LEİPZİG KÜTÜPHANESİNDE KAYITLI BİR SEĞİR-NAME ÜZERİNE

Merak insanoğlu için önemli bir duygudur. Gelecekte ne olacağı ile ilgili bilgisinin olması ve bir adım önde yaşama isteği insanoğlunu, inanç ve inanışlar bağlamında çeşitli uygulamalara yönlendirmiştir. Vücuttaki bazı organların seğirmesiyle ilgili olarak yapılan yorumlamalar da bu uygulamalardan biridir. Zamanla edebî bir tür haline gelen seğir-name olarak adlandırılan metinler dil, kültür, anatomi, halk bilimi vb. birçok disipline kaynak teşkil etmektedir. Vücuttaki deri ve deri altındaki kasların hafifçe oynaması Olarak tarif edilen bu seğirmelere dayanılarak yapılan yorumlamalara ise seğirname (ihtilaçname/ilm-i ihtilaç) denilmektedir. Çalışmaya konu olan eser; Leipzig Kütüphanesinin dijital erişime sunduğu Türkçe yazmalar içerisinde çok metinli bir yazmanın Hâźâ Ta‛bír-est başlıklı Türkçe mensur seğir-name örneğidir. Seğirme ve seğir-nameler hakkında bilgiler verildikten sonra, mensur seğir-name içeriği hakkında açıklamalar yapılmıştır. Yazarı ve yazılış tarihi ile ilgili metin içerisinde ve katalog bilgilerinde herhangi bir açıklama bulunmayan 112 seğirmeden müteşekkil metnin notlar bölümünde dilbilgisi özelliklerinden hareketle Eski Oğuz Türkçesi döneminde kaleme alınmış olması muhtemeldir.

Anahtar Kelimeler:

Seğirme, seğir-name, Hâźâ Ta‛bír-est, fal, Eski Oğuz Türkçesi

ON A COPY OF SEĞİR-NAME REGISTERED IN LEIPZIG LIBRARY

Curiosity is an important sensation for human beings. To learn about the future events and the desire to live a step forward directed human beings towards different practices in the framework of beliefs. One of the practices is the comments related to twitch of some organs. The texts which became a literary genre and came to be named as segir-name have been the source to some disciplines such as language, culture, anatomy, folklore etc. The interpretations made based on these twitches, which are described as the slight movement of the skin and muscles under the skin in the body, are called seğir-name (ihtilaç-name/ilm-i ihtilaç). The focus of the study is text that can be accessed digitally in the library of Leipzig University. This text is a prose seğir-name titled as Hâźâ Ta‛bír-est found in multi-textual manuscript. In the present study, firstly, some information about twitching and seğir-names will be provided, and then the content of the above-mentioned prose seğir-name will be analyzed. There is not any information about the writer and the date when it was scribed. On the basis of the linguistic peculiarities of the notes which consist of 122 twitch it is possible that the text belongs to Old Oghuz Turkish.

Keywords:

Twitching, seğir-name, Hâźâ Ta‛bír-est, Old Oghuz Turkish, fortune-telling,

PDF

___

Daşdemir, Ö. (2016). İngiltere Kütüphanelerinde Kayıtlı Dört Seğirname Üzerine. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi C. 5, S. 11, S. 19-46.
Derleme Sözlüğü, Cilt X, T. D.K., Yay., Ank., 1993, s. 3566.
Ergin, M. (2008). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Faksimile, 6. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
EROĞLU, S. (2017). Seğir-Nāme -A Copy in Riccardiana Library, Florence. Uludağ
University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, Vol. 18, Iss. 33; p. 671-695.
Ersoylu, H. (1985). Seğir-Name. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten),Ankara, S. 27–48.
Kara, İ. (1979). Fal, Falnâme. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 3, 153-155.
Karatlı, R . (2003). Türkçe Bir Segirname Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 47 (1999) , 89-126.
Karşılaştırmaları Türk Lehçeleri Sözlüğü. Kültür Bak., Yay., Ank., 1991, s. 756-757.
Kete, A. (2008). Segürname, İnceleme-Metin-Dizin. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Korkmaz, Z. (2005). Eski Anadolu Türkçesinde İmlâ-Fonoloji Bağlantısı Üzerine Notlar. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, I. Cilt, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.497-508.
Mengi, M. (1978). Kıyafetnameler Üzerine. TDAY Belleten, 299-309.
Özergin, M.K. (1967). Eski Bir Seyirme-nâme. Türk Folklor Araştırmaları, S. 211, s. 4331-4332.
Sertkaya, A. (2011). “Bilinmeyen Bir Seğir-nâme Yazması”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15.09.2007, Ankara. Bildiriler: Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi. Ankara, 1533-1560.
Süer, F. R. (2011). Bir Seğirname Örneği. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4Fall 2011, p.287-304.
Sümbüllü, Y. Z. (2016). Yeni Bir İhtilâcnâme Nüshası Üzerine Değerlendirme. Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 6, s. 174-196.
Sümbüllü, Y. Z. (2007). Seğir-Nâme ve Segirmek Manaları Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, S. 53-69.
Sümbüllü, Y. Z. ve Gözitok, M. A. (2013). Gaybî Bir İlim Şubesi Olarak İhtilâç-Nâmeler ve Mevlânâ Sevâdî’nin Manzum İhtilâç-Nâmesi. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), 105-131.
Tarama Sözlüğü, T. D. K., Yay., Ank., 1989, s. 3366. Türkçe Sözlük, T.D. K. Yay., Ank., 2005, s. 1722
Yalap, H. (2017). Yeni Bir İhtilâcnâme - Seğirnâme Nüshası. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), s.682-695
Yastı, M.(2015). Yeni Bir Seğir - Nâme Yazması Üzerine. Türkiyat Mecmuası, C. 25/Bahar, s. 273- 311.
Dijital Kaynaklar
URL-1: https://islamansiklopedisi.org.tr/yildizname/ (E.T. : 16.03.2020)
URL-2 https://sozluk.gov.tr/ (E.T. 16.03.2020)