SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI SÖZLEŞMESİ LİSTELERİNDE YAŞAYAN MİRASLAR VE SABİTLENEN GELENEKLER

UNESCO tarafından hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, küre- selleşme ve sanayileşme sonucu yavaş yavaş yok olan somut olmayan kültürel miras ürünlerini koru- ma düşüncesiyle 2003 yılında imzalanmıştır. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi yaşayan mirasları korumayı hedefler. Sözleşmeye göre somut olmayan kültürel miras öğeleri sürekli bir biçimde yeniden yaratılırlar ve kuşaktan kuşağa aktarılırlar. Sözleşme’de kullanılan koruma kav- ramı somut olmayan kültürel mirasın saf ve ilk biçimlerinde dondurma ya da sabitleme anlamına gelmez. Somut olmayan kültürel mirasın korunması bilginin, becerilerin ve anlamların aktarılması ile ilişkilidir. Bu nedenle Sözleşme kapsamında somut olmayan kültürel miras unsurlarına karşı farkın- dalığı arttırma, aktarımını sağlama, envanterleme ve yeniden canlandırma büyük önem taşımaktadır. Taraf Devletler tarafından hazırlanan ulusal envanterlerin düzenli aralıklarla güncellenmesi somut olmayan kültürel miras unsurlarında yaşanan değişim ve dönüşümleri görmeyi hedefler. Dolayısı ile Sözleşme, belirli bir zamanda dondurulmuş ya da kalmış bir miras algısına sahip değildir. Ancak bazen teorideki hedefler pratikte karşılığını bulamaz. Bu makalede, Temsilî Liste ve Acil Koruma Gerektiren Liste’ye kaydettirilen el sanatları geleneği üzerinden listelerdeki yaşayan miras ve sabitlenen gelenek algısı tartışılmıştır. Taraf Devletlerin hazırladığı aday dosyaları, Değerlendirme Organı raporları ve Komite kararları veri olarak kullanılmıştır. El sanatları geleneği ile ilgili dosyalarda el sanatlarının bugün nasıl yaşatıldığına ilişkin veriler sunulurken bazı el sanatlarının otantikleştirildiği, geçmişte yapıldığı şekliyle sürdürülmelerinin arzulandığı, mirasın geçmişten ne kadar izler taşıyorsa o kadar eşsiz bir miras olarak değerlendirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Mirasın bazı biçimlerini ya da dönemle- rini idealize etmenin Sözleşme’nin ruhu ve ilkeleriyle çeliştiği ortaya konmuştur.

Living Heritages and Fixed Traditions in the Lists of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage

The Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage was adopted by UNESCO in 2003 with the thought that intangible cultural heritage disappears step by step because of globa- lization and industrialization. The Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage aims to safeguard living heritages. According to the Convention intangible cultural heritage elements are constantly recreated and transmitted from one generation to another. Safeguarding does not mean fixing or freezing intangible cultural heritage in some pure or primordial form. Safeguarding intangible cultural heritage is about the transferring of knowledge, skills and meaning. In this reason awareness raising activities, transmission, inventorying and revitalization of intangible cultural heritage are very important. Being updated of national inventories periodically aims to see changes and transforma- tion of intangible cultural heritages. Hence the Convention does not have the perception of fixed or freezing heritage. But sometimes goals in theory cannot correspond in practice. In this article, it has been discussed the perception of living heritage and fixed tradition based on traditional craftsmanship elements inscribed on he List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding and The Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. Nominations forms prepared by State Parties, reports of the Evaluation Body and Committee decisions have been used as data. It has been concluded that some elements of traditional craftsmanship are authentificated. It has also been revealed that idealization of certain forms and periods of heritage conflicts with the spirit and princip- les of the Convention.

___

  • Bortolotto, Chiara. “Authenticity: A Non- Criterion for Inscription on the Lists of UNESCO’s Intangible Cultural Heritage Convention.” 2013 IRCI Meeting on ICH – Evaluating the Insription Criteria for the Two Lists of UNESCO’s Intangible Cultural Heritage Convention. Final Report. 2013: 73-79.
  • “Consolidated Preliminary Draft Conventi- on for the Safeguarding of the Intangib- le Cultural Heritage.” 2003: 1-14. https:// ich.unesco.org/en/events?categ=2005- 2000& c o u n tr y= & k e yw or d= & f i el d_ office=&domain=&safe_meas=&text= erişim tarihi: 5.10.2018.
  • Deacon, H.J. - R. Smeets, “Authenticity, Value and Community Involvement in Heritage Management under the World Heritage and Intangible Heritage Conventions”, Heritage and Society, Vol. 6 No. 2, November 2013: 1–15.
  • “First Preliminary Draft of An Internati- onal Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage,” 2002: 1-17. http://unesdoc.unesco.org/ images//0012/001270/127018e.pdf erişim ta- rihi: 10.10.2018. Hart, Kimberly. Modernliği Dokumak Bir Batı Anadolu Köyünde Hayat, Aşk, Emek. İstan- bul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011.
  • https://ich.unesco.org/en/decisions/12. COM/11.B.4, Erişim tarihi: 10.10.2018.
  • https://ich.unesco.org/en/decisions/9.COM/10.7, Erişim tarihi: 10.10.2018.
  • https://ich.unesco.org/en/decisions/8.COM/8.29 Erişim tarihi: 10.10.2018.
  • https://ich.unesco.org/en/decisions/12.COM/11.B.17, Erişim tarihi: 09.10.2018.
  • Jacobs, Marc. “Bruegel and Burke were here! Examining the criteria implicit in the UNES- CO paradigm of safeguarding ICH: the first decade.” International Journal of Intangible Heritage. S. 9, 2014: 100-118.
  • Kuutma, Kristin. “Folklordan Somut Olmayan Mirasa.” (çev. Ahmet Erman Aral). SOKÜM Sözleşmesi: Yönelimler, Eğilimler ve Eleştiri- ler. (ed. M. Öcal Oğuz, Evrim Ölçer Özünel, Ahmet Erman Aral). Ankara: Geleneksel Yay. 2018: 9-24.
  • Nomination File No: 00633. “Folk Art of the Matyó, Embroidery of a Traditional Commu- nity.” https://ich.unesco.org/en/RL/folk-art- of-the-matyo-embroidery-of-a-traditional- community-00633, erişim tarihi 20.09.2018.
  • Nomination File No: 00965. “The Tradition of Carpet-Making in Chiprovtsi.” https://ich. unesco.org/en/RL/the-tradition-of-carpet- making-in-chiprovtsi-00965, erişim tarihi 22.09.2018.
  • Nomination File No: 00990. “Zmijanje Embroi- dery.” https://ich.unesco.org/en/RL/zmijanje- embroidery-00990, erişim tarihi: 10.09.2018. Nomination File No: 01001. “Washi, Craftsmans- hip pf traditional Japanese hand-made paper.” https://ich.unesco.org/en/RL/washi- craftsmanship-of-traditional-japanese-hand- made-paper-01001, erişim tarihi: 25.09.2018.
  • Nomination File No: 01065. “Manufacture of Cowbells.” https://ich.unesco.org/en/USL/ manufacture-of-cowbells-01065, erişim tari- hi: 18.09.2018.
  • Nomination File No: 01197. Pinisi, Art of Boat- building in South Sulawesi. https://ich.unesco.org/en/RL/pinisi-art-of- boatbuilding-in-south-sulawesi-01197, eri- şim tarihi: 20.09.2018.
  • Nomination File No: 01199. “Bisalhães Black Pottery Manufacturing Process.” https://ich. unesco.org/en/USL/bisalhaes-black-pottery- manufacturing-process-01199, erişim tarihi: 15.09.2018.
  • Nomination File No: 01261. “Al-Qatt Al-Asiri, Female Traditional Interior Wall Decora- tion in Asir,” https://ich.unesco.org/en/RL/-al-qatt-al-asiri-female-traditional-interior- wall-decoration-in-asir-saudi-arabia-01261, erişim tarihi: 19.09.2018.
  • Nomination File No: 01288. “Konjic Wood- carving.” https://ich.unesco.org/en/RL/ konjic-woodcarving-01288, Erişim tarihi 19.09.2018.
  • Ölçer Özünel, Evrim. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Karanlık Yüzleri: Turistifikasyon, Bağlamından Koparma, Millîleştirme, Mü- zeifikasyon, Otantifikasyon ve Aşırı Ticari- leşme” Kültürel Mirasın Korunması Ulusla- rarası Bursa Sempozyumu, 2017.
  • Oğuz, M. Öcal. “Çağdaş Kentte Bir Yeniden Can- landırma Örneği: Çiğdem Günü.” Millî Folk- lor. 2014: 25-39.
  • Oğuz, M. Öcal. “Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras”. Millî Folklor, Yıl: 25, Sayı: 100, 2013: 5-13.
  • “Second Session of the Intergovernmental Me- eting of Experts on the Preliminary Draft Convention for The Safeguarding of the In- tangible Cultural Heritage,” 2003. https:// ich.unesco.org/en/events?categ=2005- 2000& c o u n tr y= & k e yw or d= & f i el d_ office=&domain=&safe_meas=&text= Eri- şim Tarihi, 07.10.2018.
  • Skounti, Ahmed. “Otantik Yanılsama: İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Fas Dene- yimi.” (çev. Neslihan Avcı-Elçin Karaman). SOKÜM Sözleşmesi: Yönelimler, Eğilimler ve Eleştiriler. (ed. M. Öcal Oğuz, Evrim Ölçer Özünel, Ahmet Erman Aral). Ankara: Gele- neksel Yay. 2018: 137-154.
  • “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”. Millî Folklor, Fr. Çev.: M. Öcal Oğuz, İng. Çev.: Yeliz Özay, Göz. Geç.: Pulat Tacar, Yıl: 17, Sayı: 65, 2005: 163-171.
  • Su, Junjie. “Conceptualising the Subjec- tive Authenticity of Intangible Cultu- ral Heritage.” International Journal of Heritage Studies, 24:9, 919-937, DOI: 10.1080/13527258.2018.1428662. https://doi. org/10.1080/13527258.2018.1428662, Erişim tarihi: 15.10.2018.
  • UNESCO Evaluation of nominations for inscrip- tion in 2011 on the List of Intangible Cul- tural Heritage in Need of Urgent Safeguar- ding (ITH/11/6.COM/CONF.206/8). https:// ich.unesco.org/doc/ src/ ITH-11-6.COM- CONF.206-8+Corr.+Add.-EN.pdf 2011: 1-42. Erişim tarihi: 10.10.2018.