Bu çalışmada, ülkemizde ilk olarak, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nda işlem gören dolar ve endeks- 30 futures kontratları üzerinde, getiri, işlem hacmi ve açık pozisyon arasındaki etkileşim, granger nedensellik testi, etki-tepki analizleri ve varyans ayrıştırması metoduyla incelenmiştir. Dolar futures kontratları için granger nedensellik testi ile sadece getiriden işlem hacmine doğru tek yönlü, endeks-30 futures kontratları için ise açık pozisyondan getiriye doğru tek yönlü ve işlem hacmi ile açık pozisyon arasında da çitf yönlü bir nedensellik (geri besleme etkisi) olduğu bulgusuna erişilmiştir. Dolar kontratları için etki-tepki analizleri sonucuna göre açık pozisyonda ki şok karşısında işlem hacminin kısa dönemliolarak önce azalış sonra artış şeklinde tepki verdiği, getiride ki şok karşısında ise işlem hacminin kısa dönemli artış şeklinde bir tepki verdiği bulgusuna erişilmiştir. Endeks-30 kontratları etki-tepki analizi sonuçlarına göre ise açık pozisyon, getiri ve işlem hacmi değişkenlerinin her üçünde de meydana gelen şok karşısında diğer değişkenlerin tepkisiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolar kontratları varyans ayrışım sonucuna göre hem açık pozisyon hem de getiri öngörü hata varyansının büyük ölçüde bu değişkenlerin kendileri tarafından açıklandığı, işlem hacmi öngörü hata varyansının ise kendi gecikmeli değerleri yanı sıra getiri ve açık pozisyon tarafından da açıklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Endeks-30 kontratları varyans ayrışım sonuçlarına göre ise açık pozisyon, getiri ve işlem hacmi değişkenlerinin her üçünde ki öngörü hata varyansının çok büyük ölçüde kendileri tarafından açıklandığı bulgusuna erişilmiştir. Bu bulgulara göre işlem hacmi, getiri ve açık pozisyon arasındaki ilişki için dolar ve endeks 30 kontratlarının sergilediği etkileşim de farklılık arz etmektedir. Bu sonuçlar gelişmekte olan borsalara dair, teorisyen ve uygulayıcılar açısından önemli sayılabilecek çıkarsamaları bünyesinde barındırmaktadır.

In this study, the interaction between return volatility, market depth and trading volume relationships are examined by using granger causality test, impulse- response functions and variance decomposition methods for the U.S. Dollars and ISE-30 Index futures contracts which are traded in TURKDEX. For the dolar futures contracts, granger causality test results shows that the direction of causality is one way and is from return to trading volume. For the ISE-30 Index contracts, the direction of causality is one way from open interest to return and there are feedback effect between the trading volume and open interest. The impulse response function results for the dolar contracts indicate that trading volume shows response in short period of time to impact in open interest and impact in return has positive effect on trading volume. For the ISE-30 Index contracts, impulse response function results reveal that any shocks on open position, return and trading volume has no effects on each other. Variance decomposition results for the dolar contracts show that both open interest and return have been explained by their own lag values, on the other hand, trading volume has been explained both its own lag values and tha values of return and open position. Variance decomposition results for the ISE-30 contracts imply that open interest, return and trading volume have been explained by their lag values. Finally, trading volume, return and open interest interactions for the U.S. Dollars and ISE-30 contracts are not the same. These results contain some conclusions about emerging markets for both academicions and practitionars