Sosyal Bilimler Bağlamında İslam Sosyolojisinin İmkânı: Paradigmatik Bir Sorgulama

Aydınlanmacı pozitivist düşüncenin mutlak hakikat iddiaları bir kriz durumu ortaya çıkarmıştır. Söz konusu kriz durumu bağlamında Müslüman düşünürler ve ilim adamları, İslam’a ve Müslüman dünyaya yönelik daha anlamlı ve kapsayıcı olacağı umuduyla, İslamî sosyal bilimler oluşturma girişiminde bulunmuşlardır. İslam sosyolojisi, İslamî sosyoloji ya da bilginin İslamîleştirilmesi adı altında özetlenebilecek girişimler, modern bilimlerin temel karakteristiklerinin izlerini taşımaktadırlar ve her ne kadar isimlendirmeler “İslamî” nitelemesi taşıyor olsa da, modern aydınlanmacı ideallere bulaşık gibidirler. Dolayısıyla söz konusu girişimler, modern ideallere bulaşık olduğu müddetçe, İslamî olmayacaktır. İslamîlik için modern sosyal bilimlerin oluşturucu mantığından ve dayandığı benlik algısından mutlak anlamda uzaklaşma gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilimler, Kriz, Aydınlanma, Pozitivizm, İslam Sosyolojisi.

The Possibility of the Sociology of Islam in the Context of Social Sciences: A Paradigmatic Inquiry

The claims of the positivist enlightenment thinking for the absolute truth have generated a situation of crisis. In this crisis, Muslim thinkers and scholars, hoping to be more meaningful and inclusive to Islam and the Muslim world, have attempted to create Islamic social sciences. Nevertheless, the attempts of the Sociology of Islam, Islamic sociology or the so-called Islamization of the knowledge bear the traces of the main characteristics of modern sciences, and despite the designations of being “Islamic”, they are intermingled with the ideals of the modern enlightenment. Hence, so long as being intermingled with modern ideals, these attempts will not be Islamic. Being Islamic necessitates an absolute distance from the constructive logic of the modern social sciences and the modern understanding of the self.

Keywords:

Social Sciences, Crisis, Enlightenment, Positivism, Sociology of Islam.,

PDF

___

Bacon, Francis, “On the Interpretation of Nature and the Empire of Man” The Sociology of Knowledge: A Reader, eds. Curtis and Petras, Duckworth, London 1970
Benton, Ted, Craib, Ian, Sosyal Bilim Felsefesi, Çev.: Ümit Tatlıcan&Berivan Binay, Sentez Yayınları, Bursa 2008
Hollinger, a.g.e., s. 171.
West, a.g.e., s. 212.
Bumin, Tülin, Tartışılan Modernlik, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1996
Canatan, Kadir, “Bilimde Yeni Arayışlar Çerçevesinde “İslam Sosyoloji- si”nin Temellendirilmesi”, Köprü Dergisi, Kış 2005 (89. Sayı) http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yaz i&YaziNo=651
Cevizci, Ahmet, İlk Çağ Felsefesi Tarihi, Asa Kitabevi, Bursa 2006
Chodkiewicz, Michel, Sahilsiz Bir Umman: Muhyiddin İbn Arabî, Çev.: Atila Ataman, Gelenek Yayınları, İstanbul 2003
Çiğdem, Ahmet, Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yayınları, İstanbul 1997 , Bir İmkân Olarak Modernite, İletişim Yayınları, İstanbul 1997
Descartes, Rene, Metod Üzerine Konuşma, Çev. K. Sahir Sel, Sosyal Yayınlar, İstanbul 1994
el Faruki, İsmail Raci, Bilginin İslamîleştirilmesi, Çev.: Risale Yayınları, İstanbul 1987
Giddens. Anthony, Modernliğin Sonuçları, Çev.: Ersin Kuşdil, Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul 1998
Heideger, Martin, Tekniğe İlişkin Soruşturma, Çev.: Doğan Özlem, Para- digma Yayınları, İstanbul 1998
Hekman, Susan, Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik, Çev.: Hüsamettin Ars- lan&Bekir Balkız, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999
Hollinger, Robert, Postmodernizm ve Sosyal Bilimler, Çev.: Ahmet Cevizci, Paradigma Yayınları, İstanbul 2005
Keskin, İbrahim, Bir Yapısalcı Olarak Muhammed Âbid el-Câbirî’de Din- Kültür İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa 2009
Kant, Immanuel, Aydınlanma Nedir”, 1784, Çev.: Nejat Bozkurt, Felsefe Yazıları, Remzi Yayınları, İstanbul 1983
Kuhn, Thomas S., Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çev. Nilüfer Kuyaş, Alan Yayınları, İstanbul 1995
Küçükalp, Kasım , Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu,: Heidegger ve Derri- da, Sentez Yayınları, İstanbul 2008 , Nietzsche ve Postmodernizm, Paradigma Yayınları, İstanbul 2003
Locke, J., Concerning Civil Goverment Second Essay: An Essay Concerning The Original Extend and End of Civil Goverment, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1998
Lyotard, Jean- François, The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1984
Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev.: Osman Akınhay & Derya Kö- mürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998
Murphy, John W., Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, Çev.: Hüsamettin Arslan, Paradigma Yayınları, İstanbul 2000
Nasr, Seyyid Hüseyin, Bilgi ve Kutsal,Çev.: Yusuf Yazar, İz Yayıncılık, İstanbul 1996 , Genç Müslüman’a Modern Dünya Rehberi, Çev.: Şehabettin Yalçın, İz Yayıncılık, İstanbul 1996 , İnsan ve Tabiat, Çev.: Nabi Avcı, Ağaç Yayıncılık, İstanbul 1991 , Modern Dünyada Geleneksel İslam, Çev.: Hüsamettin Arslan/Savaş Şafak Barkçin, İnsan Yayınları, İstanbul 1989
Swinggewood, Alan, Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, Çev.: Osman Akın- hay, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998
Şeriati, Ali, İslam Bilim, Çev.: Faruk Alptekin, Nehir Yayınları, İstanbul 1992 , İslam sosyolojisi, Çev.; Kenan Sökmen, BirleşiK Yayıncılık, İstanbul 1993
Vattimo, Gianni, The Transparent Society, (Translated by David Webb), Polity Press, Cambridge, 1992
West, David, Kıta Avrupa Felsefesine Giriş, Çev.: Ahmet Cevizci, Paradigma Yayınları, İstanbul 1998