19885

The mi'rāj Miniatures of venice Ahmadi İskandar-nāma: An assesment according to Timurid tradition

İslam dünyası içinde önemli bir yere sahip miraç, kültürel yaklaşımlara göre çeşitlenen hikâyes- ine bağlı olarak farklı dönem ve bölgelerde farklı resmedilmiştir. Farklı algılayışlar açısından Timur- lu ve Osmanlı miraç resimleri iyi bir karşılaştırma alanı olmaktadır. Timurlu miraç resimlerinde Asya etkilerinin daha canlı olduğu bir ifade benimsenmişken Osmanlı miraç resimlerinde Sunni anlayışın kurallarına daha bağlı anlatımlar tercih edilmiştir. Ancak, bir Osmanlı eseri olarak Ven- edik Ahmadi İskendernamesi miraç resimleri bu genellemenin dışında istisnai tasvirlerdir. Ahmadi tarafından kaleme alınan İskendername isimli el yazma eserin resimli nüshalarından biri Venedik Milli Kütüphanesinde bulunmaktadır. Bu eser 1440-50 arasına tarihlenmektedir ve Edirne Sarayında Türkmen-Timurlu kökenli sanatçılar tarafından resimlendirildiği kabul edilmektedir. Bu çalışmada Osmanlı miraç resim geleneğinden farklı özellikler taşıyan Venedik İskendernamesi içindeki iki miraç resmi incelenecektir. Ayrıca bahsedilen iki miraç resminin sembolik kurgusu içindeki Timurlu etkileri ve Osmanlı sentezleri ele alınacaktır.

Venedik Ahmedi İskender-Namesi Miraç Minyatürleri: Timurlu geleneğine göre bir değerlendirme

The mirāj as an important religious event in the world of Islam has been depicted in different eras and regions according to its differing history and cultural approaches. The Timurid and Ottoman mirāj paintings have become a worthwhile pretty good field of comparison in terms of different view- points and perceptions. While an expression in which Asian influences were more vivid and vibrant was adopted in the Timurid mirāj paintings, an expression more closely following the rules of the Sunni understanding were preferred in the Ottoman mirāj paintings. However, the mirāj depictions of Ahmadis Venice Iskandar-nāma as an Ottoman work of art are the exceptions to this generaliza- tion. One of the illustrated copies of the Iskandar-nāma, written by Ahmadi, is found in the Venice National Library. It is agreed that this work of art, dated 1440-50, was illustrated by artists of Timurid- Turkoman origin in the Ottoman Edirne Palace. In this study, two mirāj paintings within the Venice Ahmadi Iskandar-nāma bearing features different from the traditional Ottoman mirāj painting will be analyzed. The Timurid influences and the Ottoman synthesis within the symbolic fiction of these two mirāj paintings will be further discussed in this article.

PDF

___

Akar, Metin. Türk Edebiyatında Manzum Mirâc-nâmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.1987.

Akdoğan, Yaşar. Ahmedi Divanı Tenkitli Metin ve Dil Hususiyetleri. İstanbul 1979.

Akdoğan, Yaşar..Mirac, Miracnâme ve Ahmedinin Bilinmeyen Bir Miracnâmesi. Osmanlı Araştırmaları IX (1989): 263-310.

Avcı,İsmail. Mesneviden Hikâyeye İskender-i Zülkarneyn: Doğum, Ad Verme, Hükümdarlık. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 61(2012):131-150.

Bağcı, Serpil. Minyatürlü Ahmedi İskendernameleri: İkonografik Bir Deneme. Unpublished PhD Thesis. Hacettepe Üniver- sitesi. Ankara.1989.

Bağcı, Serpil. Osmanlı Dünyasında Efsanevi Yönetici İmgesi Olarak Büyük İskender ve Osmanlı İskendernamesi. Humana Bozkurt Güvençe Armağan. Ankara. (1994):111-133.

Bağcı, Serpil, Filiz Çağman, Günsel Renda and Zeren Tanındı. Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları. 2006.

Bardakçı, Ramazan. Cumhuriyet Döneminde Yayimlanmiş Mesneviler Üzerine-I. Turk- ish Studies 8/1 (2013): 901-1001.

Bertham, Carel Louise. The 1436 Miraj-Name as an Emblem Of A Distinctively Turkish Tımurid Court.Unpublished Master Thesis. University of Colifornia. 1988.

Canby Sheila R. Depictions of Buddha Sakya- muni in the Jami al-Tavarikh and the Maj- ma al-Tavarikh. Muqarnas Essays in Honor of Oleg Grabar 10 (1993): 299-310. Ersoy, Ersen. XVI. Asır Osmanlı Sahası Şairlerinden Subhînin (Ö. 1548/49)

Çağatayca Şiirleri. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 47 (2012): 17-36.

Ettinghausen, Richard. Persian Ascension Min- iatures of the XIVth Century.Oriente e occi- dente nel Medioevo Accademia Nazionale dei Lincei. Roma.(1957): 360-383.

Grube, Ernst J. Date of Venice Iskandar-nāma. Islamic Art II (1987): 187-195.

Gruber Jacqueline Christiane.The Prophet Mu- hammads Ascension (Mirāj) in Islamic Art and Literature ca.1300-1600. Pennsylvania University. Unpublished Phd Thesis Penn- sylvania. 2005.

Gruber Jacqueline Christiane.The Timurid Book of Ascension (Mirājnama): A Study of Text and Image in a Pan-Asian Context. Valencia, Spain: Pat- rimonio Ediciones in collaboration with the Bibliothèque Nationale de France. 2008.

Gruber Jacqueline Christiane. Between Logos (Kalima) and Light (Nur): Representations of the Prophet Muhammad in Islamic Painting. Muqarnas XXVI (2009): 229-262.

Gruber Jacqueline Christiane.The Ilkhanid Mirājnama as an Il- lustrated Sunni Prayer Manual, The Proph- et Ascension Cross-Cultural Encounters with the Islamic Mirāj Tales. Ed. Christiane Gru- ber andFrederick Colby, Bloomington: Indi- ana University Press. 2010a: 27-49.

Gruber Jacqueline Christiane. The Ilkhanid Book Of Ascension: A Persian-Sunni Devotional Tale. London- New York: I.B.Tauris Publishers. 2010b.

Gruber Jacqueline Christiane. Al-Buraq. Encyclopaedia of Is- lam, 3rd Edition. Leiden: E.J.Brill (2012): 40-46.

Herlihy John. Wisdoms Journey: Living the Spirit of Islam in the Modern World. World Wisdom. 2009.

Hillenbrad, Robert. Images of Muhammad in Al-Birunis Chronology of Ancient Nations. Persian Painting From the Mongols to the Qajars. Ed. Robert Hillenbrad. London-New York: I.B. Tauris Publishers. 2000: 129-146.

Köprülü, M. Fuad. Ahmedî. İslam Ansiklope- disi, I (1965): 216-221.

Mahir, Banu. Osmanlı Minyatür Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. 2005.

Mengi, Mine. Eski Türk Edebiyatı Tarihi. An- kara: Akçağ Yayınları.1994.

Necipoğlu, Gülru. A Kânun for the State, a Canon for the Arts: Conceptualizing the Classical Synthesis of Ottoman Arts and Ar- chitecture. Soliman Le Maginifique Et Son Temps Actes du Colloque de Paris Galeries Nationales du Grand Palais 7-10 Mars 1990. Ed. Gilles Veinstein. Paris. 1992: 195-216

Pilavoğlu, M.Kemal. Resullahın Kırk Yaşına Kadar Hayatı ve Hatıraları. Ankara: Güven Matbaası.1961.

Raby, Jualian. Oyun Başlıyor. Padişahın Portresi. İstanbul: İş Bankası Yayınları (2000):64-95.

Renda, Günsel Üç Zübdetüt Tevarih Yazmasının İncelenmesi. Hacettepe Üni- versitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi. An- kara. 1966.

Renda, Günsel. İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki Zübdetüt Tevarih Minyatürl- eri. Sanat 6 (1977): 58-67.

Renda, Günsel. Europe and the Ottomans Eu- ropa und die Kunst des Islam 15.bis 18. Jah- rhundert, XXV. Internationaler Kongress Fuer Kungstgeschicte Wien 4-10 9 1983, Lei- tung der Sektion Oleg Grabar, Wien, Köln, (Graz 1985):.9-32.

Renda, Günsel. Chester Beatty Kitaplığındaki Zübdetüt Tevarih ve Minyatürleri. Prof. Dr. Bekir Kütükoğluna Armağan. (1991): 485-506.

Sawyer, Caroline Goodwin. Alexander, History, and Piety: A Study of Ahmedis 14th-Century Ottoman Iskendername. Unpublished PhD Thesis. Columbia University. 1997.

Sawyer, Caroline Goodwin. Revising Alexander: Structure and Evolution Ahmedis Ottoman Iskend- ernâme (c. 1400) Edebiyât, 13/ 2 (2003): 225243.

Scherberger, Max. The Chaghatay Mirājnama Attributed to Hakim Süleyman Ata: A Mis- sionary Text from the Twelfth or Thirteenth Century Preserved in Modern Manuscripts. The Prophets Ascension Cross-Cultural En- counters with the Islamic Mirāj Tales. Ed. Christiane Gruber and Frederick Colby. Bloomington, IN: Indiana University Press. 2010: 78-96.

Schrieke, B. İsra, İslam Ansiklopedisi, Cild: V, İstanbul (1968): 1126-1127.

Subtenly Maria Eva. Timurids in Transition: Turko-Persian Politics and Acculturation in Medieval Iran. Leiden: Brill. 2007.

Subtenly Maria Eva and B. Khalidov, The Curriculum of Islamic Higher Learning in Timurid Iran in the Light of Sunni Revival under Shāh-Rukh, Journal of the American Oriental Society 115 (1995): 211-218.

Tanındı, Zeren. Siyer-i Nebi. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları. 1984.

Tekin, Başak Burcu. İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Resimli El Yazmalarındaki Miraç Tasvirlerine Bakış. Prof. Dr. Zaf- er BAYBURTLUOĞLU Armağanı. Ed. Mustafa Denktaş and Yıldıray Özbek. Kayseri:Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları. 2001: 537-550.

Temizel, Ali. Ahmedînin Bedâyius-Sihr Fî Sanâyiiş-Şir İsimli Eserindeki Türkçe ve Farsça Şiirleri. Türkiyat Araştırmaları Der- gisi 14 (2004): 89-105.

Türkdoğan, Gökcan Melike. Ahmedinin İskendernâme sinde Kadın Hükümdar Modeli ve Kraliçe Kaydafa. Turkish Studies 4/7 (2009): 760-773.

Ünver, İsmail. Ahmedi - İskender-Name İnceleme Tıpkıbasım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.1983.

Valiuddin Mir. The Quranic Sufism. Delhi: Moti- lal Banarsidass. 1977.