İLKOKUL ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETMEN OLMA MOTİVASYONLARI, ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI, YENİLİKÇİLİKLERİ VE İŞ MEMNUNİYETLERİNİN İNCELENMESİ

Öğretmenler toplumların istediği nitelikli insan gücüne sahip olmada, bireylerin toplumsal yaşama uyum sağlamasında, toplumun sosyal ve teknolojik bir takım değişimlere uyum sağlamasında önemli görevler üstlenmektedir. TALIS (Teaching and Learning International Survey)-Uluslararası öğrenme ve öğretim anketi öğretmenlerle ilgili uluslararası düzeyde yürütülen araştırmalardan biridir. Bu araştırmanın amacı TALIS 2018 anket verilerinden hareketle Türkiye’de bu araştırmaya katılan ilkokul öğretmenlerinin öğretmen olma motivasyonları, öğretmenliğe ilişkin öz yeterlilik inançları, yenilikçilik algıları ve iş memnuniyetlerinin incelenmesidir. Araştırma nedensel karşılaştırma modelindedir. Çalışmanın örneklemini 3204 ilkokul öğretmeni oluşturmaktadır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t testi, ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin öğretmen olma motivasyonlarının, yenilikçiliklerinin ve iş memnuniyetlerinin orta düzeyde olduğu, öz yeterlilik inançlarının ise yüksek olduğu bulunmuştur.

EXAMINING PRIMARY SCHOOL TEACHERS’ MOTIVATION TO BE A TEACHER, SELF- EFFICIENCY BELIEFS, INNOVATIVENESS AND JOB SATISFACTION

Teachers have important roles in having the qualified manpower required by the society, in adapting individuals to social life, and in adapting the society to a number of social and technological changes. TALIS (Teaching and Learning International Survey) is one of the international studies on teachers. The purpose of this study is to examine the motivations to be a teacher, teaching self-efficacy beliefs, innovation perceptions and job satisfaction of teachers participating to TALIS 2018 survey in Turkey. The study was conducted on causal comparative. The sample was 3204 elementary school teachers. Descriptive statistics, indepen- dent samples t test, ANOVA were conducted in the analysis of the data. As a result of the study, it was found that primary school teachers’ motivation to be a teacher, innovativeness and job satisfaction were moderate, while their self-effi- cacy beliefs were high.

PDF

___

Ainley, J. ve Carstens, R. (2018). Teaching and Learning International Survey (TALIS) 2018 Conceptual Framework, OECD Education Working Papers, No. 187, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/799337c2-en
Akbaş A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
Akbulut, E. (2006). Müzik Öğretmeni adaylarının mesleklerine ilişkin öz yeterlik inançları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 24-33.
Altunbaş, S. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin öz yeterliliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Tezi]. Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Avcı, İ. (2020). Öğretmenlerin öz yeterlik inançları ile iş doyumları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Awamleh, N. A. H. K. (1994). Managerial innovation in the civil service in Jordan: A field study. Journal of Management Development, 13(9), 52-60.
Azman, N. (2013). Choosing teaching as a career: perspectives of male and female Malaysian student teachers in training. European Journal of Teacher Education, 36, 113-130.
Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
Barut, E. (2011). İlköğretim 2. kademe sosyal bilgiler öğretmenlerin öz yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Ankara İli örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Başaran, M. (2017). Okul yöneticilerinin yönetim biçimleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Benzer, F. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin öz yeterlik algılarının analizi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Bilir, M. E. (2007). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleriyle öğretmenlerin iş doyumu ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bray-Clark, N. ve Bates, R. (2003). Self-efficacy beliefs and teacher effectiveness: Implications for professional development. The Professional Educator, 26(1), 13-22. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ842387.pdf 05.05.2020’de indirilmiştir.
Buldur, S. ve Bursal, M. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının meslek tercih nedenlerinin etki düzeyleri ve mesleki geleceklerine yönelik beklentileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 81-107.
Bursal, M. ve Buldur, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları için öğretmenlik tercih nedenlerini derecelendirme ve geleceğe yönelik beklentiler ölçekleri geliştirme çalışması. Turkish Journal of Teacher Education, 2(1), 47-64.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
Bryne, B. M. (2010). Structural equation modeling with Amos. Basic concepts, applications and programming. Routledge.
Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
Curtis, C. K. (2005). An Analysis of the construct of efficacy on new teacher retention [Unpublished Doctoral Dissetation].George Mason University.
Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
Çermik, H., Doğan, B. ve Şahin, A. (2010). Sınıf Öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 201-212.
Çetin, F. ve Basım, N. (2011); Psikolojik dayanaklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 79-94.
Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LİSREL uygulamaları. Pegem Yayınevi.
Çolak, İ., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2),189-208.
DeMesquita, P. B., ve Drake, J. C. (1994). Educational reform and the self-efficacy beliefs of teachers implementing nongraded primary school programs. Teaching and Teacher Education, 10, 291-302.
Dilber, E. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları (İstanbul Kartal İlçesi örneği) [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi] Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ekici, G. (2006). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları, 6(24), 87-96.
Erdemet, F. (2017). Özel lise yöneticilerinin inovasyon sürecine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gençtürk, A. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının demografik faktörler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(3), 1037-1054.
Gibson, L. J., Ivancevich, J. M., Donnelly, J. H. ve Konopaske, R. (2012). Organizations behaviour, structure, process. McGraw-Hill.
Goddard, R. D., Hoy, W. K. ve Woolfolk-Hoy, A. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37 (2), 479-507.
Goddard, R. D., Hoy, W. K. ve Woolfolk-Hoy, A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13.
Goroshit M. ve Hen, M. (2014). Does emotional self-efficacy predict teachers’ self efficacy and empathy. Journal of Education and Training Studies, 2(3), 26-32
Greenberg, J. (2011). Behavior in organizations. Pearson.
Güneş, A. M. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri, teknoloji kullanımları ve öz yeterlilikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gür, D. (2006). Özelleştirmenin iş tatmini üzerine etkisi, Kütahya Şeker Fabrikası A.Ş. uygulaması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Güven, S. (2005). Devlet okulları ilköğretim birinci kademede çalışan İngilizce öğretmenlerinin profil ve yeterlik algıları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Hacıömeroğlu, G. ve Şahin Taşkın, Ç. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(11),77–90
Hoy, W. K., ve Woolfolk, A. E. (1993). Teachers' sense of efficacy and the organizational health of schools. The Elementary School Journal, 93,356-372.
İdi, A. (2017). İlkokul ve ortaokullarda örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ]Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Jungert, T., Alm, F. ve Thornberg, R. (2014). Motives for becoming a teacher and their relations to academic engagement and dropout among student teachers. Journal of Education for Teaching, 40(2), 173–185.
Kaçar, T. ve Beycioğlu, K. (2017). İlköğretim öğretmenlerinin öz yeterlilik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 16(4). 1753-1767.
Karabulut, S. (2014). İzmir İli’nde görev yapan ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin araştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Yayın.
Karakaya Çiçek, H. (2015). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kaliteleri ile iş doyumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Kaya, Z., Özdemir,T. Y., Emr, İ. ve Kaya, O. N. (2011). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisi öz yeterlilik seviyelerinin belirlenmesi. 5th İnternational Computer & İnstructional Technologies Symposius, 22-24 September, Fırat University-Elazığ.
Keser, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumlarının öz yeterlik inançları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kılcan, B., Keçe, M., Çepni O. ve Kılınç, A. Ç. (2014). Prospective teachers’ reasons for choosing teaching as a profession. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 69-80.
Kibsey, L, S. (2004). A Study of the relationship between teacher self-efficacy, the tendency to blame parents for child problems and parent teacher collaboration activities in elementary schools [Unpublished Doctoral Dissertation]. Indiana University of Pennsylvania.
Klassen, R. M., ve Chiu,M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
Kleine, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. The Guildford Press.
Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
Kumaş, V. ve Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. M. Ü Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 123-139.
Kyriacou, C., Coulthard,M., Hultgren, A. ve Stephens, P. (2002). Norwegian university students’s views on career in teaching. Journal of Vocational Education and Training, 54(1), 103-116
Manuel, J. ve Hughes, J. (2006). It has always been my dream: Exploring pre service teachers’ motivations for choosing to teach. Teacher Development, 10(1), 5-24. OECD (2019). TALIS 2018 Tehcnical Report.
Otacıoğlu, G. S. (2008). Müzik öğretmenliği okul deneyimi I uygulamalarına katılan öğretmen adaylarının öz etkililik-yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1),163-170.
Öcal, Ö. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş tatmini düzeylerinin demografik özelliklere göre incelenmesi (İstanbul ili Maltepe ilçesi örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özbek, R. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde kişisel, ekonomik ve sosyal faktörlerin etkililik derecesine ilişkin algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 145-159.
Özcan, Z. E. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumu (Niğde İli örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Öztürk, A. ve Güzelsoydan, Y. S. (2001). Büyük mağazalarda çalışan personelin iş doyumu üzerine Çukurova bölgesinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 333-345.
Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. ve Memiş, A. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. İlköğretim Online, 9 (3), 910-921
Pajares, F., ve Schunk, D. H. (2001). Self-beliefs and school success: Self-efficacy, self-concept, and and school achievement. In R. J. Riding & S. G. Rayner (Eds.), International perspectives on individual differences, Vol. 2. Self perception (p. 239–265). Ablex Publishing.
Raykov, T. ve Marcoulides, G. A. (2006). A First course in structural equation modeling. Lawrence Erlbaum Publishers,.
Santrock, J. W. (2011). Educational psychology. MG Graw Hill.
Saracaloğlu, A , Karasakaloğlu, N, Evin Gencel, İ . (2010). Türkçe öğretmenlerinin özyeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33) , 265-283.
Savran, A. ve Çakıroglu, A. (2003). Differences between elementary and secondary preservice science teachers’ perceived efficacy beliefs and their classrom management beliefs. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2( 4) ,15-20.
Sinclair, C., Dowson, M. ve McInerney, D. (2006). Motivations to teach: Psychometric perspectives across the first semester of teacher education. The Teachers College Record, 108(6), 1132-1154.
Schermerhorn, J. R. (2012). Exploring management. John Wiley & Sons.
Sığrı, Ü. ve Basım, N. (2006). İş Görenlerin İş Doyumu ile Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Analizi: Kamu ve Özel Sektörde karşılaştırmalı Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 130-154.
Slavin, R. (2006). Eduactional psychology: Theory and practice. Pearson.
Sudak, M. K., ve Zehir. C. (2013). Kişilik tipleri, duygusal zeka iş tatmini ilişkisi üzerine yapılan bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 141-165.
Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1),142-167.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Seçkin Kitabevi.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve Lisrel uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Pearson.
Tabancalı E. ve Çelik, K. (2013). Öğretmen adaylarının akademik öz yeterlilik ile öğretmen öz yeterlilikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1167-1184.
TEDMEM (2019). TALIS 2018 sonuçları ve Türkiye üzerine değerlendirmeler (Ed. Emin Karip), Analiz Dizisi:6.
Temli Durmuş, Y. (2019). Sınıf öğretmeni öz yeterlik kaynaklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Jorunal of Human Sciences, 16(1), 355-369.
Tezcan, M. (1991). Eğitim sosyolojisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No:150.
Teltik, H. (2009). Okul öncesi öğretmenlerin mesleki yeterlilik algılarının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleriyle ilişkisinin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Topuz, G. (2017). Algılanan disiplin anlayışı ile öz yeterlilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Toropova, A., Myrberg, E. ve Johansson, S. (2020). Teacher job satisfaction: The ımportance of school working conditions and teacher characteristics. Educational Review, 73(8), 1-27 DOI: 10.1080/00131911.2019.1705247
Tschannen-Moran, M. ve Wolk Hoy, A. (2007). The Differential antecedents of self-efficacy beliefs of novice and experienced teachers. Teaching and Teacher Education, 23 (6), 944-956.
Türk, Ö. (2008). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin öz yeterlikleri ve mesleki doyumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım, E. (2002). Personel tedarikinde iç kaynaklardan yararlanma politikası ile iş tatmini ilişkisine yönelik bir uygulama [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer. N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
Yağcı U. ve Aksoy, V. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlikleriyle öğretmenlik öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 89-104
Yakut, S. (2015). İş tatmini ve örgütsel bağlılık ve meslek liselerinde bir uygulama [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yoldaş, G. (2019). Investıgatıng novıce and experıenced young learner turkısh efl teachers’ self-effıcacy belıefs [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Yozgat, C. (2019). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılığa ve iş doyumuna ilişkin etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yüce, K., Şahin, E. Y., Koçer, Ö. ve Kana, F. (2013). Motivations for choosing teaching as a career: a perspective of pre-service teachers from a Turkish context. Asia Paisfic Educational Review, 14, 295-306.