MESLEK FOLKLORU KAPSAMINDA HEKİMLERLE İLGİLİ STEREOTİPLER VE BUNLARA BAĞLI ŞAKALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Aynı mesleği icra eden bireylerin, meslekle ilgili gelenek ve görenekleri, inanışları, kutlamaları, eğlenceleri, fıkraları, şakaları, esprileri gibi kültürel değerleri, meslek folklorunun odaklandığı konular arasındadır. Batıdaki folklor araştırmalarında “occupational folklore” ya da “occupational folklife” şeklinde ifade edilen meslek folkloru, sadece geleneksel değil, modern mesleklere dair folklor verimlerini kapsayacak şekilde araştırılmaktadır. Bu bağlamda, hekim folkloru, meslek folkloru çalışmaları içinde az çalışılan alanlardan biri olarak dikkat çekmektedir. Diğer meslek gruplarında olduğu gibi, beyaz önlüklü bu sağlık görevlileri arasında da insan doğası gereği bazı folklor ürünleri yaratılıp aktarılmaktadır. Tıp eğitiminin ardından uzmanlık sınavını kazanarak meslekte uzmanlaşmak isteyenlere dahili ve cerrahi bilimler olmak üzere iki temel alan sunan bu meslek, icracılarını dahili ve cerrahi branş hekimleri olarak iki temel gruba ayırır. Belli özelliklerin muayyen insanlarda bulunduğunu varsayarak, insanları birtakım türlere, tiplere bölen zihinsel yapıları ifade eden stereotipler, bu ayrılmanın sonucunda oluşmuştur. Diğer bir ifadeyle, hekimlerin, temelde meslektaşları, özelde dahili ya da cerrahi branş hekimleriyle ilgili düşünceleri, yorumları, değer yargıları farklı branşlarda çalışan hekimlerle ilgili stereotiplerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yazıda, Balıkesir Atatürk Şehir Hastanesi hekimleriyle yapılan görüşmelerden yola çıkılarak, hekim folklorundaki stereotipler tespit edilmiştir. Bu stereotiplere bağlı olarak ortaya çıkan, farklı branşlardaki hekimlerle ilgili ayırt edici nitelikler ve stereotiplere bağlı olarak yapılan şakalar ele alınmıştır. Söz konusu değerlendirmeler, toplumda yüksek statü sahibi bir grup olarak kabul edilen hekimlerin, kendi içlerindeki alt dallara bakışı hakkında da bilgi verecektir.

Anahtar Kelimeler:

Balıkesir, meslek folkloru, hekim, stereotip, şaka

A REVIEW OF STEREOTYPES FOR PHYSICIANS AND THE JOKES RELATED TO THESE STEREOTYPES WITHIN THE SCOPE OF PROFESSIONAL FOLKLORE

Cultural values such as traditions and customs, beliefs, celebrations, entertainments, anecdotes, jokes, and jests of the individuals performing the same profession are among the subjects that professional folklore focuses on. The professional folklore, which is expressed as “occupational folklore” or “occupational folklife” in the folklore research in the west, should be investigated covering not only folklore of traditional professions yields but also modern professions. In this regard, physician folklore attracts attention as one of the areas that are not very popular in the studies of professional folklore. As in other occupational groups, some folklore works are created and transferred among these healthcare workers in white aprons by human nature. Offering two basic fields: internal and surgical sciences for those who want to specialize in the profession by winning the specialization exam after medical education, this profession divides its performers into two basic groups as internal and surgical branch physicians. Assuming that particular traits exist in certain people, stereotypes which express the mental structures that divide people into various kinds and types have been formed as a result of this division. In other words, the opinions, comments, and judgments of physicians about their colleagues, in particular, internal or surgical branch physicians, have caused the emergence of stereotypes related to physicians working in different branches. In this academic paper, the stereotypes in the physician's folklore will be determined based on the interviews with physicians of Balikesir Atatürk City Hospital. Distinguishing qualities of physicians in different branches that emerges based on these stereotypes and jokes made related to these stereotypes will be handled. These assessments will also give information about the view of the physicians, who are considered to be a high-status group in society, to the sub-branches within themselves.

Keywords:

Balıkesir, occupational folklore, physician, stereotype, joke,

PDF

___

______ (2009). Türkçe Sözlük. Onuncu Baskıdan Yapılan Tıpkıbasım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.AÇA, Mustafa (2015). “Meslek Folkloru Araştırmaları Tarihine Bir Bakış”. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 111-137.ARAZ, Rıfat (1995). Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.ASSMANN, Jan (2018). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev.: Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.CEYLAN, İbrahim (2012). Türklerde Cerrahinin Gelişimi. Ankara: Türk Cerrahi Derneği Yayınları. FREEDMAN, J. L. ve diğerleri (1998). Sosyal Psikoloji. (Çev.: Ali Dönmez), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.GREEN, Archie (1978). “Industrial Lore: A Bibliographic-Semantic Query”. (Editör: Robert H. Byington), Working Amercans: Contemporary Approaches to Occupational Folklife, (pp. 71-102). Washington DC: Smithsonian Institution Press.KAÇAR, Alaattin ve YILMAZ, Özcan (2008). Alo Anne, Ben Doktor Burhan. İstanbul: Cinius Yayınları.KARATAŞ, Pınar (2017a). İnsanlar İkiye Ayrılır: Meslek Folkloru Bağlamında Hekimlik. Ankara: Grafiker Yayınları.KARATAŞ, Pınar (2017b). “Hekim Folklorunda Stereotiplerin Lakapları Şekillendirmesi ve Fıkralara Yansımaları”. Milli Folklor, 29 (116), 129-142.METİN, Ezgi (2006). “Kent Folkloruna Bir Örnek: Doktor Folkloru”. Milli Folklor, 18 (71), 34-38.McCARL, Robert (1978). “Occupational Folklife: A Theoretical Hypothesis”. (Editör: Robert H. Byington), Working Amercans: Contemporary Approaches to Occupational Folklife, (pp. 3-18). Washington DC: Smithsonian Institution Press.McCARL, Robert (1996). “Occupational Folklore”. (Editör: Jan Harold Brunvand), American Folklore An Encyclopedia, Chapter 2, (pp. 1089-1096). New Yok-London: Tylor & Francis.PORTER, Roy (2016). Kan Revan İçinde Tıbbın Kısa Tarihi. (Çev.: Gürol Koca), İstanbul: Metis Yayınları.ÖĞÜT EKER, Gülin (2014). İnsan Kültür Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.ÖZBUDUN, Sibel (2017). Antropoloji Gözüyle: Sınıf, Kültür ve Kimlik Yazıları. Ankara: Ütopya Yayınları. TEZCAN, Mahmut (1974). Türklerle İlgili Stereotipler (Kalıp Yargılar) ve Türk Değerleri Üzerine Bir Deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.