Türkiye’de Doğal Olarak Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Mitosları ve Peyzaj Mimarlığında Kullanım Olanakları

Eski çağlardan beri insanlar çeşitli doğa olaylarına tanık olmuşlardır. Bu durumun en iyi yansıtıcısı mitoslar olmuştur. Tanrıların insana verdiği bir armağan olarak ele alınan bitkiler, mitolojide önemli bir yere sahiptir. Tarih boyunca insanlar bitkileri; besin, ısınma, savunma, hissettiği duyguları dışa vurma ve en önemlisi şifa bulma gibi çeşitli amaçlarla kullanmışlardır. Çağlar ilerledikçe, tıp biliminin de gelişmesiyle birlikte, şifa bulma amacı ile kullanılan tıbbi ve aromatik bitkilerin önemi de giderek artmış ve çeşitli meslek dallarını ilgilendiren büyük bir pazar haline gelmiştir. Ülkemiz üç farklı filoristik bölge, değişik coğrafi özellikler ve iklim çeşitliliğine sahiptir. Bu nedenle tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışmada; Türkiye’de doğal olarak yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin geçmişten günümüze kullanımları ve mitosları hakkında bilgi verilmiştir. Çeşitli kültürlerde taşıdıkları önem ve peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanakları aktarılmıştır. Sonuç olarak peyzaj mimarlığı uygulama çalışmalarında doğal bitki türlerinin kullanımı ile tıbbi ve aromatik bitkilerin bitkisel tasarım çalışmalarındaki önemi vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tıbbi ve aromatik bitkiler, peyzaj mimarlığı, bitkisel tasarım, bitki mitosları

Mythos and Opportunities of Usage in Landscape Architecture of Some Medicinal and Aromatic Plants Naturally Growing in Turkey

Humankind has witnessed various natural events since ancient times. Myths have been the best reflector of this situation. The plants that are given to humans as a gift by the gods, have an important place in mythology. People used plants for various purposes such as food, warming, defense, tapping their feelings, and most importantly finding healing in the history. As the ages progressed, with the development of medical science, the importance of medicinal and aromatic plants used for the purpose of healing has also increased and it has become a big market that deals with various professions. Our country has three different floristic regions, various geographical features and climate varieties. So it has a very important potential about medicinal and aromatic plants. In this study; it was given that some information about usage of the medical and aromatic plants, naturally growing in Turkey, and their myths. It was mentioned that their importance at different cultures and opportunities of usage in landscape architecture works. As a result, it is emphasized that the usage of natural plant species at landscape architectural application works and the importance of medicinal and aromatic plants at plant design works.

Keywords:

Medicinal and aromatic plants, landscape architecture, plant design, plant mythos,

PDF

___

1. Arslan M, Peng M. Taiwan ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitki Türlerinin Kullanımı, V. Süs Bitkileri Kongresi; 2013; 06-09 Mayıs; Yalova, Türkiye. 2013. 2. Orta Anadolu Kalkınma Ajansı. [Internet]. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Raporu. 2015. [Erişim: 10.01.2017]. Erişim adresi: http://oran.org.tr/materyaller/Editor/document/PlanlamaBirimi/Dokmerkezi/T% C4%B1bbi%20Aromatik%20Bitkiler.pdf 3. Erbaş S. Türkiye’nin Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkileri, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü e-kitap Kütüphanesi, Yayın No:36, Ankara; 2013. 4. Arslan M. Tıbbi ve Aromatik Bitki Türlerinin Peyzaj Mimarlığı Çalışmalarında Kullanım Olanakları, IV. Süs Bitkileri Kongresi; 2010; 20-22 Ekim; Mersin, Türkiye. 2010. 5. Türk Dil Kurumu. [Internet]. Güncel Türkçe Sözlük. 2017. [Erişim: 15.01.2017]. Erişim adresi: http:// www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.58debceb204a93.01962831 6. Gezgin D. Bitki Mitosları, Sel Yayıncılık, Yayın No:328, İstanbul; 2015. 7. Somer S, ve ark. Yurdumun Yenilebilir Otları, Mutfak Dostları Derneği Yayınları, İstanbul; 2003. 8. Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T., (edlr.), 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul. 9. Wikipedia [İnternet]. Crocus ancyrensis 2018. [Erişim: 10.04.2018]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Crocus_ancyrensis#/media/File:Crocus_ancyrensis_2.JPG 10. Arslan M, Barış ME. Ankara Park ve Bahçeleri Egzotik Ağaç ve Çalıları. Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı, Ankara; 2012. 11. Wilkinson K. Semboller ve İşaretler, Çev: Seda Toksoy, Alfa Yayınları, İstanbul; 2010. 12. Wikipedia [İnternet]. Cupressus sempervirens 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Cupressus_sempervirens#/media/File:Cypress_of_Abarqu.JPG 13. Grimal P. Mitoloji Sözlüğü Yunan ve Roma, Çev: Sevgi Tamgüç, Sosyal Yayınları, İstanbul; 1997. 14. Bulut G. Folk medicinal plants of Silivri (İstanbul, Turkey). Marmara Pharmaceutical Journal 2011;15:25-29. 15. Ergun P. Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara; 2004. 16. Bulut G, Tuzlacı E. An Ethnobotanical Study of Medicinal Plants in Bayramiç (Çanakkale- Turkey). Marmara Pharmaceutical Journal 2015;19:268-282. 17. Ekren E. Peyzaj Bitkileri ve Özellikleri, Cinius Yayınları, İstanbul; 2014. 18. Forestry Images [İnternet]. Elaeagnus angustifolia 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://www.forestryimages.org/browse/detail.cfm?imgnum=5399840 19. Mamıkoğlu NG. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları, NTV Yayınları, İstanbul; 2012. 20. Horomidis [İnternet]. Laurus nobilis 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://horomidis.gr/product/laurus-nobilis-δαφνη/?lang=en 21. Aydıngöz M, Bulut S. Egenin Gizli Kalmış Şifa İksiri: Sığla. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 2013;14:1-6. 22. Omc Seeds [İnternet]. Morus alba 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://www.omcseeds.com/morus-alba-white-mulberry-50.html 23. Kökçü B, Esen O, Uysal İ. Medicinal plants sold in Çanakkale/Turkey city center herbalists. Biological Diversity and Conservation 2015;8(3):80-91. 24. Wikipedia [İnternet]. Myrtus communis 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Myrtus_communis#/media/File:Myrtus_communis_001.JPG 25. Kriakidu-Nestoros A. On İki Ay, Çev: Sema Sandalcı, Pencere Yayınları, İstanbul; 2007. 26. Tuzlacı E, Alparslan İşbilen DF, Bulut G. Turkish folk medicinal plants, VIII: Lalapaşa (Edirne). Marmara Pharmaceutical Journal 2010;14:47-52. 27. Wikipedia [İnternet]. Basil 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Basil#/media/File:Basil-Basilico-Ocimum_basilicum-albahaca.jpg 28. Graves R. Yunan Mitleri, Çev: Uğur akpur, Say Yayınları, İstanbul; 2004. 29. Online Atlas of British and Irish Flora [İnternet]. Plant Atlas 2018. Erişim adresi: https://www.brc.ac.uk/plantatlas/plant/papaver-rhoeas 30. Summit Post [Internet]. Rosa canina 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://www.summitpost.org/rosa-canina/426336 31. Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün, İlaveli İkinci Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul; 1999. 32. Biodiversity Cyprus [Internet]. Salvia fruticose 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: http://biodiversitycyprus.blogspot.com.tr/2016/02/salvia-fruticosa-mill-cyprus.html 33. Tuttu G. Çankırı-Korubaşı Tepe ve Civarının Tıbbi ve Aromatik Bitkileri, II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu; 2014; 23-25 Eylül; Yalova, Türkiye. 2014. 34. Baytop T. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, Türk Dil Kurumu Yayınları: 578, Ankara; 1994. 35. Tanker N, Koyuncu M, Coşkun M. Farmasötik Botanik. Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Yayınları, Ders Kitapları No:78, Ankara Üniversitesi Basım Evi, Ankara; 1998. 36. Ketenoğlu O, et al. Ekonomik Bitkiler. Palme Yayıncılık, Ankara; 2011. 37. Wikipedia [Internet]. Viola odorata 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Viola_odorata#/media/File:Viola_odorata_200311.JPG 38. Doğer E. Antik Çağ’da Bağ ve Şarap, İletişim Yayınları, İstanbul; 2004. 39. Kocabaş YZ, Erol A, Aktolun O. Medicinal Plants of Flora of KSU Avsar Campus (Kahramanmaras) and Surrounding Areas. Aksaray University Journal of Science and Engineering 2017;1(2):110-120. 40. Bekçi B, Dinçer D, Bogenç Ç. Kentsel Peyzajda Kullanılan Vitis vinifera’nın Bartın Kent Ölçeğinde Değerlendirilmesi. İnönü Sanat ve Tasarım Dergisi 2015;5(11):39-47. 41. Gobotany [Internet]. New England wild species 2018. [Erişim: 09.04.2018]. Erişim adresi: https://gobotany.newenglandwild.org/species/vitis/vinifera/