarının incelenmesidir. Çalışmada tamamen özel sektöre bırakılan işletmeciliğin yerine, belirlenecek bir oranda kamunun ortak edilmesi önerilmiştir. Bu sayede kamu tarafının daha fazla kontrol gücünü elinde tutacağı, ayrıca tahmin edilenin üzerinden oluşacak karlardan ve değerlenen şirketlerin getirilerinden kamunun pay almasının sağlanabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca kırılganlıklarda oluşacak zararların bir kısmına kamunun katılmasının mümkün olabileceği tespiti yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Hizmeti, Havalimanı, Kamu Özel Ortaklığı, Mali Analiz

PDF

___

AIRBUS, (2016), Growing Horizons, 2017 / 2036.
Avşar T., (2012), Sivil Havacılık Sektöründeki Yap İşlet Devret Modeli Uygulamalarının Mali Açıdan İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
Boing Company, (2016) Annual Report.
BoingCompany, (2015) Current Market Outlook 2016/2035.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2017), Faaliyet Raporu, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2016), Faaliyet Raporu, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2000), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2001), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2002), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2003), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2004), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2005), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2006), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2007), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2008), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2009), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2010), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2011), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2012), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2013), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2014), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2015), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (2016), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (1998), İstatistik Yıllığı, Ankara.
DHMİ Genel Müdürlüğü, (1999), İstatistik Yıllığı, Ankara.
Emek U., (2009), Karşılaştırmalı Perspektiften Kamu Özel İşbirlikleri, Rekabet Dergisi, Sayı:1, ss. 7.
Green Paper, (2004), Green Paper on Public-Private Partnerships and Community Law on Public Contracts and Concessions.
https://www.businessht.com.tr/piyasalar/haber/1721157-sabiha-gokcen-e-yuzde-40-ortak-araniyor, 03/07/2018.
https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=7315, (17/09/2018).
https://www.bloomberght.com/cds/turkiye-cds), (17/09/2018).
Malaysia Airports Holding Berhad, (2014), Faaliyet Raporu.
Malaysia Airports Holding Berhad, (2015), Faaliyet Raporu.
Malaysia Airports Holding Berhad, (2016), Faaliyet Raporu.
SSB, (2008), Uygulama Sözleşmesi, Ankara.
TAV Havalimanları, (2007), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2008), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2009), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2010), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2011), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2012), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2013), Faaliyet Raporu, İstanbul
TAV Havalimanları, (2014), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2015), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2016), Faaliyet Raporu, İstanbul.
TAV Havalimanları, (2017), Faaliyet Raporu, İstanbul.
Wall, A. (2013), Public-Private Partnership in the USA: Lessons to Be Learned for the United Kingdom, Routledge, New York.
Yalçın F. C., (2014), Kamu Özel İş Birlikleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
Yerlikaya G. K., (2002), Yap İşlet Devret Modeli Hukuki Mahiyeti ve Vergilendirme, Seçkin Yayıncılık, Ankara.