BİR TARİHSEL EMPATİ ÇALIŞMASI: SARIKAMIŞ’TA ASKER OLMAK

Bu çalışmada bir tarihsel empati etkinliği ile öğretmen adaylarının Sarıkamış Muharebesi’nin tarihsel aktörleri olan askerlerle duyuşsal özdeşleşmelerini tanımlamak ve bu askerlerin bakış acılarını yakalamaya yonelik perspektif alma ifadelerini ve anlatılarındaki tarihsel bağlamı analiz etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı’nda “Tarih Öğretim Yöntemleri” dersini almakta olan on sekiz (9 kadın ve 9 erkek) öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırma nitel bir çalışma olup durum çalışması deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın veri toplam aracı öğretmen adaylarının annelerine yazdıkları asker mektuplarından oluşmuştur. Veriler betimsel analiz tekniğine uygun bir şekilde çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlara göre erkek katılımcıların mektuplarında duyuşsal empati ağırlıklı; kadın katılımcıların ise tarihsel bağlamı öne çıkaran bir anlatı kurguladıkları tespit edilmiştir. Perspektif alma ifadelerinin katılımcı mektuplarında en çok karşılaşılan ikinci anlatı cümleleri olduğu görülmüştür. Genel olarak katılımcılar bu mektuplarda tarihsel aktörlerle duygusal olarak özdeşleşerek, onların inanç ve tutumlarını göz önünde bulundurarak perspektif alma eyleminde bulunduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda tarihsel kaynaklardan faydalanıp geçmişin koşullarını ortaya koyan anlatılarında başarılı bir tarihsel empati gerçekleştirdikleri görülmüştür. Mektuplarda geçmişte yaşayan insanların bugünün bilgisine sahip olduklarını (şimdicilik) içeren çok az sayıda ifadeye rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tarihsel Empati, Tarihsel Perspektif Alma, Tarihsel Bağlam, Sarıkamış Muharebeleri, Tifüs

PDF

___

ALTIKULAC, A., & Gokkaya, A. K. (2014). Tarih oğretiminde hatıratların kullanımının tarihsel empati becerisine etkisi. Turkish Studies, 9(1), 21-35. doi: 10.7827/TurkishStudies.6504
BARDAKCI, M. (2014). Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış günlüğü, İstanbul: Turkiye İş Bankası Kultur Yayınları.
BARTON, K. C., & Levstik, L. S. (2004). Teaching history for the common good. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associations.
BIRCH, S. A., & Bloom, P. (2007). The curse of knowledge in reasoning about false beliefs. Psychological Science, 18, 382–386. doi:10.1111/j.1467-9280.2007.01909.x
BRYANT, D., & Clark, P. (2006). Historical empathy and Canada: “A people’s history”. Canadian Journal of Education, 29(4), 1039-1063.
COŞKUN-KESKİN, S. (2007). Sosyal bilgiler derslerinde empati becerilerine dayalı öğretim tekniklerinin kullanılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Universitesi Eğitim Bilimleri Enstitusu, İstanbul.
CALIŞKAN, H. (2008). Sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatinin kullanılmasına yonelik ornek bir uygulama: Sefer gunlukleri Proceedings of International Conference on Educational Science ICES’08 23-25 June 2008. Doğu Akdeniz universitesi Kuzey Kıbrıs. (478-482).
DAVIS, O. L. (2001). In pursuit of historical empathy. In O.L. Davis, E. Yeager and S. Foster (Eds), Historical Empathy And Perspective Taking in the Social Studies (pp. 1-11), Lanham, MD: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
DE LEUR, T., Boxtel C. V., & Wilschut, A. (2017) ‘I Saw angry people and broken statues’: Historical empathy in secondary history education. British Journal of Educational Studies, 65(3), 331-352, DOI: 10.1080/00071005.2017.1291902.
DEMİREĞEN, O., Keskin, A., & İlhan, F. (2011). Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde sağlık hizmetleri. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etut Başkanlığı Yayınları.
DİLEK, D. (2002) Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DOWNEY, M. (1994). Perspective taking and historical thinking: Doing history in a fifth-grade classroom. Paper presented at the Annual Meeting of the American EducationalResearch Association, San Francisco,13.02.2019 tarihide CA. http://www.historyliteracy.com/wp-content/uploads/2015/11/Doing-History-in-a-Fifth-Grade-Classroom.pdf adresinden erişilmiştir.
DULBERG, D. (2002). Engaging in history: Empathy and perspective-taking in children’s historical thinking. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association (New Orleans, LA, April 1-5, 2002). Reports Research (143) Speeches/Meeting Papers (150) https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED474135.pdf
ENDOCATT, J., & Brooks, S. (2013) An updated theoretical and practical model for promoting historical empathy. Social Studies Research and Practice, 8(1), 41-58.
GEERTE M. Savenije and Pieter de Bruijn (2017). Historical empathy in a museum: uniting contextualisation and emotional engagement, International Journal of Heritage Studies, 23(9), 832- 845. doi: 10.1080/13527258.2017.1339108
GUBKIN, L. (2015). From empathetic understanding to engaged witnessing: Encountering trauma in the holocaust classroom. Teaching Theology and Religion, 18(2), 103- 120. doi: org/10.1111/teth.12273.
KARABAĞ, G. (2014). Tarihsel empati becerisi: Oğretimi, olculmesi ve değerlendirilmesi. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İcin Ozel Oğretim Yontemleri icinde (s. 137-151). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
KARATEPE, M. (1999). I. Dunya Savaşında Kafkas Cephesinde tifusle mucadele (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Universitesi Sağlık Bilimleri Enstitusu, İstanbul.
KNIGHT, P. (1989). Empathy: concept, confusion and consequences in a national curriculum. Oxford Review of Education, 15(1), 41-53.
KOHLMEIER, J. (2006). “Couldn’t she just leave?”: The relationship between consistently using class discussions and the development of historical empathy in a 9th grade world history course. Theory & Research in Social Education, 34, 34–57. doi:10.1080/00933104.2006.10473 297
FOSTER, S. (1999). Using historical empathy to excite students about the study of history: Can you empathize with Neville Chamberlain?, The Social Studies, 90(1), 18-24. doi: 10.1080/00377999909602386.
FOSTER, S. (2001). Historical empathy in theory and practice: Some final thoughts. İn O.L. Davis Jr. E. A. Yeager, & S. J. Foster (Eds.), Historical Empathy and Perspective Taking in The Social Studies (pp. 167-181). Lanham, MD: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
HUIJGEN, T., Van Boxtel, C., Grift, W., & Holthuis, P. (2017). Toward historical perspective taking: Students’ reasoning when contextualizing the actions of people in the past. Theory & Research in Social Education, 45(1), 110-144, DOI: 10.1080/00933104.2016.1208597 İnönü, İ. (1999). Hatıralar (Birinci Dünya Harbi). Ankara: Bilgi Yayınevi.
LASERNA, C. (1994). Developing historical imagination in students. http://www.people.fas. harvard.edu/~laserna/devHistoricalImag.pdf
LAZARAKOU, E. D. (2008). Empathy as a tool for historical understanding: an evaluative approach of the ancient greek primary history curriculum. İnternational Journal of Social Education, 23(1), 27-50.
LEE, P. J. (1984) Historical Imagination. In A. K. Dickinson, P. J. Lee and P. J. Rogers (Eds) Learning History (pp. 90-116). London: Heinemann Educational Books.
LEE, P. J., & Ashby, R. (2001). Empathy, perspective taking, and rational understanding. İn O.L. Davis Jr., E. A. Yeager and S. J. Foster (Eds.), Historical Empathy and Perspective Taking in The Social Studies (pp. 13-19). Lanham, MD: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
LEE, P., & Shemilt, D. (2011). The concept that dares not speak its name: Should empathy come out of the closet?. Teaching History, 143, 39-49.
LEVSTIK, L. S. (2001). Crossing the empaty spaces: Perspective taking in New Zealand adolescents’ undestanding of national history. O.L. Davis, E. A. Yeager and S. J. Foster (Eds.), Historical Empathy and Perspective Taking in The Social Studies (pp. 69-90). Lanham, MD: Rowman & Littlefield Publish ers, Inc.
LOW-BEER, A. (1989). Empathy and history. Teaching History, 55, 8-12.
MEB (2018). Ortaogretim tarih dersi 9, 10 ve 11. sınıflar oğretim programı. 5.5.2019 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344 adresinden erişilmiştir.
NATIONAL Curriculum (2002). Erişim adresi (13 06. 2009) www.nc.uk.net.
OZATA, M. (2009). Bir doktorun harp ve memleket anıları, Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları
OZER, S. (2015). II. Dunya Savaşı yıllarında İstanbul’da tifus. Cağdaş Turkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XV(30), 171-201.
OZLEM, D. (2010). Tarih felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
OĞUN, T. (2015). Kafkas cephesinde Rus ruleti. Yeni Turkiye. 21(73),765-794.
OĞUN, T. (2017a). Sarıkamış’ın buzdan şehitleri. Derin Tarih, 9, 118-123.
OĞUN, T. (2017b). Sarıkamış’ta soğuk sansur. Yedikıta. 112, 21-31.
PAKER, T. (2015). Durum calışması. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt. (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (s. 119-134). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
RILEY, K. L. (1998). The holocaust and historical empathy: Pratice and theory. International Journal of Social Education. 13(1), 32–42
SAVENIJEA, G. M., & Bruijn, de P. (2017). Historical empathy in a museum: uniting contextualisation and emotional engagement. International Journal of Heritage Studies, 1-14. https://doi.org/10.1080/13527258.2017.1339108.
SHEMILT, D. (1984). Beauty and the philosopher: Empathy in history and classroom. In A. K. Dickinson, P. J. Lee, & P. J. Rogers (Eds.), Learning History (pp. 39-84). London: Heinemann Educational Books.
STODDARD, J. (2008). Attempting to understand the lives of others: Film as a tool for developing historical empathy. In A. Marcus (Ed.) Celluloid blackboard: Teaching history with film. Charlotte, NC: Information Age Publishing.
ŞEKER, K. (2010). Tarih ve sosyal bilgiler oğretiminde empati, Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(2), 91-105.
TEA (1999). Texas Social Studies Framework. Erişim Adresi (11.03.2010) tea.state.tx.us/ssc/downloads/pdf/framework /EntireDoc.pdf
TEKİR, S. (2015a). Sarıkamış Harekatı’nda Turk ve Rus kayıpları, Yeni Türkiye, 72(2015), 795-805.
TEKİR, S. (2015b). Birinci Dunya Savaşı Kafkas Cephesi’nde Turk-Rus Mucadelesi 1914-1917, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kafkas Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
TEKİR, S. (2016). Sarıkamış Harekatı sonrası Turk ordusunda gorulen salgın hastalıklar ve yaşanan kayıplar. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 266-287.
VANSLEDRIGHT, B. A. (2001). From empathic regard to self-understanding: Im/Positionality, empathy, and historical contextualization. In O. L. Davis, E. A. Yeager & S. J. Foster (Eds.), Historical Empathy And Perspective Taking in the Social Studies (pp. 51−68). Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
VELLA, Y. (2001). Yaratıcı tarih oğretimi. Millî Eğitim Dergisi, Sayı 150. Mart, Nisan, Mayıs (B. Ata, Cev). Erişim adresi (22 Haziran 2019) http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/150/vella_ata.htm.
YEAGER, A. Y., & Foster, S. J. (2001). The role of empathy in the development of historical understanding. In O. L. Davis Jr., E. A. Yeager, & S. J. Foster (Eds.), Historical Empathy And Perspective Taking in the Social Studies (pp. 13-19). USA: Rowman & Littlefield.
YILDIRIM, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seckin Yayıncılık.
YILMAZ, K. (2011). Sosyal bilgiler ve tarih oğretiminde tarihsel empati: Gecmişe gecmişteki insanların gozuyle bakabilme becerisi. A. Sumbul, H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar II (s. 11-33). Ankara. Pegem A.
YILMAZ, K., & Koca, F. (2012 ). Tarihsel empati uzerine nitel bir araştırma: Tarih oğretmenlerinin algı, goruş ve deneyimlerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 855 -879.