Cevdet Söğütlü, Kemal Yıldırım, Abdullah TOGAY, Nihat Döngel, Derya Söylemez Özköse

TÜRKİYE’DE AHŞAP YAPI RESTORASYONU UYGULAMALARI

Bu çalışmada, ahşap yapı restorasyonu uygulamalarında mevcut olan sorunlarının belirlenerek bu sorunların çözümüne yönelik önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca uygun olarak geliştirilen kapsamlı bir anket yardımı ile Türkiye’nin farklı illerinde ahşap yapı ve yapı elemanları restorasyonu alanında faaliyet gösteren 47 adet işletmenin uygulamada karşılaştıkları sorunlar belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, küçük ölçekli işletmenin %80’i, orta ölçekli işletmenin %78’i ve büyük ölçekli işletmenin %89’u kültür varlıklarına ilgi duydukları için restorasyon alanında faaliyet göstermekte olduklarını bildirmişlerdir. İşletmelerin %63’ü restorasyon işlerinin niteliğine uygun personel bulamada zorluk yaşamakta olup, en yüksek düzeyde (%51) oyma, kakma, kündekari bilgi ve becerisine sahip kalifiye iş gücüne ihtiyaç duymaktadırlar. İşletmelerin %55’i restorasyonda kullanılan istenilen boyut, tür ve rutubette ahşap malzeme temininde zorluk yaşamaktadır. Ahşap yapıların/eserlerin %40’ında çürüme, %55’inde çatlama, %30’unda renk değişimi, %36’sınde boyutsal değişim, %30’unda çarpılma ve %47’sinde ise koruyucu katman deformasyonu meydana geldiği belirlenmiştir. Ankete katılan işletmelerin vermiş olduğu bilgilere göre, tarihi yapıya/esere kullanıcısı tarafından bilinçsiz uygulanan koruma yöntemlerinin oranı %92 olup, bu uygulamalarının %21’i telafisi mümkün olmayan, %43’ü telafisi mümkün ama önemli maddi kayıplara yol açan, %13’ü ise yapının/eserin korunmasına bir süre yardımcı olabilecek niteliktedir. Restorasyon uygulamalarının %61,7’sinde öngörülemeyen sorunlar ile karşılaşıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Restorasyon, İşletme, Ahşap malzeme, Ahşap yapı

RESTORATION APPLICATIONS OF WOODEN STRUCTURES IN TURKEY

This study determines application problems of restoration for wooden structures and puts suggestions for the identified problems. A questionnaire was developed in accordance with the aim of the study to determine of the application problems in the restoration of wooden structures and structural elements in various cities of Turkey. According to the results, 80% of small-scale, 78% of medium scale and 89% of large scale enterprises state that they operate in the field of restoration because of their interest in cultural assets. 63% of businesses have difficulties to get the qualified staff for restoration works. The highest challenge (51%) was to find qualified staff who has the knowledge and skills on carving, inlaying and kündekari. 55% of enterprises has difficulties in supplying suitable size, type and moisture content of wooden materials. It is stated that the problems of decay 40%, crack 55%, discoloration 30%, dimensional changes 36%, distortions 30%, and protective layer deformation 47% of wooden constructions and artifacts were occurred. According to the data obtained by those enterprises, the rate of protection methods applied to historical structure/artifact unconsciously is %92. The applications of 21% of user applications are non-recoverable, 43% of them cause significant financial losses and 13% of them can be helpful for protection of structure/artifact. In conclusion, unforeseen problems occur in 62% of applications of wooden construction restorations.

Keywords:

Restoration, Enterprise, Wood material, Wooden construction,

PDF

___

Akıllı, H., “Restorasyon Eğitiminde Sanat ve Kültür Eğitimi Veren Disiplinlerin Etkileri”, Restorasyon Eğitimi Sempozyumu, Z.K.Ü. Safranbolu Meslek Yüksekokulu, Zonguldak, 40-60, 1999.
Kuban, D., “Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu-Kuram ve Uygulama”, Yem Yayınları, 9-201, 2000.
Ahunbay, Z., “Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon”, Yem Yayıncılık, 8-105, 1996.
Bilgin, H., “Tarihi Camilerde Kubbeli Mekân Örtüleri Örnek: Mimar Sinan Camileri”, Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, İnşaat Mühendisleri Odası (TMMOB), Ankara, 178, 2007.
Caner Saltık, E. M., “Koruma Uygulamalarında Uyum ve Dayanıklılık Tanımları: Yapının Tahribatsız Yöntemlerle Analizi ve Malzeme Araştırmaları”, Korumada 50 Yıl Sempozyumu, M. S. G. S. Üniversitesi, İstanbul, 293, 2005.
Eskici, B., “Mimari Onarımlarda Malzeme Kullanımı ve Yöntem Sorunları”, Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, İnşaat Mühendisleri Odası (TMMOB), Ankara, 157, 2007.
Köprülü Bağbancı, Ö., “Kültürel Mirasın Korunması Konusunda Genel Yaklaşımlar ve Yaşanan Sorunlar”, Korumada 50 Yıl Sempozyumu, M. S. G. S. Üniversitesi, İstanbul, 85-87, 2005.
Çiner, S., “Son Osmanlı Dönemi İstanbul Ahşap Konutlarında Cephe Bezemeleri”, Doktora Tezi, İ. T. Ü. Mimarlık Fakültesi, İstanbul, 75, 1979.
Berkel, A., “Ağaç Malzeme Teknolojisi-Ağaç Malzemenin Korunması ve Emprenye Tekniği”, Sermet Matbaası, İstanbul, 1-342, 1972.
Erşen, N., “Ahşap Yapılar Problem ve Çözümleri”, Birsen Yayınevi, İstanbul, 1-2, 2000.
Oktay, B., Önal Hoşkara Ş., “Tarihî Kentsel Alanların Korunmasında Sürdürülebilir Canlandırma Yaklaşımı”, Korumada 50 Yıl Sempozyumu, M. S. G. S. Üniversitesi, İstanbul, 269-274, 2005.
Binan, C., “Koruma Eğitiminde Çağdaş Eğilimler ve Türkiye”, Restorasyon Eğitimi Sempozyumu, Z.K.Ü. Safranbolu Meslek Yüksekokulu, Zonguldak, 104, 1999.
Özköse, A., “Ülkemizdeki Koruma ve Restorasyon Sürecine Restorasyon Ön Lisans Mezunu Ara Elemanların Katkısı, Restorasyon Bir Ara Bilim Dalı mı? Ana Bilim Dalı mı? İdeal Restorasyon Eğitimi Nasıl Olmalıdır?”, Restorasyon Eğitimi Sempozyumu, Z.K.Ü. Safranbolu Meslek Yüksekokulu, Zonguldak, 9, 1999.
Gültekin, E.R., “Ülkemizde Taşınmaz Kültür Varlıklarının Restorasyonuna İlişkin Sorunlar”, Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, İnşaat Mühendisleri Odası (TMMOB), Ankara, 161-168, 2007.
Alptekin, Ü., “Korumada Varılan Son Nokta – Başkalaşma”, Korumada 50 Yıl Sempozyumu, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 56, 2005.
Söylemez Özköse, D., “Ahşap Yapı Restorasyonunda Uygulama Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014.
Yıldırım, K., “Konut Mutfaklarının Mekân ve Donatı Organizasyonunda Ergonomik Yaklaşım”, Doktora Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 72-96, 1999.
Şaşmaz. H.A., “Ankara Merkez ve Ayaş, Beypazarı İlçeleri Geleneksel Türk Evi Kapıları”, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 4-35, 2002.
Kahraman, N., “Geleneksel Afyonkarahisar Evlerine Ait Kapıların İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 4-39, 2004.
Togay, A., “Ahşap Yapılar, Türkiye'de Ahşap Yapı Endüstrisinin Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Doktora Tezi, G. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2003.
Söğütlü, C., Eroğlu, F., “Mobilya İşletmelerinin İhracat Durumunu Etkileyen Faktörlerinin Ankara Siteler Bölgesi Örneğinde İncelenmesi”, Politeknik Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, Sayfa 101-106, 2009.
Söğütlü, C., Kılıç, E., “Geleneksel Mardin Evleri Ahşap Kapı Kanatlarının İncelenmesi”, ”, Politeknik Dergisi, Cilt 13, Sayı 4, Sayfa 255-261, 2010.