ÇAĞDAŞ BİR ANLATI: KANLI KOCA OĞLU KAN TURALI BOYU
ÖZ Bu çalışmada önce Dede Korkut hikâyelerinden Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu başlıklı anla- tının günümüz modern anlatılara benzerliği yazınbilim yöntemleriyle açıklanmıştır. Bu bağlamda ya- zar, anlatıcı, kurgusal anlatıcı ve kahramanlardan yola çıkarak, söz konusu anlatıların masal, destan ve öykü özellikleri taşıdığı gösterilmiştir. Aynı çerçevede söyleşimlilik (fr. dialogisme) ve çoksesliliğin anlatıya derinlik kazandırdığı belirtilmiştir. İkinci aşamada anlatı, göstergebilim yöntemleriyle çö- zümlenmiş, öncelikle söylemsel düzlem ele alınmıştır. Anlatının en önemli öğelerinden biri olan uzam, kurumsal ve kamusal olmayan çevre-uzam özelliğiyle çağdaş anlatıları anımsatmaktadır. Zaman ise, yalnız yedi gün bilgisiyle verilmiş, anlatının genelinde masalı anımsatan bir zaman boşluğu gözlem- lenmiştir. Kahramanlar önce kadın ve erkek olarak ayrılmış, sonra karşıtlık ve benzerlik ilişkileri sergilenmiştir. Bunun sonucunda Hristiyan kız ile Müslüman babanın, Hristiyan baba ile Müslüman oğulun benzeştiği saptanmıştır. Bu düzlemin bileşeni olan anlamsal söylemde din, sarı, birleşme ve ölüm motifleri saptanmıştır. Anlatısal düzlemde kahramanlar birer eyleyen olarak incelenmiş, iş- levleri belirlenmiştir. Baba, bağımsız bir gönderen ve yardımcı; oğul bağımlı bir özne; Selcen bağımsız bir arzu nesnesi; Selcenin babası tekür, bağımlı bir engelleyici olarak ortaya çıkmıştır. Bu düzlemin anlamsal bileşeninde eyleyenlerin bağlı oldukları kipliklerle bedensel güç ve yardım gibi yeni iz- lekler belirlenmiştir. Söylemsel düzlemin birleşme ve ölüm motifleri izlekleşerek (fr. thématisation) anlatısal anlam katmanına çıkmışlardır. Kipliklerden güç, bedensel güç ve ölüm ile birleşmiştir; öte yandan, bilginin derin anlamda örtülü olarak bulunması, yaşlı kişilere uygun görülmesi de bilgi/ güç eksenini oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler
Un Récit Contemporain: Fils de Kanlı Koca Kan Turalı
Dans ce travail, un des Contes de Dede Korkut, intitulé Fils de Kanlı Koca, Kan Turalı a été étudié par les méthodes de la poétique afin de montrer ses ressemblances avec les récits contempora- ins. Dans ce contexte, à partir des notions comme auteur, narrateur, narrateur fictif et personnage nous avons essayé de montrer dans ce récit les particularités communes du conte, de lépopée et de la nouvelle. Au niveau textuel, le dialogisme et la polyphonie qui accordent une dimension au récit sont observés. Dans la deuxième étape, le récit a été analysé par les méthodes sémiotiques. Premièrement le niveau discursif a été abordé à partir de ses composants. Lespace paratopique qui nest ni publi- que ni institutionnelle accorde à ce récit une dimension contemporaine. Le temps est tout simplement exprimé par sept jours et dans le reste du récit le vide temporel règne comme sil sagissait dun conte. Les personnages sont divisés dabord en deux, comme femmes et hommes et ensuite les ressemblances et dissemblances sont présentés. On déduit des ressemblances entre le père musulman et la jeune fille chrétienne et entre le fils musulman et le père chrétien, malgré les différences culturelles. Dans le constituant du niveau discursif, la sémantique discursive, on remarque les motifs comme religion musulmane, jaune, union et mort. Au niveau de la syntaxe narrative les personnages sont étudiés comme des actants par leurs fonctions. Alors que le père Kanlı Koca est à fois un destinateur et un adjuvant indépendant, le fils Kan Turalı est un sujet dépendant. Quant à Selcen, elle est lobjet de désir indépendant du fils et son adjuvant; le père de Selcen, chef chrétien de Tırabuzon apparaît comme un opposant dépendant. Dans le constituant de ce niveau, la syntaxe sémantique les modalités des actants révèlent deux nouveaux thèmes: force corporelle et aide. Parmi les motifs de la sémantique discursive seuls les motifs union et mort sont thématisés. La modalité pouvoir sunit avec la force corporelle et la mort. Or, le savoir dissimulé dans la sémantique profonde, attribué au personnage âgé, définit laxe du savoir/ pouvoir
___
- Binyazar, Adnan. Dede Korkut (4. Baskı). İstan- bul: Yapı Kredi Yayınları, 2013. Calas, Frédéric, Introduction à la stylistique. Pa- ris: Hachette yayınları, 2007. Coquet, Jean- Claude. Le discours et son sujet 2. Paris: Klincksieck yayınları, 1985. Courtés, Joseph. Analyse sémiotique du discours. Paris: Hachette Yayınları, 1991. Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1994. Greimas, Algirdas- Julien ve Courtés, Joseph. Sémiotique. Dictionnaire raissonné de la théorie du langage. Paris: Hachette Yayın- ları, 1979. Greimas, Algirdas- Julien. Sémiotique narrative et textuelle. Paris: Larousse Yayınları, 1973. Greimas, Algirdas Julien. Sémantique structura- le. Paris: Puf Yayınları, 2002. Güncel Türkçe Sözlük http://search.yahoo.com/ search?ei=utf-8&fr=aaplw&p=türkçe+sözl ük+türk+dil+kurumu (Son erişim tarihi 20 mart 2015) Kıran, Zeynel ve Kıran (Eziler), Ayşe. Yazınsal Okuma Süreçleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin yayıncılık, 2007. Maingueneau, Dominique. « Auteur et image dauteur en analyse du discours», Argumen- tation et Analyse du Discours [çevrim içi], n° 3 | 2009, çevrim içine yerleştirilme tarihi 15 Ekim 2009. URL : http://aad.revues.org/ index660.html DOI : (son erişim tarihi 21 mart 2015) Patron, Sylvie. Le narrateur. Introduction àthéorie narrative. Paris: Armand Colin Ya- yınları, 2009. Tezcan, Semih ve Boeschoten, Hendrik. Dede Korkut Oğuznameleri (4. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012. (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ki siadlari&arama=anlami&uid=7360&guid=T DK.GTS.) (Son erişim tarihi 20 Mart 2015) Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu Kanlı Koca, oğlu Kan Turalıyı evlendir- mek istemektedir. Oğul Kan Turalının istediği savaşçı kız Türkmenler arasında bulunmamak- tadır. Oğul başarılı olamayınca, babası bilgisideneyimi ile Selcen adlı bu kızı üç canavarın bu- lunduğu Tırabuzonda bulur. Oğul kırk yiğidibu kente gider boğayı, aslanı ve deveyi yenerek, tekürün kardeşinin oğlunun engellemelerine karşın genç kız ile evlenerek ülkesinin sınırla- rına gelir. Başarılarından mutlu, geleneklere uyarak babasının kendisini karşılamaya çağırır. Ancak onu beklerken iki genç yeme içmeye da- larlar, Kan Turalı da kendini uykunun kollarına bırakır. Kızını Kan Turalıya verdiği için pişman olan tekür Selceni almak için askerlerini gönde- rir. Böyle bir saldırı bekleyen genç kız kocasının başında nöbet tutar, onu uyandırır, saldırganları öldürür ve uzaklaştırır, ama bu arada Kan Tu- ralı yaralanır; Selcen onu düşmanların elinden alır. Bu güç, kahramanlık ve bağımsız karar verme yeteneği Kan Turalıyı ürkütür: Karısının kendisini kurtardığının bilinmesini istemediği için onu öldürmeye karar verir. Ama önce eşitok atma yarışına girerler. İlk atışı Selcen yapar, bilerek Kan Turalıyı vurabilecek oku hazırla- maz. İkisi de birbirlerini sınadıklarını söyleyerek Kanlı Koca ve karısını bularak ülkelerine döner- ler, babası büyük bir düğün yaparak ikisiniödüllendirir. la ve ile bir de