Tasavvufî Kurumların Fonksiyonları Ve Türk Mûsıkîsine Katkıları

* Tasavvufî kurumların başında gelen tekke ve tarikatlar, tarih boyunca sosyo-kültürel çeşitlili-ğin korunabilmesine katkıda bulunmuş, hoşgörü ve kardeşlik gibi evrensel değerlerin yaşatılma-sında çok önemli fonksiyonlar icra etmişlerdir. Bu icraatlar yoğun bir şekilde Osmanlı Devleti’nde gerçekleşmiş, başkent İstanbul’da bulunan farklı tarikatlara ait çok sayıda tekke yapmış oldukları içtimaî, iktisadî, siyasî, askerî, eğitimsel ve kültürel faaliyetlerle devlet ve millet kaynaşmasını sağ-layarak asırlarca sürecek Osmanlı hükümranlığının temellerini çok sağlam bir zemine oturtmuşlar-dır. Hiç şüphesiz tekke ve tarikatların toplumsal hayatın sürekliliğini sağlamada yapmış oldukları bu önemli katkılar, güzel sanatların başında gelen mûsikî için de geçerli olmuş, Türk Mûsikîsi (özel-likle de Türk Din Mûsikîsi), bu kurumlarda yetişen çok değerli mûsikîşinasların katkısıyla dünyanın en zengin mûsikîleri arasında ilk sıralarda yerini almıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tasavvuf, Tekke, Tarikat, Mutasavvıf, Osmanlı Devleti, İstanbul, Türk Mûsikîsi

PDF

___

ERAYDIN, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marifet Yay., İstanbul 1981.
GÜNGÖR, Erol, İslâm Tasavvufunun Meseleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1996
IŞIN, Ekrem, “Tarikatların İstanbul’da Gündelik Hayatı Şekillendirmesi”, İstanbul Arma-ğanı, C. III, s. 223-244.
KARA, Mustafa, Din, Hayat, Sanat Açısından Tekkeler ve Zâviyeler, Dergâh Yayınları, İs-tanbul 1980.
--------- Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, Sır Yay., Bursa 2004.
KOCA, Ferhat, Osmanlı Fakîhlerinin Semâ’, Raks ve Devrân Hakkındaki Tartışmaları”, Tasavvuf Dergisi, S. 13, ss. 25-73.
KÖPRÜLÜ, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet Yay., Ankara 1991.
KUBAN, Doğan, Türk ve İslâm Sanatı Üzerine Denemeler, Arkeoloji Ve Sanat Yay., İstanbul 1995.
KÜÇÜK, Sezai, XIX. Asırda Mevlevîlik ve Mevlevîler, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000. OCAK, Ahmet Yaşar, “Zâviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. 12, s. 247-269.
ÖNGÖREN, Reşat, Osmanlılar’da Tasavvuf (XVI. Yüzyıl), İz Yay., İstanbul 2000.
--------- “Tasavvuf”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. XL, ss. 119-126.
REVNAKOĞLU, Cemaleddin Server, “Nevbe Vurmak Ne İdi, Nasıl Yapılırdı?”, Eski Sosyal Hayatımızda Tasavvuf ve Tarikat Kültürü, (Haz. M. Doğan Bayın-İsmail Der-vişoğlu), Kırkambar Kitaplığı, İstanbul 2003.
SERİN, Muhittin, Hat Sanatımız, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1986.
ULUDAĞ, Süleyman, İslâm Düşüncesinin Yapısı, Dergâh Yayınları, İstanbul 2010.
UMUL, Lale Akay, “Türk Dinî Mûsikîsine Genel Bakış ve Bugünkü Durumu”, Folklor-Edebiyat Dergisi, C. IX, S. 36, ss. 93-104.
YAVASÇA, Alaeddin, “İstanbul Mûsikî Hayatı: Saray Dışında Mûsikî Hayatı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. V, ss. 527-529.
YILMAZ, H. Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 2004.