İslam Toplumlarında Şiddet Yanlısı Radikalleşme Nedenleri Üzerine Bir İnceleme

Şiddet ve terörün içinde bulunduğumuz yüzyılda kendisini belki de insanlıktarihinde hiç olmadığı kadar yadsınamaz bir gerçeklik olarak dayatmaktaolduğu görülmektedir. Özellikle kimi radikal yapı ve terör örgütlerinin,başta İslam olmak üzere çeşitli inançları kendi eylem alanlarını meşrulaştırmave genişletme stratejisi olarak araçsallaştırdıkları bilinmektedir. Bununlabirlikte radikalleşme olgusuna yönelik, sınırları belirlenmiş bazıcoğrafi bölgeler üzerinden geliştirilecek ve tekil sebeplere indirgenebilecekaçıklamalar yetersiz kalmaktadır. Zira terör ve radikalizm, bireysel sosyopsikolojikfaktörlerden politik, ideolojik, ekonomik, kültürel vs. birçok faktöreuzanan unsurun eşzamanlı etkide bulunduğu bir durumu çok yönlü olarakincelemeyi gerektirmektedir. Kuşkusuz böylesi bir inceleme, konununsosyoloji, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler gibi çeşitli sosyal bilimlerçerçevesinde disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.Bu bağlamda şiddet yanlısı radikalleşmenin modern tezahürlerinindeneyimlendiği günümüzde, siyasal bir ideoloji şeklinde geliştirilen bir anlamabiçimi olarak İslam’ın çeşitli terör eylemleriyle birlikte kullanılmasıve bunun küresel düzlemde sosyal, ekonomik ve siyasal çıktılara mal olanbir tehdit halini almış olduğu gerçeğinden hareketle bu çalışmada, söz konusurealitenin üzerinde durduğu sosyolojik temelin çözümlenmesi, şiddetve teröre yönelik geliştirilen yaklaşımlar ve radikalleşme nedenleri çerçevesindeele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Terör, Şiddet, Küresel terör, Siyasal şiddet, Radikalleşme

A Study on the Reasons for Pro-violence Radicalism in Islamic Societies

Violence and terror impose themselves as undeniable realities in thiscentury to the extent never experienced in human history. It is known thatespecially some radical structures and terrorist organizations instrumentalizevarious beliefs, particularly Islam, as a strategy of legitimizing andexpanding their fields of action. However, the explanations provided forradicalization, which are based on a sterilized reason, and confined to certainwell well-defined geographies are insufficient to understand it. Terrorismand radicalism are concurrently influenced by many factors, rangingfrom individual socio-psychological factors to many others such as political,ideological, economic, cultural etc. Because the situation is influenced bymany factors, it needs to be examined comprehensively. Thus, such anexamination necessitates an interdisciplinary approach, i.e. working on diversesocial sciences such as on sociology, politics and international relationstogether. Today, the modern manifestations of pro-violenceradicalization are experienced. With an understanding developed in theform of a political ideology, Islam is used in conjunction with various terroristacts that have become a threat which have social, economic, and politicaleffects on the global level. Considering this fact in this study, theanalysis of the sociological basis of this reality will be discussed within thecontext of the approaches to violence and terrorism and the reasons forradicalism.

Keywords:

Terror, Violence, Global Terror, Political Violence, Radicalism,

PDF

___

Ayhan Songar, “Psikolojik Açıdan Toplumda Şiddet”, İstanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Mecmuası, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Yayınları, (1982-1983), c. 48, sayı:1-4.
Adnan Demircan, Çağdaş İslami Hareketler ve Şiddet Sorunu, İstanbul: Beyan
Yayınları, (2015).
Ahmet Emin Dağ, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, İstanbul: Anka
Yayınevi, (2004).
Antonio Cassese, Terrorism, Politics and Law: The Achille Lauro Affair, Cambridge:
Polity Press, (1989).
Emin Gürses , Etnik Terör, İstanbul: Profil Yayıncılık, (2007).
Fatih Yamaç, Siber Terörizm”, Polis Dergisi, (2001).
Fatih Yaman, Sivil Toplum Bağlamında Avrupa’da İslam ve Müslüman Kimliği:
Almanya Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (2015).
Giovanni Sartori , “Concept Misinformation to Comperative Politics”, American
Political Science Review, 64 (1970).
Grace Hallsell, Tanrıyı Kıyamete Zorlamak, (Çev.), M. Acar, H. Özmen, Ankara:
Kim Yayınları, (2002).
Haluk Yavuzer ,Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi, (2005).
Hasan Saim Vural, Avrupa’da Radikal Sağın Yükselişi, İstanbul: İletişim Yayınları,
(2005).
İbrahim Kalın, “Islam and Peace: A Survey of the Sources of Peace in the
Islamic Tradition”, Islamic Studies, (2005), 44:3.
İhsan Bal, “Terör Nedir? Neden Terörist Olunur?”, Terörizm, (Der.), İhsan
Bal, Ankara: Usak Yayınları, (2006).
Israel Shahak, Yahudi Tarihi Yahudi Dini, (Çev.), Ahmet Emin Dağ, İstanbul:
Anka Yayınları, (2002).
Javaid Rehman, Islamic State Practices, International Law and the Threat from
Terrorism, Oxford: Hart Publishing, (2005).
Javaid Rehman and Susan C. Breau, Religion, Human Rights and International
Law, London: Martinus Nijheff Publishers, (2007).
John L. Esposito, The Islamic Threat: Myth or Reality?, Oxford: Oxford University
Press, (1992).
John Richard Thackrah, Dictionary of Terrorism, London: Routledge, (2004).
Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, İnsan Hakları ve Terörle Mücadele,
Ankara: Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı Yayınları, (2011).
Klaus von Beyme, Right-Wing Extremism in Western Europe, London: Frank
Cass, (1988).
Lawrence Davidson, Islamic Fundamentalism, California: Praeger, (2013).
M. Şükrü Alparslan, Krimonoloji ve Hukuk Açısından Tedhişçilik, İstanbul:
Teknik Yayınlar, (1983).
Mehmet Ali Büyükkara, “Günümüzde Selefilik ve İslami Hareketlere Olan
Etkisi”, Tarihte ve Günümüzde Selefilik, İstanbul: Ensar Yayınları,
(2014).
Mehmet Zeki İşcan , “Selefiliğin Temel Esasları ve Sosyo-Politik Arka Plan”,
Tarihte ve Günümüzde Selefilik, İstanbul: Ensar Yayınları, (2014).
Necati Alkan, Psikolojik Harekat, Terörizm ve Polis, Ankara: TEMÜH Dairesi
Başkanlığı Yayınları, (2000).
Oliver Roy, The Failure of Political Islam, (Çev.), Carol Volk, London: I.B.Tauris,
(1994).
Rene Girard, Violence and the Sacred, (Çev.), Patrick Gregory, Baltimore: The
Johns Hopkins University Press, (1979).
Rex A. Hudson, The Sociology and Psychology of Terrorism: Who Becomes a Terrorist
and Why?, Washington: The Library of Congress, (1999).
Rosalyn Higgins and Maurice Flory, Terrorism and International Law, London:
Routledge, (1997).
Samuel P. Huntington, The Clash of Civilizations and the Remaking of World
Order, London: Simon & Schuster, (1996).
Şinasi Gündüz, Dinsel Şiddet, Samsun: Etüt Yayınları, (2002).
Talip Küçükcan, “Modernleşme ve Sekülerleşme Kuramları Bağlamında
Din, Toplumsal Değişme ve İslam Dünyası”, İslam Araştırmaları Dergisi,
(2005), sayı:13.
“Demokrasi, Din ve Küresel Şiddet Eylemleri”, İslam ve Şiddet, (Ed.), Mümtaz’er
Türköne, İstanbul: Ufuk Kitap, (2007).Samuel P. Huntington, The Clash of Civilizations and the Remaking of World
Order, London: Simon & Schuster, (1996).
Şinasi Gündüz, Dinsel Şiddet, Samsun: Etüt Yayınları, (2002).
Tarık Oğuzlu, “Arap Baharı ve Yansımaları”, Ortadoğu Analiz, (2011), c. 3,sayı: 36. Hüsamettin İnaç, “Arap Baharı Sürecinde Arap Kimliğinin
Dönüşümü”, Ortadoğu Yıllığı, (2011), sayı: 7.
Ted Gurr, Why Men Rebel, New York: Routledge, (2011).
Tuncer Günay, Türkiye’de Terör ve Terörizm, Ankara: Berikan Yayınevi, (2001).
Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,
(2005).
Türkiye Barolar Birliği, Türkiye ve Terörizm, Ankara: Şen Matbaa, (2006).
Walter Laqueur, Terrorism, Boston: Little, Brown, (1977), s. 125; Maxwell Taylor, The Terrorist. London: Brassey’s, (1988).
William and Tom Bottomore, The Blackwell Dictionary of Twentieth-Century Social Thought, Oxford: Blackwell, (1993).