SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ (2018) KÜRESEL VATANDAŞLIK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Küresel vatandaşlık anlayışı küresel topluma dair aidiyeti vurgulayan, bu kapsamda bireylere küresel rol ve sorumluluk yükleyen bir içeriğe sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de uygulanmakta olan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının (SBDÖP, 2018) küresel vatandaşlık alan yazınında ele alınan tema ve kategoriler kapsamında değerlendirilmesidir. Küresel vatandaşlıkla ilgili alan yazın incelemesi ve 2018 SBDÖP’nin değerlendirilmesinde doküman incelemesine başvurulmuştur. Verilerin analiz edilmesinde ise betimsel analiz kullanılmıştır. Sosyal bilgiler dersi öğretim programında küresel vatandaşlık eğitimi ile ilgili içeriklerin önemli oranda yer aldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte programın, küresel vatandaşlığın anahtar temalarından olan; küresel düzeyde katılım, dünyanın ortak sorunlarına çözüm arayışı ve küresel bakış açısını geliştirmeye yönelik yaklaşımları destekleyen kazanımlar açısından geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda 2018 SBDÖP’de ulus devlet vatandaşlığı dışlanmaksızın bireyler için ulusal ve küresel düzeyde rol ve sorumluluk alanlarının açık bir şekilde ortaya konması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca küresel vatandaşlık temalarının kendi içinde, öğretim programına daha dengeli dağıtılmasının ve içeriklerin programda sistematik bir yaklaşımla ele alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Küreselleşme, Sosyal bilgiler eğitimi, Küreselleşme, vatandaşlık, küresel vatandaşlık, sosyalbilgiler eğitimi, sosyal bilgiler öğretim programı

SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ (2018) KÜRESEL VATANDAŞLIK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

The concept of global citizenship has a substance that emphasizes the idea of belonging to the global society and in this context imposes a global role and responsibility on individuals. The purpose of this study is to evaluate the Social Studies Curriculum being implemented in Turkey (SSC, 2018) under the themes and type categories dealt with in the scope of global citizenship. The document review was utilized for the literature review of global citizenship and the evaluation of 2018 SSC. Descriptive analysis, on the other hand, was used in order to analyze the data. It was found that the content related to global citizenship education was included in the curriculum of social studies courses comprehensively. Nevertheless, it was also found that the curriculum should be developed in terms of the gains supporting the approaches such as global participation, searching for solutions to the common problems of the world, and aiming to develop the global perspective which are the key themes of global citizenship. In this sense, it was thought within the 2018 SSC that the roles and responsibilities of individuals at national and global level should be clearly revealed, without excluding the nation-state citizenship. Furthermore, it was thought that it would be beneficial to distribute the themes of global citizenship within itself in the curriculum in a more balanced way and consider the contents in the curriculum with a more systematic approach.

Keywords:

Globalization, citizenship, global citizenship, social studies education, social studies curriculum,

PDF

___

Kaynakça CHRİSTENSEN, Larry, B., JOHNSON, R., Burke ve TURNER, Lisa, A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz (Çev. Edt: Ahmet Aypay). Anı Yayıncılık, Ankara.
BOZKURT, Veysel (2000). Küreselleşme: Kavram, gelişim ve yaklaşımlar, Küreselleşmenin insani yüzü, Alfa Yayınları, İstanbul.
CARTER, April (2001). The political theory of global citizenship, Taylor & Francis Ltd, London.
CATHERİNE, Hartung (2017). “Global citizenship incorporated: competing responsibilities in the education of global citizens”, Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 38:1, ss. 16-29.
COGAN, John J., KUBOW, Patricia Kristine (1997). “Multidimentional citizenship: educational policy for the twenty-first century" International Service Learning & Community Engagement.
ÇOLAK, Kerem (2015). Sosyal bilgiler ile vatandaşlık ve demokrasi eğitimi derslerinde küresel vatandaşlık eğitimi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul.
DOĞANAY, Ahmet (2008). “Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, s.77-96.
EGÜZ, Şule, Öztürk, Cemil ve Kesten, Alper (2017). “Ortaokul öğrencilerinin küresel sorunlara karşı gösterdikleri duyarlılıklar”, Journal of Human Sciences, 14(1), ss. 409-426.
ERSOY, Arife Figen (2013). “Global citizenship education in social studies: Experiences of Turkish teachers and students in international conflict and war”, Journal of Qualitati ve Research in Education, 1 (1), ss. 7-29.
GOREN, Heela, Yemini, M. (2017). “Citizenship education redefined – A systematic review of empirical studies on global citizenship education”, International Journal of Educational Research 82, ss.170–183.
GÜNGÖR, Mehmet (2008). Ulus-devlet yurttaşlığından küresel yurttaşlığa Türkiye’de yurttaşlık olgusu, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi), Malatya.
HAİGH, Martin (2016) “Fostering Global Citizenship–tree planting as a connective practice”, Journal of Geography in Higher Education, 40:4, ss. 509-530.
HARTUNG, Catherine (2015). “Global citizenship incorporated: competing responsibilities in the education of global citizens”, Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 38(1), ss. 1-14.
KAN, Çiğdem (2009). “Sosyal bilgiler eğitiminde küresel vatandaşlık”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, ss. 25-30.
KARA, Cihan (2016). Değişen birey-devlet ilişkileri bağlamında sosyal bilgiler, vatandaşlık ve insan hakları eğitimi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), ss. 20-51.
KAYMAKÇI, Selahattin ve Ata, Bahri (2012). “Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgilerin doğasıyla ilgili görüşleri”, Journal of Social Studies Education Research, 3(1), ss. 35-64.
OXLEY, Laura ve MORRİS, Paul (2013). “Global citizenship: A Typology for distinguishingits multiple conceptions”, British Journal of Educational Studies, 61:3, ss. 301-325.
LEE, Wing On ve LEUNG, Sai Wing (2006). “Global citizenship education in Hong kong and Shangai secondary schools: Ideals, realities andexpectations”, Citizenship Teaching and Learning, 2 (2), ss. 69-84.
LEEK, Joanna (2016). “Global citizenship education in school curricula. A polish perspective”, Journal of Social Studies Education Research, 7(2), ss. 51-74.
MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden alınmıştır.
MERRİAM, Sharan B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber, (S.Turan, Çev.). Nobel Yayıncılık, Ankara.
Miller, D. (2011). The idea of Global Citizenship. Nuffield's Working Papers Series in Politics,10 Nisan 2018 tarihinde :https://www.nuffield.ox.ac.uk/politics/Papers/2011/David%20Miller_working%20paper %202011_02.pdf adresinden alınmıştır.
MORAİS, Duarte B. ve OGDEN, Antony C. (2011). “Initial development and validation of the global citizenship scale”, Journal of Studies in International Education, 15(5), ss. 445- 466.
MYERS, John (2006). Rethinking the social studies curriculum in the context of globalization: Education for global citizenship in the US. Florida State University Libraries, 10 Nisan 2018 tarihinde http://diginole.lib.fsu.edu/islandora/object/fsu:209944/datastream/PDF/view adresinden alınmıştır.
OXFAM. (2015). Education for globalcitizenship: A guide for schools. 10 Mayıs 2018 tarihinde https://www.oxfam.org.uk/education/resources/education-for-global-citizenship-a-guide-for-schools.adresinden alınmıştır.
ÖCAL, Adem ve Yakar, Hamza (2015). “1968-2005 sosyal bilgiler ders programlarında küresel farkındalık eğitimi” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), ss. 307- 327.
https://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/soli_ozel.pdf,“Küreselleşme Döneminde Vatandaşlık”, Soli ÖZEL, 2007 RAPOPORT, Anatoli (2009). “A forgotten concept: Global citizenship education and state social studies standards”, Journal of Social Studies Research, 33(1), ss. 91-112. STROMQUİST, Nelly P. (2009). “Theorizing global citizenship: Discourses, challenges and implications for education”, İnternational Journal of Education for Democracy, 2 (1), ss. 6-29.
ŞAHİN, Mustafa, ŞAHİN, Semiha ve GÖĞEBAKAN YILDIZ, Derya (2016). “Sosyal bilgiler eğitimi programı ve dünya vatandaşlığı: Öğretmen adaylarının perspektifinden”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), ss. 369-390.
ŞEN, Abdulkerim (2019). “Vatandaşlık eğitiminde değişiklik ve süreklilikler: 2018 sosyal bilgiler öğretim programı nasıl bir vatandaşlık eğitimi öngörüyor?” Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), ss. 1-28.
TOPKAYA, Yavuz ve COŞKUN, Kerem (2016). “Küresel vatandaşlık bilinci üzerinde sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlerin etki boyutu”, Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), ss. 238-252.
UNESCO, (2015). Global citizenship education –topics and learning objectives. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 19 Kasım 2019 tarihinde http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002329/232993e.pdf adresinden alınmıştır.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
ZAHABİOUN, S., YOUSEFY, A., YARMOHAMMADİAN, M., H., ve KESHTİARAY, N. (2013). “Global citizenship education and its implications for curriculum goals at the age of globalization”, International Education Studies, 6 (1), ss. 195-206.