SANATIN YENİ TEKNOLOJİSİ: NFT ÖZGÜN VE ÖZGÜR MÜ?

Bu çalışma hem günümüzde bir çeşit kolay para kazanma hem de blockchain teknolojisi ile “geleceğin sanatı” olarak mitselleştirilmiş NFT (takas edilemez belirteç) olgusunu tarihsel ve toplumsal bağlamlarına oturtma girişimidir. Akıllı sözleşmelere dayanan yapısı nedeniyle NFT’ler bugün dijital ortamda kopyalanabilirliğin önüne geçen bir sistem olarak anlaşılmaktadır. Dolayısıyla literatürde NFT’lerin dijital ortamda sanat için özgün ve özgür bir ortam sağlayıp sağlamayacağı tartışılmaktadır. Bu çalışmada Theodor W. Adorno ve Walter Benjamin’in sanatın mekanikleşmesi üzerine yaptıkları tartışmanın izleri NFT’ler özelinde aranmıştır. Henüz yeni bir alan olan kripto sanat ile ilgili literatür taraması gerçekleştirilmiş ve NFT’ye atfedilen özellikler tematik analiz ile irdelenmiştir. Telif/patent, fikri mülkiyet, piyasaların sanatçılar üzerindeki hegemonyası çerçevesinde NFT’lerin özgünlüğü; merkezileşme, şeffaflık, maliyetlerin düşüşü bağlamında ise NFT’lerin özgürlüğü tartışılmıştır. NFT’lerin alanda sağlayacağı yeniliklerin yanı sıra birçok yeni tartışmaya da kapı aralayacağı anlaşılmaktadır. Anahtar Kelimeler: NFT, Blockchain, Theodor W. Adorno, Walter Benjamin, kripto sanat

Anahtar Kelimeler:

NFT, Blockchain, Theodor W. Adorno, Walter Benjamin, kripto sanat

THE NEW TECHNOLOGY OF THE ART: IS NFT ORIGINAL AND FREE?

This study is an attempt to put the mythicised NFT (non-fungible token) phenomenon into its historical and social contexts, both as a kind of easy money making today and as the “art of the future” with blockchain technology. NFTs are understood today as a system that prevents reproducibility in the digital environment, due to its structure based on smart contracts. Therefore, it is discussed in the literature whether NFTs will provide an original and free environment for art in the digital environment. In this study, traces of Theodor W. Adorno, Max Horkheimer and Walter Benjamin's discussion on the mechanization of art is searched in the context of NFTs. A literature review on crypto art, which is still a new field, has been carried out and the features attributed to NFT have been examined within the framework of the concepts of freedom and originality. Accompanied by data compiled from the OpenSea platform, which has the primary position in NFT markets; copyright/patent, intellectual property, the hegemony of market over artists, the originality of the works are examined. The freedom of NFTs has been discussed within the framework of phenomena such as centralization, transparency, and cost reduction. It is understood that NFTs will open the door to many new discussions as well as the innovations they will provide in the field.

Keywords:

NFT Blockchain, Theodor W. Adorno, Max Horkheimer, Walter Benjamin, crypto art,

PDF

___

Adorno, T. ve Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. (N. Ünler ve E. Öztarhan Karadoğan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Aktay, Y. (2014). Pierre Bourdieu ve Bir Maxwell Cini Olarak Okul. Güney Çeğin (Der.), içinde, Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi (s. 473-498). İstanbul: İletişim Yayınları.
Aytimur, R. G. (2019). Theodor Adorno ve Walter Benjamin’de Sanat Eserinin Doğası. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Benjamin, W. (2002). Pasajlar. ( A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Benjamin, W. (2015). Teknik Olarak Yeniden-Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. (G. Sarı, Çev.). İstanbul: Zeplin Kitap.
Cengiz, Ö. (2021). Edilgen Sessizliği Kırmanın Peşinde: Çevrimiçi Ortamda Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünmek. Himmet Hülür ve Cem Yaşın (Der.), içinde, Yeni Medya, Toplum ve İletişim Biliminin Dönüşümü (s. 187-208). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Chevet, S. (2018). Blockchain Technology and Non-Fungible Tokens: Reshaping value chains in creative industries. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). HEC, Paris.
Çelik, İ. F. (2018). Mekanik Yeniden Üretim Sonucu Kaybolan Sanat Yapıtının Aurasını Teknolojik Yenilikler Yolu ile Yeniden Bulmak. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 114-126.
Dowling, M. (2022). Fertile LAND: Pricing Non-fungible Tokens. Finance Research Letters, 44, Erişim: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S154461232100177X. doi: 10.1016/j.frl.2021.102096
Duarte, R. (2011). Industria cultural 2.0. Constelaciones Revista de Teoria Critica. 3, 90‐117. Erişim: 3 Ocak 2022, http://constelaciones-rtc.net/article/view/750
Dursun, N. (2021). NFT/Kripto Sanat ve Hareketli Grafik İlişkisi. International Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(40), 1037-1055. doi: 10.31589/JOSHAS.649
Fairfield, J. (2021). Tokenized: The Law of Non-Fungible Tokens and Unique Digital Property. Indiana Law Journal, Forthcoming, Erişim: https://ssrn.com/abstract=3821102
Franceschet, M., Colavizza, G., Smith, T., Finucane, B., Ostachowski, M. L., Scalet, S., Perkins, J., Morgan, J., Hernández, S. (2019). Crypto Art: A Decentralized View. Leonardo, 54 (4), 1–38.
Gopie, N. (2018). What Are Smart Contracts on Blockchain? Blockchain Pulse: IBM Blockchain Blog. Erişim: https://www.ibm.com/blogs/blockchain/2018/07/what-are-smart-contracts-on-blockchain/
Haaften-Schick, L. ve Whitaker, A. (2021). From the Artist’s Contract to the Blockchain Ledger: New Forms of Artists’ Funding using Equity and Resale Royalties. SSRN Electronic Journal. Erişim: 10 Ocak 2022, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3842210
Iansiti, M.ve Lakhani, K. (2017). The Truth About Blockchain. Harvard Business Review, 95(1), 118-127. Erişim: https://hbr.org/2017/01/the-truth-about-blockchain
Jameson, F. (1990). Late Marxism Adorno, or, The Persistance of the Dialectic. London- New York: Verso.
Jay, M. (2014). Diyalektik İmgelem. (S. Doğan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Kejanlıoğlu, B. (2005). Frankfurt Okulunun Eleştirel Bir Uğrağı: İletişim ve Medya. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
Kochetkova, M. (2020). Blockchain in the Art Market: Opportunities and Challenges. Lab University of Applied Sciences Ltd. Bachelor Of Business Administration, Degree Programme in Business Information Technology. Erişim: 3 Ocak 2022, https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/341840/Kochetkova_Marina.pdf?sequence=2&isAllowed=y
Krogh, T. (1999). Frankfurt Okulu’nun Kültür Analizi. Mehmet Küçük (Der.), içinde, Medya İktidar İdeoloji (s. 245-267). Ankara: Ark Yayınları.
Lukacs, G. (2018). Şeyleşme ve Proletarya Bilinci. Ş. Alpagut, (Çev.). Bertell Olmann ve Kevin B. Anderson (Der.), içinde, Çağdaş Marksizm Seçkisi (s. 29-46). İstanbul: Yordam Kitap.
Macdonald-Korth, D., Lehdonvirta, V. ve Meyer, E. (2018). The Art Market 2.0 Blockchain and Financialisation in Visual Arts. London: The Alan Turing Institute: London. Erişim: 2 Ocak 2022, https://www.dacs.org.uk/DACSO/media/DACSDocs/Press%20releases/The-Art-Market-2-0-Blockchain-and-Financialisation-in-Visual-Arts-2018.pdf
Market Overview. Erişim: 7 Şubat 2022, https://nonfungible.com/market/history
Moore, R. (2012). Digital Reproducibility and the Culture Industry: Popular Music and the Adorno- Benjamin Debate, Fast Capitalism, 9(1), 75-88. doi: 10.32855/fcapital.201201.010
Nadini, M., Alessandretti, L., Di Giacinto, F., Martino, M., Luca, M., Baronchelli, A. (2021). Mapping the NFT Revolution: Market Trends, Trade Networks and Visual Features. Scientific Reports, 11(1), Erişim: 2 Ocak 2022, https://www.nature.com/articles/s41598-021-00053-8.pdf. doi: 10.1038/s41598-021-00053-8
NFT Marketplaces. Erişim: 1 Şubat 2022, https://dappradar.com/nft/marketplaces
Panetta, K. (2019). 7 Common Mistakes in Enterprise Blockchain Projects. Gartner. Erişim: 27 Ocak 2022, https://www.gartner.com/smarterwithgartner/top-10-mistakes-in-enterprise-blockchain-projects/
Report Preview: The 2021 NFT Market Explained. Erişim: 14 Şubat 2022, https://blog.chainalysis.com/reports/nft-market-report-preview-2021/
Singh, N. (2020). 10 Disadvantages of Blockchain Technology. 101 Blockchains. Erişim: 22 Ocak 2022, https://101blockchains.com/disadvantages-of-blockchain/
Styx, L. (2019). What Does Blockchain Mean for Art Museums and Could İt Bring Transparency to the Art Market? MuseumNext [accessed 4 January 2022]. Erişim: 4 Ocak 2022, https://www.museumnext.com/article/how-blockchain-could-change-the-museum-industry/
Su, S. (2007), Fotoğraf ve Sanat. Cogito, 52, 223-235.
Trautman, L.J. (2021), Virtual Art and Non-Fungible Tokens. (Pre-Publication Draft). SSRN Electronic Journal, Erişim: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3814087.
Werbach, K. (2018). The Blockchain and the New Architecture of Trust. Information policy series. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Whitaker, A. (2019). Art and Blockchain: A Primer, History, and Taxonomy of Blockchain Use Cases in the Arts. Artıvate: A Journal Of Entrepreneurshıp in The Arts, 8(2), 21-46. doi: 10.34053/artivate.8.2.2