İmalat Ve Hizmet Sektörlerinde Karlılık Oranlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi

Bu çalışmada TCMB reel sektör istatistikleri kapsamında yayımlanan bilanço ve gelir tabloları kullanılarak imalat ve hizmet sektörlerinde karlılık oranlarını etkileyen faktörler araştırılmıştır. 141 adet alt sektörün imalat ve hizmet kategorilerine ayrılarak veri setine dâhil edildiği ve her alt sektörün panel veri setinde bir birim olarak ele alındığı çalışmada dinamik panel veri analizi gerçekleştirilmiş ve aktif karlılığı, brüt kar marjı, faaliyet kar marjı ve net kar marjı oranlarının bağımlı değişken olduğu dört model test edilmiştir. İki sektörde de bütün karlılık oranlarını aynı yönde etkileyen değişkenler asit-test oranı (pozitif) ve gayrisafi milli hasıla (GSMH-negatif)’dır. İmalat sektöründe üretici fiyat endeksi (ÜFE) ve faiz kazanma oranının tüm karlılık göstergelerini pozitif etkilediği, borçlanma oranının karlılığı etkilemediği, aktif devir hızının aktif karlılığını pozitif, brüt kar marjını ise negatif etkilediği saptanmıştır. Hizmet sektöründe ise borçlanma oranının tüm karlılık oranlarını negatif, ÜFE’nin aktif karlılığı ve net kar marjını negatif, diğer karlılık oranlarını pozitif, aktif devir hızının brüt kar marjını negatif etkilediği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

karlılık oranları, imalat sektörü, hizmet sektörü, dinamik panel veri analizi

PDF

___

Alarussi, Ali Saleh- Alhaderi, Sami Mohammed (2018), “Factors Affecting Profitability in Malaysia.”, Journal of Economic Studies,45 (3),pp. 442-458. Albayrak, Ali Sait- Akbulut, Ramazan (2008), “Karlılığı Etkileyen Faktörler: İMKB Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde İşlem Gören İşletmeler Üzerine Bir İnceleme” ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7),ss.55-83.
Aydın, Yüksel (2019), “Firma Performansının Belirleyicileri: BİST-100 Endekste Yer Alan Firmalarından Kanıtlar”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), ss.65-78.
Blažková, Ivana-Dvouletý, Ondřej (2018), “Sectoral And Firm-Level Determinants Of Profitability: A Multilevel Approach”, International Journal of Entrepreneurial Knowledge, 6(2),pp. 32-44.
Bui, Men Thi - Nguyen, Hieu Minh (2021), “Determinants Affecting Profitability of Firms:A Study of Oil and Gas Industry in Vietnam”, Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(1),pp.599–608.
Çakır, Hafize Meder- Küçükkaplan, İlhan (2012), “İşletme Sermayesi Unsurlarının Firma Değeri ve Karlılığı Üzerindeki Etkisinin İMKB’de İşlem Gören Üretim Firmalarında 2000 – 2009 Dönemi İçin Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi ,Ocak,ss. 69-86.
Demirci, N.Savaş (2017),“İmalat Sanayi Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri: TCMB Sektör Bilançolarıyla Panel Veri Analizi (1996-2015)”, Ege Akademik Bakış, 17(3), ss.381-394. Dizgil, Eda (2019), “Firma Kârlılığını Etkileyen İçsel Faktörler: BİST Gıda, İçecek Endeksinde Yer Alan Firmalar Üzerine Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2),ss. 420-432.
Doğan, Mesut- Topal,Yusuf(2016),“Karlılığı Belirleyen Finansal Faktörler: BIST’te İşlem Gören İmalat Sanayi Firmaları Üzerine Bir Araştırma”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), ss.53-64.
Erdoğan, Mahmut (2018), “Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarını Etkileyen Firmaya Özgü, Sektörel ve Makroekonomik Belirleyiciler”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(41),ss.101-127.
Goddard, John- Tavakoli, Manouche-Wilson, John O. S. (2005), “Determinants of profitability in European manufacturing and services: evidence from a dynamic panel model”, Applied Financial Economics,15, pp.1269–1282.
Işık, Özcan-Aydın Ünal, Esra - Unal, Yener(2017) , “The Effect of Firm Size on Profitability: Evidence From Turkish Manufacturing Sector”, Journal of Business, Economics and Finance, 6(4),pp. 301-308.
Işık, Özcan(2017), “Determinants of Profitability: Evidence from Real Sector Firms Listed in Borsa Istanbul”, Business and Economics Research Journal, 8(4),pp. 689-698.
Kandır, Serkan Yılmaz- Karadeniz, Erdinç- Özmen, Mehmet- Önal, Yıldırım Beyazıt(2008), “Türk Turizm Sektöründe Büyüme Göstergelerinin Turizm İşletmelerinin Finansal Performansına Etkisinin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1),ss.211-237.
Karadeniz, Erdinç- İskenderoğlu, Ömer (2011), “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Aktif Kârlılığını Etkileyen Değişkenlerin Analizi”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1),ss. 65-75.
Kılıç, Meltem - Güler, Bilge (2019), “Borsa İstanbul’a (BIST) Kayıtlı Lojistik Firmalarının Karlılık Belirleyicileri” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1),ss.69 - 82.
Korkmaz, Özge - Karaca, Süleyman Serdar (2014), “Üretim İşletmelerinde Firma Karlılığının Finansal Belirleyicileri ve BİST İmalat Sanayi Uygulaması” ,Ege Akademik Bakış, 14(1),ss. 21-29.
Külter, Banu- Demirgüneş, Kartal(2006), “Perakendeci Firmalarda Karlılığı Etkileyen Değişkenler:Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Perakendeci Firmalar Üzerinde Ampirik Bir Çalışma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1),ss. 445-460.
Okuyan, H.Aydın (2013), “Türkiye’deki En Büyük 1000 Sanayi İşletmesinin Karlılık Analizi”, Business and Economics Research Journal, 4(2),ss. 23-36.
Pervan, Maja- Pervan, Ivica – Ćurak, Marijana (2019), “Determinants of firm profitability in the Croatian manufacturing industry: evidence from dynamic panel analysis”, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32(1),pp. 968-981.
Pratheepan, Thuraiyappah(2014), “A Panel Data Analysis of Profitability Determinants Empirical Results From Sri Lankan Manufacturing Companies”, International Journal of Economics, Commerce and Management, 2(12), pp. 1-9.
Roodman, David. “How to do xtabond2: An introduction to difference and system GMM in Stata.” The Stata Journal 9, no. 1 (2009): 86–136.
Tatoğlu, Ferda Yerdelen (2012), İleri Panel Veri Analizi, Beta Basım A.Ş.,İstanbul
TCMB(2020), TCMB Sektör Bilançoları,https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/#/tr,20/10/2020
Tiwari, Ranjit- Kumar, Brajesh(2015), “Drivers of Firm’s Value: Panel Data Evidence from Indian Manufacturing Industry”, Asian Journal of Finance & Accounting, 7(2), pp.1-22.
Turaboğlu, Tuncay Turan- Timur, Ersin (2018), “İşletmelerde Kârlılığı Etkileyen Faktörler: BİST Kurumsal Yönetim Endeksindeki Firmalara İlişkin Bir Uygulama”, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(2),ss.135-157.
Tyagi, Shilpi- Nauriyal, D.K. (2017), “Firm level profitability determinants in Indian drugs and pharmaceutical industry”, International Journal of Pharmaceutical and Healthcare Marketing, 11(3),pp 271-290.
Yazdanfar, Darush (2013), “Profitability determinants among micro firms: evidence from Swedish data”, International Journal of Managerial Finance, 9(2),pp.150-160.