Kurtubî Tefsirinde Lafız-Anlam İlişkileri

İmam Kurtubî (ö. 671/1273) kaleme aldığı el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân ve’l-Mübeyyinü limâ Tazammenehû mine’s-Sünneti ve Âyi’l-Furkân isimli tefsirde ayetler bağlamında filolojik bilgiler vermiştir. Sözlükbilim minvalinde değerlendirilecek incelemeler mevcuttur. Sözlükbilim, bir dilin barındırdığı söz varlığını farklı yönlerden ele alan ve dilbilim içerisinde değerlendirilen bir bilim dalıdır. Bu çalışma tefsirin lafız-anlam ilişkileri açısından değerlendirilmesidir. Lafzın ifade ettiği anlama nasıl geldiği ve lafızlar arasında anlam minvalinde eş anlamlılık, zıt anlamlılık vb. ilişkiler çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Konu şu başlıklar altında işlenmiştir: ‘Anlam ilişkileri’, ‘müphem lafızlar’ ve ‘isimlendirme sebepleri’.

Anahtar Kelimeler:

Kurtubî, Lafız, Anlam, Tefsir

PDF

___

Abdülkâdir b. Ömer el-Bağdâdî, Hizânetü’l-Edeb, Thk: Abdüsselam Muhammed Harun, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, 1997.
Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî Ebü’l-Hüseyin, Mücmelü’l-Luga, Thk: Züheyr Abdülmuhsin Sultan, Müessesetü-r’Risale, Beyrut, 1986.
Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî Ebü’l-Hüseyn, es-Sâhibî fî fıkhi’l-Luga, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut, 1997. Ali ‘Abdulvâhid Vâfî, Fıkhu’l-Luga, Dâr Nahdati Mısr li’t-Tibâ‘a ve’n-Neşr, Kahire 1988.
Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Kurtubî, el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur'ân ve’l-Mübeyyinü limâ Tazammenehû mine’s-Sünneti ve Ȃyi’l-Furkȃn, Thk: Abdullah b. Abdi’l-Muhsin et-Türkî, Müessetü’r-Risale, Beyrut, 2006
Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım b. Muhammed el-Enbârî, Kitâbü’l-Ezdâd, Thk: Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, el-Mektebetü’l-Asriye, Beyrut, 1987
Ebû Ca‘fer en-Nehhâs Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl b. Yunus el-Murâdî, İ‘râbü’l-Kur‘ân, Thk: Abdülmünim Halîl İbrahim, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut.
Ebu Muhammed Abdillah b. Mesleme ibn Kuteybe ed-Dînevirî, eş-Şi‘r ve’ş-Şu‘arâ’, Dâru’l-Hadis, Kahire, H.1423, Cilt: 1, s.89; Ebû Ubeyde Ma’mer b. Müsennâ. Mecâzü’l-Kur’ân, Thk: Fuad Sezgin, Mektebetü’l-Hanci, Kahire H. 1381.
el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd el-Fârâb,. es-Sıhâh Tâcü’l-Luga, Thk: Ahmed Abdülgaffur Attâr, Dâru’l-İlm li’l-Meleyîn, Beyrut, 1987.
Ferezdak, Dîvânu’l-Ferezdak, Ed. Ali Fâur, Dâru’l-Kütüb’il-İlmiye, Beyrut, 1987.
İbn Reşîk el-Kayrevânî, el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘r ve Âdâbihi ve Nakdihi, Dâru’l-Cîl, Beyrut 1981.
İmil Bedî‘ Ya‘kub, Mu‘cemu’l-Mufasal fî Şevâhidi’l-Lugati’l-Arabî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut, 1996, Cilt: 3, s. 384. Beyrut, 1995.
Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi’l Kur’ân, Trc: M. Beşir Eryarsoy, Buruc Yayınları, İstanbul, 1997-2000.
Mehmet Özdemir, Endülüs Müslümanları (Kültür ve Medeniyet), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2017.
Mehmet Özdemir, Endülüs Müslümanları (Siyasi Tarihi), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2017.
Muharrem Çelebi, “Ezdâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1995.
Şihâbüddîn Ebû Abdillâh Yâkūt b. Abdillâh er-Rûmî el-Hamevî, Mu‘cemü’l-Büldân, Dâru’s-Sadr, Ebû Yûsuf Ya‘kub b. İshâk es-Sikkît, Islâhu’l-Mantık, Thk: Muhammed Murib, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 2002.
Ümeyye b. Ebi’s-Salt, Divan (Hayatuhu ve Şi‘ruhu), Thk: Behcet Abdilgaffur el-Hadîsî, Hey’eti Abu Dabi li’s-Sekâfe ve’t-Turâs, Abu Dabi, 2009.