Deniz Baransel CİNAR, Abdurrahman TANRIÖĞEN

Okul Müdürlerinin Yönetim Yaklaşımları ile Okul Farkındalığı Arasındaki İlişki

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin yönetimsel yaklaşımları ile okul farkındalığı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Denizli ili merkez ilçelerindeki ortaöğretim kurumlarında halen görev yapmakta olan 424 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verileri aritmetik ortalama, standart sapma, Spearman Korelasyon analizi ve basit ve çoklu doğrusal regresyon analizleri kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, okul müdürlerinin daha çok Y kuramı yönetim anlayışını benimsedikleri ve öğretmenlerin okul farkındalığına ilişkin algılarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Okul müdürlerinin X kuramı yönetim anlayışı ile okul farkındalığı arasında negatif yönlü, orta düzeyde anlamlı bir ilişki; Y kuramı yönetim anlayışı ile okul farkındalığı arasında pozitif yönlü, orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan regresyon analizleri hem X hem de Y kuramı yönetim anlayışlarının, okul farkındalığının anlamlı birer yordayıcıları olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

okul müdürü, Okul farkındalığı, X kuramı, Y kuramı., öğretmen

The Relationship Between School Principals' Managerial Approaches and School Mindfulness

Aim of this study is to examine the relationship between school principals' managerial approaches and school mindfulness. In this study, correlational survey model was used. The sample of the research consists of 424 teachers who are still working in high school in the central districts of Denizli. Research data were analyzed using arithmetic mean, standard deviation, Spearman Correlation analysis and simple and multiple linear regression analysis. As a result of the research, it was determined that school principals mostly adopted the Y theory management approach and teachers' perceptions of school mindfulness were at a moderate level. There is a negative, moderately significant relationship between school principals' X theory management approach and school mindfulness; It has been observed that there is a positive, moderately significant relationship between the theory of Y management approach and school mindfulness. The regression analyzes revealed that both X and Y theory management approaches are significant predictors of school mindfulness.

Keywords:

School mindfulness, school principal, teacher, X theory, Y theory.,

PDF

___

Allred, C. M. (2012). Mindfulness and organizational citizenship behaviors: Recognizing when to help others in the workplace. (Master's Thesis). East Carolina University, North Carolina.
Argon, T. (2015). Öğretmenlerin Sahip Oldukları Duygu Durumlarını Okul Yöneticilerinin Dikkate Alıp Almamalarına İlişkin Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 377-404.
Aydın, M. K. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu müdürlerinin stratejik liderlik özellikleri ile kurumların örgütsel öğrenme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ayral, T. ve Tanrıöğen, A. (2020). Okul Müdürlerinin Yönetim Felsefeleri ile Okulların Şeffaflık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Journal of International Social Research, 13(75), 585-593
Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem A Yayınları.
Barry, D. & Meisiek, S. (2010). Seeing more and seeing differently: Sensemaking, mindfulness, and the workarts. Organization Studies, 31(11), 1505-1530.
Başaran, İ. E. (1994). Eğitim yönetimi. Gül Yayınları. Ankara
Blau, P. (1964). Exchange and power in social life. New York, NY: John Wiley & Sons.
Bursalıoğlu, Z. (1991). Eğitimde yenileşme ve demokratik liderlik. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 24(2), 669-675.
Busher, H. & Barker, B. (2003). The crux of leadership: Shaping school culture by contesting the policy contexts and practices of teaching and learning. Educational Management Administration Leadership, 31(1), 51- 65.
Büyükgöze, H. ve Özdemir, M. (2019). Okul Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(46), 250-270.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Örnekleme yöntemleri [PowerPoint Slaytı]. http://w3.balikesir.edu.tr/~msackes/wp/wp-content/uploads/2012/03/BAY-Final- Konulari.pdf adresinden erişilmiştir.
Chen, Y. C. (2008). Peer learning in an AR-based learning environment. Paper presented at the 16th International Conference on Computers in Education, Taipei, Taiwan, 291-295.
Dağlı, E. ve Çalık, T. (2016). İlköğretim okullarında müdürlerin kullandıkları etkileme taktiklerinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve okul farkındalığı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(1), 29-58.
Dipaola, M. F. & Da Costa Neves, P. M. M. (2009). Organizational citizenship behaviors in American and Portuguese public schools: Measuring the construct across cultures. Journal of Educational Administration, 47(4), 490-507
DiPaola, M. F., Tarter, C. J. & Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: The OCB scale. Educational leadership and reform, 4(2), 319-341.
Ener, N. (1983). Yönetim felsefesi ve çalışanların motivasyonu üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Fışkınlı, G. (2020). Okul yöneticilerinin sahip olduğu yönetim felsefesi ile kullandıkları politik taktikler arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Fiol, C. M., & O’Connor, E. J. (2003). Waking up! Mindfulness in the face of bandwagons. The Academy of Management Review, 28(1), 54-70. doi: 10.2307/30040689
Fullan, M. (2002). The Change Leader. Educational Leadership, 59(8), 16-21.
Gage, C. Q. (2003). The meaning and measure of school mindfulness: An exploratory analysis (Unpublished doctoral dissertation). The Ohio State University, Ohio, USA.
George, B. (2012). Mindfulness helps you become a better leader. Harvard Business Review, 26(10), 21-32.
Gilbert, B. J. (2012). Describing a principal's work toward resiliency: The nature of mindful leading. (Unpublished doctoral dissertation).Washington State University.
Glanz, J. (2008). What every principal should know about cultural leadership. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Gouldner, A. W. (1960). The Norm of Reciprocity: A Preliminary Statement. American Sociological Review, 25(2), 161-178.
Hallinger, P. (2004). Meeting the challenges of cultural leadership: the changing role of principals in Thailand. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 25(1), 12-18.
Hallinger, P., & Heck, R. H. (1996). Reassessing the principal’s role in school effectiveness: A review of empirical research, 1980-1995. Educational Administration Quarterly, 32(1), 5-44. doi: 10.1177/0013161X96032001002
Hallinger, P., & Huber, S. (2012). School leadership that makes a difference: International perspectives. School Effectiveness and School Improvement, 23, 359-367. doi: 10.1080/09243453.2012.681508
Hopkins, D., Stringfield, S., Harris, A., Stoll, L., & Mackay, T. (2014). School and system improvement: A narrative state-of-the-art review. School Effectiveness and School Improvement, 25(2), 257- 281. doi: 10.1080/09243453.2014.885452
Hoy, K., W. & Miskel, C., G. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Hoy, W. K. (2003). An analysis of enabling and mindful school structures: Some theoretical, research and practical considerations. Journal of Educational Administration, 41(1), 87- 109. doi: 10.1108/09578230310457457
Hoy, W. K., Gage, C. Q., & Tarter, C. J. (2004). Theoretical and empirical foundations of mindful schools. In W. K. Hoy and C. Miskel (Eds.), Educational administration, policy, and reform: Research and measurement. Greenwich, CN; Information Age
Hoy, W. K., Gage, C. Q., & Tarter, C. J. (2006). School mindfulness and faculty trust: Necessary conditions for each other? Educational Administration Quarterly, 42(2), 236- 255. doi: 10.1177/0013161X04273844
Ismail, M. B. M. (2012). An Analysis of Human Motivation in National Higher Education Universities (Nheu) Using Theory X And Theory Y: Academic Staff Perspective. In International Symposium on Harnessing Knowledge Through Research to Address Emerging Global Issues. Sabaragamuwa University of Sri Lanka, Sri Lanka.
Kearney, W. S., Kelsey, C., & Herrington, D. (2013). Mindful leaders in highly effective schools: A mixed-method application of Hoy’s M-scale. Educational Management Administration and Leadership, 41(3), 316-335. doi: 10.1177/1741143212474802
Ko, J. Y. C., Hallinger, P., & Walker, A. D. (2012). Exploring school improvement in Hong Kong secondary schools. Peabody Journal of Education, 87(2), 216-234. doi: 10.1080/0161956X.2012.664474
Kocabaş, İ. Ve Karaköse, T. (2005). Okul müdürlerinin tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Özel ve devlet okulu örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 79-93.
Kocabaş, İ. Ve Karaköse, T. (2005). Okul müdürlerinin tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Özel ve devlet okulu örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 79-93.
Langer, E. J. (1989). Mindfulness. Cambridge, MA: Perseus Books.
Levine, D. U., & Lezotte, L. W. (1990). Unusually effective schools: A review and analysis of research and practice. Madison.WI: The National Center for Effective Schools Research and Development.
Marshall, C. (1993). The politics of denial: Gender and race issues in administration. In C. Marshall (Ed.), The new politics of race and gender (pp. 168-175). London: Falmer.
McGregor, D. M. (1960). The human side of enterprise. New York, NY: McGraw-Hill.
McGregor, D. M. (1966). Leadership and motivation. Cambridge, MA: MIT Press.
McGregor, D., & Cutcher-Gershenfeld, J. (2006). The human side of enterprise (annotated edition). New York, NY: McGraw Hill.
Nguni, S., Sleegers, P., & Denessen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers' job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School effectiveness and school improvement, 17(2), 145-177.
Okumbe, J. O. (1999). Educational management: Theory and practice. Nairobi: Nairobi Press.
Onorato, M. (2013). Transformational leadership style in the educational sector: An empirical study of corporate managers and educational leaders. Academy of Educational Leadership Journal, 17(1), 33.
Özdemir, Ç. (2006). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Ekinoks
Peurach, D. J., & Glazer, J. L. (2012). Reconsidering replication: New perspectives on large- scale school improvement. Journal of Educational Change, 13, 155-190. doi: 10.1007/s10833-011-9177-7
Pinck, A. S., & Sonnentag, S. (2017). Leader mindfulness and employee well-being: The mediating role of transformational leadership. Mindfulness, 9(3), 884-896.
Russ, T. L. (2011). Theory X/Y assumptions as predictors of managers' propensity for participative decision making. Management Decision, 49(5), 823-836.
Russ, T. L. (2013). The relationship between Theory X/Y: assumptions and communication apprehension. Leadership & Organization Development Journal, 34(3), 238-249.
Saraman, T. (2018). Liderlik yaklaşımı ve Douglas Mcgregor’un X ve Y teorisi: Bartın Üniversitesi’nde çalışan idari personel üzerine bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
Schein, V. E. (1970). Poor women and work in the third world: A research agenda for organisational psychologists. Psychology and Developing Socitieis, 11(1), 105-117
Sims, R. (2011). Mindfulness and academic optimism: A test of their relationship. (Unpublished doctoral dissertation). The University of Alabama, Tuscaloosa, Alabama.
Somech, A., & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.
Ünal, A. ve Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 239-258.
Üstüner, M. (2016). Algılanan müdür yönetim tarzı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 429-457.
Vélez, S. C., Lorenzo, M. C. A., & GarridoJ, M. M. (2017). Leadership: Its Importance in the Management of School Coexistence. Procedia–Social and Behavioral Sciences, 237, 169–174. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2017.02.059
Verdorfer, A. P. (2016). Examining mindfulness and its relations to humility, motivation to lead, and actual servant leadership behaviors. Mindfulness, 7(4), 950-961.
Watts, D. M. (2009). Enabling school structure, mindfulness, and teacher empowerment: Test of a theory. (Unpublished doctoral dissertation). The University of Alabama, Tuscaloosa, Alabama, USA.
Watts, J. (1980). Sharing it out: The role of the head in participatory government. The Journal of Administration, 18, 78-102.
Weick, K. E., & Sutcliffe, K. M. (2001). Managing the unexpected. San Francisco: Jossey- Bass.
Weick, K. E., Sutcliffe, K. M., & Obstfeld, D. (1999). Organizing forhigh reliability: Processes of collective mindfulness. In B. M. Staw & L. L. Cummings, (Eds.), Research in organizational behavior, 21, 81–123. Greenwich, CT: JAI Press.
Williams, J. M. G. (2010). Mindfulness and psychological process. Emotion, 10(1), 1-7.
Yalçın, S. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre istenmeyen okul yöneticisi davranışları. Ekev Akademi Dergisi, 69, 105-116.
Yukl, G. (2008). How leaders influence organizational effectiveness. The leadership quarterly, 19(6), 708-722.