Süryani Düşüncesinde Nusaybinli İliya’nın Önemi ve “Kitabu’l-Mecâlis” Adlı Eserinde Tanrı Görüşünün İslam Felsefesi ve Kelamı Açısından Değerlendirilmesi The Importance of Elias of Nisibis in Syrian Thought and Evaluation of his Perception of God in his Book “Kitâb Al-Majâlis” in Terms of Islamic Ph

XI. yüzyıl Süryani dünyasının önemli yazarlarından biri olan Nusaybin Metropoliti İliya; Felsefe, Teoloji, Ahlak, Tarih ve Dil sahalarında birçok eser yazmıştır. Kuşkusuz Kitabu’l-Mecalis onun en önemli eserdir. Bu eserinde dönemin Mervani Veziri Ebu’l-Kasım el-Mağrıbi ile tanrı, enkarnasyon, ruh ve irade gibi birçok felsefi ve kelami konuları tartışmıştır. Bu makale esas olarak iki kısma ayrılmıştır. Birinci kısımda Türkçe okuyucu için İliya’nın şahsı ve eserleri tanıtılmıştır. İkinci kısımda ise İliya’nın Tanrı görüşü, İslam felsefesi ve kelamı bağlamında analiz edilmiştir. Bu bağlamda tartışmada Tanrı’nın tözlüğü, hipostaslar teorisi ve Teslis konuları irdelenmiştir.

The Importance of Elias of Nisibis in Syrian Thought and Evaluation of his Perception of God in his Book “Kitâb Al-Majâlis” in Terms of Islamic Philosophy and Theology

An important eleventh-century Syrian author, Elias, the bishop of Nisibis, had written down extensively on philosophy, theology, ethics, history and language. Clearly, Kitâb al-Majâlîs is his most important work in which he wrote his discussions with the Marwanid Vizier Abû al-Qasım al-Maghribî on several philosophical and theological issues such as God, incarnation, soul and will. This article is composed mainly of two parts. In the first one, Elias’s importance and his works have been introduced to Turkish reader. Secondly, Elias’s perception of God has been analyzed in the frame of Islamic philosophy and theology. Issues such as substance of God, Hypostasis Theory and Trinity have also been examined within this context.

Keywords:

Elias of Nisibis, Syrian thought, Islamic philosophy, substance, trinity incarnation,

PDF

___

‘Adi, Yahya İbn, ‚Tebyinu Galat-i Ebi Yusuf Yakup İbn İshak el-Kindî fi Makâletihi fi’r-Red ‘ale’n-Nasârâ‛, Nşr: Augustin Périer, Revue De L’Orient Chrétien, vol:22, Paris, 1920-1921.

‘Ali, ‘İşo Bar, The Syriac-Arabic Glosses, ed: Richard Gottheil, Roma, 1910- 1928.

Antoni, George, ‚Risale fi Fazileti’l-‘İfaf li İliyya en-Nusaybini‛, el-Meşrik, Beyrut, 1968.

Aristoteles, Kategoriler, çev: Saffet Babür, İmge Kitabevi, Ankara, 1996. , Metafizik, çev: Ahmet Arslan, Sosyal Yay., İst, 1996.

Bakıllanî, Kitabu Temhidi’l-Evâil ve Telhisi’d-Delâil, Muessesetu’l-Kütübi’s- Sakafiyye, Beyrut, 1987.

Bar ‘Ebroyo, Ktobo dı Mkatbunoto Zabno (Chronicon Syriacum), Paris, 1890.

Bertaina, David, ‚Science, Syntax, and Superiority in Eleventh-Century Christian–Muslim Discussion: Elias of Nisibis on the Arabic and Syriac Languages‛, Islam and Christian–Muslim Relations, 22 ( 2), 2011.

Carullah, Zühdi, El-Mu‘tezile, Beyrut, 1974.

Caspar, Robert, Charfi, Abdulmajid- Samir, Khalil, ‚Bibliographie du Dialogue Islamo-Chrêtien‛, Islamochristiana (Islamiyâtu Mesihiyyât), Roma, 1977.

Cüveyni, Kitabu’l-İrşâd, Muessesetu’l-Kütübi’s-Sakafiyye, Beyrut, 1985.

Doru, M. Nesim, ‚The Analysis of Syriac Philosophical Activities in the Context of Translation Movements‛, Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(4), 2012. , Mehmet Nesim, Yahya İbn ‘Adî’nin Metafizik Görüşleri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.

Ebuna, Albert, Tarihu’l-Keniseti’s-Süryaniyyeti’ş-Şarkiyye, Daru’l-Meşrık, Beyrut, 1993.

Farabî, Kitabu Ârâi Ehl-i Medineti’l-Fâzıla, Daru’l-Meşrık, Beyrut, 1987.

Gazali, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, el-Hikme Yay., Dımaşk, 1994.

İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-A‘yan, Daru Sadr, Beyrut, t.y.

İbn Sina, el-İşarât ve’t-Tenbihât, Bostan-ı Ketab-ı Kum, Kum, 1381 (Şemsi). , eş-Şifa:el-İlahiyât, İbrahim Medkur Basımı, t.y. , Ta‘likât, Thk: Abdurrahman Bedevi, Mektebu’l-A‘lami’l-İslami, Tahran, 1404 (Kameri).

Kindi, Resâilu’l-Kindî el-Felsefiyye, Daru’l-Fikri’l-Arabiyye, Mısır, 1950.

Kutluer, İlhan, ‚Cevher‛, DİA., c.7, İst., 1993.

Pearson, Birger A., ‚Hipostasis‛, Encyclopedia of Religion, Ed: Lindsay Jones, c.6, 2005.

Razi, Fahreddin, el-Mebâhisu’l-Meşrikiyye, Daru’l-Kitabi’l-Arabi, Beyrut, 1990. , el-Metâlibu’l-‘Aliye, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999.

Samir, Samir Halil, ‚İliyya en-Nusaybini ve’l-Vezir Ebu’l-Kasım el- Mağribi‛, el-Meşrik, c.76, Beyrut, 2002. , Foi et cultur en Irak au XI Siécle: Elie de Nisibe et l’Islam, Variorum, 1996.

Smith, R. Payne, A Compendious Syriac Dictionary, Oxford, 1903.

Şehristani, el-Milel ve’n-Nihal, Daru’l-Ma‘rife, Beyrut, 1993.

Şeyho, Louis, ‚Mecâlisu İliya Matrânı’n-Nusaybin‛, el-Meşrik, Beyrut, 1922.

Teule, Herman, ‚The Syriac Renaissance‛, (The Syriac Renaissance, ed. Herman Teule&Carmen Fotescu Tauwinkl vd., Peeters Yay., Leu- ven, 2010 içinde).

Taftazani, Şerhu’l-Makâsıd, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.

Wolfson, H.Austryn, Philosophy of The Kalam, Londra, 1976.

Wright, William, A Short History of Syriac Literature, London, 1894.