Arsin ve Yomra İlçelerinde (Trabzon, Türkiye) Yetiştirilen ‘Yomra’ ve ‘Demir’ Elması Çeşitlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı

Bu çalışma Trabzon’un Arsin ve Yomra ilçelerinde yetiştirilmekte olan ‘Yomra’ ve ‘Demir’ elma çeşitlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, 54 'Yomra' ve 44 'Demir' elmasına ait tiplerde 2007 ve 2008 yıllarına ait pomolojik özellikler belirlenmiştir. Ümitvar tiplerin belirlenmesinde tartılı derecelendirme yöntemi kullanılmıştır. Tartılı derecelendirmede meyve ağırlığı, meyve çapı, suda çözünür kuru madde miktarı, titre edilebilir asitlik ve meyve eti sertliği özellikleri esas alınmıştır. Seçilen 5 ‘Yomra’ tipinde (Kısmi periyodisite gösteren 61YO41, 61YO42 ve 61YO01 ile mutlak periyodisite gösteren 61YO05 ve 61YO06) meyve ağırlığı, meyve çapı, meyve eti sertliği, suda çözünür kuru madde miktarı ve titre edilebilir asitlik değerleri, sırasıyla, 100.21 g ile 107.68 g; 64.20 mm ile 68.66 mm; 6.60 lb ile 8.40 lb; %12 ile %15 ve %3.50 ile %7.10 arasında değişmiştir. Seçilen 5 ‘Demir’ tipinde (Kısmi periyodisite gösteren 61DE36, 61DE20 ve 61DE13 ile mutlak periyodisite gösteren 61DE01 ve 61DE12) bu değerler, sırasıyla, 100.16 g ile 121.54 g; 66.29 mm ile 68.64 mm; 6.80 lb ile 8.75 lb; %13.85 ile %15.75 ve %7.05 ile %13.35 arasında değişmiştir. Ümitvar olarak seçilen 10 ‘Yomra’ ve ‘Demir’ tipi gelecekteki ıslah çalışmaları için genel kalite özellikleri dolayısıyla sofralık çeşit adayları olarak tavsiye edilebilir

Anahtar Kelimeler:

Elma, Malus communis L., ıslah, seleksiyon, genotip

Breeding by Selection of ‘Yomra’ and ‘Demir’ Apple Varieties (Malus communis L.) Grown in Arsin and Yomra Districts (Trabzon Province, Turkey)

This study was carried out to breeding by selection of ‘Yomra’ and ‘Demir’ apple local varieties (Malus communis L.) grown in Arsin and Yomra districts of Trabzon (Turkey). In the study, fruit pomological characteristics of fifty-four ‘Yomra’ and fourty-four ‘Demir’ types were investigated in 2007-2008 years. "Weight-Ranked Method" was used in evaluating obtained data to select the promising apple local types. In the method, fruit weight, fruit diameter, total soluble solids, titratable acidity and firmness traits based to selection the promising types. In 5 ‘Yomra’ types (61YO41, 61YO42 and 61YO01 as partial alternate bearing; 61YO05 and 61YO06 as alternate bearing, respectively) selected by "Weight-Ranked Method", fruit weight, fruit diameter, firmness, total soluble solids and titratable acidity varied from 100.21 g to 107.68 g; from 64.20 mm to 68.66 mm; from 6.60 lb to 8.40 lb; from 12% to 15%, and from 3.50% to 7.10%, respectively. In 5 ‘Demir’ types (61DE36, 61DE20 and 61DE13 as partial alternate bearing; 61DE01 and 61DE12 as alternate bearing, respectively) selected by "Weight-Ranked Method", average values for fruit weight, fruit diameter, firmness, total soluble solids and titratable acidity varied from 100.16 g to 121.54 g; from 66.29 mm to 68.64 mm; from 6.80 lb to 8.75 lb; from 13.85% to 15.75%, and from 7.05% to 13.35%, respectively. As a result, it can be said that the 10 selected types in ‘Yomra’ and ‘Demir’ apples are promising types. These genotypes can be recommended for future breeding studies as table cultivars due to general quality characteristics.Key Words: Apple, Malus communis L., breeding, selection, genotypeArsin ve Yomra İlçelerinde (Trabzon, Türkiye) Yetiştirilen ‘Yomra’ ve ‘Demir’ Elması Çeşitlerinin Seleksiyon Yoluyla IslahıÖzetBu çalışma Trabzon’un Arsin ve Yomra ilçelerinde yetiştirilmekte olan ‘Yomra’ ve ‘Demir’ elma çeşitlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, 54 'Yomra' ve 44 'Demir' elmasına ait tiplerde 2007 ve 2008 yıllarına ait pomolojik özellikler belirlenmiştir. Ümitvar tiplerin belirlenmesinde tartılı derecelendirme yöntemi kullanılmıştır. Tartılı derecelendirmede meyve ağırlığı, meyve çapı, suda çözünür kuru madde miktarı, titre edilebilir asitlik ve meyve eti sertliği özellikleri esas alınmıştır. Seçilen 5 ‘Yomra’ tipinde (Kısmi periyodisite gösteren 61YO41, 61YO42 ve 61YO01 ile mutlak periyodisite gösteren 61YO05 ve 61YO06) meyve ağırlığı, meyve çapı, meyve eti sertliği, suda çözünür kuru madde miktarı ve titre edilebilir asitlik değerleri, sırasıyla, 100.21 g ile 107.68 g; 64.20 mm ile 68.66 mm; 6.60 lb ile 8.40 lb; %12 ile %15 ve %3.50 ile %7.10 arasında değişmiştir. Seçilen 5 ‘Demir’ tipinde (Kısmi periyodisite gösteren 61DE36, 61DE20 ve 61DE13 ile mutlak periyodisite gösteren 61DE01 ve 61DE12) bu değerler, sırasıyla, 100.16 g ile 121.54 g; 66.29 mm ile 68.64 mm; 6.80 lb ile 8.75 lb; %13.85 ile %15.75 ve %7.05 ile %13.35 arasında değişmiştir. Ümitvar olarak seçilen 10 ‘Yomra’ ve ‘Demir’ tipi gelecekteki ıslah çalışmaları için genel kalite özellikleri dolayısıyla sofralık çeşit adayları olarak tavsiye edilebilir.Anahtar Kelimeler: Elma, Malus communis L., ıslah, seleksiyon, genotip

Keywords:

Apple, Malus communis L., breeding, selection, genotype,

PDF

___

Ağaoğlu YS, Çelik H, Çelik M, Fidan Y, Gülşen Y, Günay A, Halloran N, Köksal Aİ, Yanmaz R, 2001. Genel Bahçe Bitkileri, No: 4. AÜ Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara, 369 s.
Akça Y, Şen SM, 1990. Van ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Elma Çeşitlerinin Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Y.Y.Ü.Z.F. Dergisi 1(1): 109-128.
Anonymous, 2014. http://faostat.fao.org/site/ 567/default.aspx#ancor.
Aygün A, Ülgen SA, 2009. Rize’de Yetiştirilen Demir Elma (Malus communis L.) Çeşidinin Bazı Meyve Özelliklerinin Belirlenmesi. 20-22 Ekim 2009, KARAMAN. TABAD Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1. Elma Sempozyumu, Özel Sayısı Cilt: 2, Sayı: 2, Sayfa: 201-205.
Balta MF, Kaya T, 2007. Cebegirmez ve Bey Elma Çeşitlerinin Morfolojik ve Pomolojik Karakterleri. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül 2007, Cilt 1: Meyvecilik 687-691, Erzurum.
Bostan SZ, 2009. Pomological Traits of Local Apple and Pear Cultivars and Types Grown in Trabzon Province (Eastern Black Sea Region of Turkey). Acta Hort. 825: 293-298.
Bostan SZ, Acar Ş, 2009. Ünye (Ordu) ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Elma Çeşitlerinin Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri. 20-22 Ekim 2009, KARAMAN. TABAD Tarım Bilimleri araştırma Dergisi, 1. Elma Sempozyumu, Özel Sayısı, 2(2): 15-24.
Çorumlu MS, 2010. Çorum İli İskilip İlçesinde Yetiştirilen Bazı Yerel Elma (Malus communis l.) Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. ODÜ, FBE BBABD, Yüksek Lisans Tezi, 92s, Ordu.
Doğan A, Güleryüz M, 2007. Sakı Elma Çeşidinde Klon Seleksiyonu. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül 2007, Cilt 1: Meyvecilik 185-189, Erzurum.
Erdoğan Ü, Bolat Gİ, 2002. Çoruh Vadisinde Yetiştirilen Bazı Elma Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin İncelenmesi.Bahçe 31(1-2): 25-32.
Kaşka N, 1997. Türkiye’de Elma Yetiştiriciliğinin Önemi, Sorunları ve Çözüm Yolları. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. 2-5 Eylül 1997, 1-12, Yalova.
Kırkaya H, 2013. Perşembe İlçesinde Yetişen Elma Genotiplerinin Pomolojik, Morfolojik ve Fenolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. ODÜ, FBE BBABD, Yüksek Lisans Tezi, 91s, Ordu.
Lukic M, Maric S, Tesovic Z, Mitrovic M, 2009. Promising Apple Selections Breed at Fruit Research Institute - Cacak. Acta Hort. 825: 133-136.
Özbek S, 1978. Özel Meyvecilik ÇÜZF Yayınları, Adana, 128s.
Pırlak L, Aslantaş R, Güleryüz M, Eşitken A, 1997. Erzurum İlinin Tortum ve Uzundere İlçelerinde Yetişen Yazlık Elma Tiplerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, 1997, 21-26, Yalova.
Serdar Ü, Ersoy B, Öztürk A, Demirsoy H, 2007. Saklı Cennet Camili’de Yetiştirilen Yerel Elma Çeşitleri. V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül, 575-579, Erzurum.