YARATICI UZAMLAR YA DA “PSİKOCOĞRAFYA” KAVRAMI ODAĞINDA MEKÂNIN YENİDEN ÜRETİMİ

Fiziki mekân tasarımları tarih boyunca politik denetimin de araçları olagelmiştir. Söz konusu denetim, sadece bilişsel boyutta değil, davranışsal ölçekte de önemli bir işleve sahiptir. Dahası, fiziksel uzam ile bireysel bilinç arasında izomorfik (eşbiçimli) bir ilişki olup, uzam tasarımı başlı başına bir bilinç yönetimi anlamı taşır. Söz konusu ilişki kentsel mimarinin geometrik düzenlenişinde panoptik bir gözetime, küresel kapitalizmin en gözde mekânları olan alış-veriş merkezleri, sinemalar, oteller, fast-food restoranları, süpermarketler, vb. mahaller dikkate alındığında zihni ve davranışı güdüleyici bir işleve sahiptir. Deyim yerindeyse, küresel kapitalist sistemin gözde dinamik mekânları her şeyden önce güdüm mekânlarıdır ve ne özgürlüğe ne de yaratıcı bir oyuna olanak sunarlar; daha ziyade, farklı düşünce ve davranışları standardize edici etkilerinden söz edilebilir. Fiziksel uzam tasarımının denetimci ve gözetimci/güdümleyici etkilerine karşılık, bizatihi fiziksel uzamın psikoloji üzerindeki belirleyici etkilerine odaklanan psikocoğrafya kavramının alternatif bir mekân kurgusuna zemin oluşturup oluşturamayacağı konusu irdelenmeye değerdir. Dolayısıyla bu çalışmada psikocoğrafya kavramı ekseninde mekânın özgürlükçü ve yaratıcı yeniden üretimi meselesinin teorik bir analizi yapılmıştır.

REPRODUCTION OF SPACE ON THE BASIS OF CREATIVE SPACES OR “PSYCHO-GEOGRAPHY” CONCEPT

Physical space designs have been the instruments of political control throughout history. This means of control has a significant function not only from the cognitive aspect but also on behavioral scale. Moreover, there is an isomorphic relationship between the physical space and individual consciousness whereas the space design, in itself, comes to mean the controlling of consciousness. Such relationship brings along a phenotypic surveillance in the geometric regulation of urban architecture as well as having the functionality of stimulating the mind and behavior considering shopping centers, movie theaters, hotels, fast food restaurants, supermarkets etc, which are the most popular spaces of global capitalism. The popular dynamic spaces of global capitalist system are, so to speak, spaces of stimulation above all things and allow for neither independence nor a creative performance. Rather, their influence in standardizing different opinions and behaviors can be spoken of. In the face of the controlling and surveilling/stimulating effect of physical space design, whether the concept of psycho-geography, which focuses specifically on the determining influence of physical space on psychology, could set the basis of an alternative space setup is worth discussing. Consequently, in this study, a theoretical analysis of the libertarian and creative reproduction of space on the axis of psycho-geography will be attempted.

PDF

___

Artun, A. (2014). Sunuş: Baudelaire’de Sanatın Özerkleşmesi ve Modernizm. Charles Baudelaire. Modern Hayatın Ressamı içinde, (s.9-86). (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim.
Asiliskender, B. (2004). Kimlik, Mekân ve Yer Deneyimi. Kültür ve İletişim, 7(2):73-94.
Aslan, Ş. (2018). Kentsel Etnisite Ya Da Gönüllü Getto. Varlık,1326:6-8.
Augé, M. (1992). Non-Lieux. Introduction à une anthropologie de la surmodernité. Paris: Seuil, coll. La librairie du XXIe siècle.
Bachelard, G. (2013). Mekânın Poetikası. (A. Tümertekin, Çev). İstanbul: İthaki.
Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. (S. Okan Çavuş, Çev.). İstanbul: Can.
Colleyn, J.-P., ve Dozon, J.-P. (2008). Lieux et non-lieux de MarcAugé. L’HOMME L’anthropologue et le contemporain: autour de Marc Augé, 185-186:7-32.
Covery, M. (2011). Psikocoğrafya. (S. Serezli, Çev.). İstanbul: Kalkedon.
Çetin, M. (2014). Mitoz Çoğalan ‘Metastatik’ Yerler ve Hibrid Kimlikler. Bülten, 33:32-44. Ankara: TMMOB Yayını.
Debord, G. (2010). Gösteri Toplumu. (A. Ekmekçi ve O. Taşkent, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
De Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi. (L. Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost.
Desclaux, C. (2014). Guy Debord, créateur de dialogues. Erişim: http://dumas.ccsd.cnrs.fr.
Dikeç, M. (2016). Siyaset Üzerine Düşünme Tarzı Olarak Mekân. Cogito, 84:45-68.
Ghulyan, H. (2017). Lefebvre’nin Mekân Kuramının Yapısal ve Kavramsal Çerçevesine Dair Bir Okuma. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi. 26(3):1-29.
Gürbilek, N. (2015). Sessizin Payı. İstanbul: Metis.
İvain, G. (1958). Formulaire pour un urbanisme nouveau. Internationale Situationniste. 1:15-20.
Jorn, A. (1958). Thèses sur la révoulution culturelle. Internationale Situationniste. 1:20-25.
Kılıçkıran, D. (2014). Kimlik ve Yer/Anahtar ve Kilit. Bülten, 33:1-7. Ankara: TMMOB Yayını.
Kotanyi, A. ve Vaneigem, R. (1961). Programme élémentaire du bureau d’urbanisme unitaire. Internationale situationniste. 6(8):16-19.
Köse, H. (2018). Yaban Bilinç ya da Lefebvre’e Göre Gündelik Hayat. Gündelik Hayat Sosyolojisi içinde, (s.305-341). (Ed. A. Esgin ve G. Çeğin). İstanbul: Phoenix.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel.
Matthews, J. D. vd, (2008). Sitüasyonist Enternasyonal. (M. Darende vd. Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş.
Morley, D. ve Kevin Robins (1997). Kimlik Mekânları. (E. Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Paquot, T. (2010). Le Jeu de cartes des situationnistes. CFC, 204:51-55.
Pasin, B. (2014). Bir Assemblage Olarak Kent: Kuir Kimliklerin Bilişsel Kent Haritalarını Okumak. Bülten, 33:60-69. Ankara: TMMOB Yayını.
Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
Tuğrul, S. (2014). AVM'li Hatırlama ve Unutma. Moment Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi. 1(2):16-33.
Urry, J. (1999). Mekânları Tüketmek. (R. G. Öğdül, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Erişim http://ratherdancethantalk.wordpress.com.
Erişim http://www.mariabuszek.com.
Erişim: https://www.larevuedesressources.org.