KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ HİZMET İŞLETMELERİNDE KAYIRMACILIK ALGISI - PERCEPTION OF FAVORITISM IN SMALL AND MEDIUM SIZE BUSINESS OF SERVICES: EXAMPLE OF ISPARTA PROVİNCE

Kişinin beceri, kabiliyet, başarı ve eğitim düzeyi gibi özellikleri dikkate alınmaksızın, yalnızca akrabalık, arkadaşlık-dostluk ilişkileri esas alınmak suretiyle işletmede herhangi bir pozisyona getirilmesi olarak literatürde tanımlanan kayırmacılık kavramının Türkçede karşılığını adam kayırmacılık, torpil, iltimas, akraba kayırmacılığı (nepotizm) ve ahbap kayırmacılığı (kronizm) kavramları karşılamaktadır. Kayırmacılık eylemlerine küçük ve orta büyüklükteki (KOBİ) işletmelerde işletme sahibine yakınlık ve ailenin bir ferdi olunması nedeniyle rastlanıldığı görülmektedir. Çalışma hizmet sektöründe faaliyet gösteren küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde kayırmacılık algısının çalışanlar tarafından hissedilip hissedilmediği ve çalışanlar üzerindeki etkisinin tespit etmek amacıyla kurgulanmıştır. Bu amaçla Isparta Ticaret ve Sanayi Odası verilerine dayanarak hizmet sektörünün 7 alt kolunda faaliyet gösteren (eğitim, sağlık, yeme-içme, eğlence, konaklama, turizm ve finans) KOBİ’ler üzerinde araştırma yapılmıştır. Araştırmanın sonunda, işe alma ve personel seçiminde kayırmacılık algısına rastlanılmadığı buna karşılık terfide kayırmacılık ve işlemde kayırmacılık algılarının çalışanlar üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kayırmacılık, Nepotizm, KOBİ, Hizmet Sektörü

PDF

___

Abdalla F. Hayajenh, Ahmed S. Maghrabi, (1994), Research Note: Assessingthe Effect of Nepotism on Human Resource Managers, International Journal of Manpower, Vol. 15,Iss: 1,pp. 60 – 67.
Akat, Ö., (2010),”Uygulamaya Yönelik İşletme Politikası ve Stratejik Pazarlama”, Bursa, Dora Yayıncılık, 4.Baskı.
Aktan, C., C.,(2001), “Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri”, Ankara, Hak-İş Yayınları.
Alptekin, D., (2014), “Çelişik Duygularda Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı Sorgusu: Üniversite Gençliğinin Cinsiyet Algısına Dair Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 32.
Arslan., L., (2013), “Çalışanların Motivasyonu Serik Devlet Hastanesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi.
Asunakutlu, T., Avcı, U., “Aile İsletmelerinde Nepotizm Algısı Ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:15, Sayı:2, ss.93-109.
Aykan, M., (2001), “Motivasyon”, Ankara, Yeryüzü Yayınevi, Birinci Baskı.
Büte, M., (2011), Kayırmacılığın Calışan Davranışları ve İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Üzerine Etkileri: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:44, Sayı:1, ss. 135-153.
Çakır, M., (2014), Bürokrasi ve Suç Olgusu, KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si 16 (Özel Sayı I), ss. 18-24
Çarıkçı, İ., H., vd., (2009), “Favoritism and Nepotism in The Ottoman Empire”, I. International Symposium on Sustainable Development, Sarajevo.
Çoban, O., (1999), “Bir Siyasal Yozlaşma Türü Olarak Rüşvet ve Ekonomik Etkileri”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:13, Sayı: 1.
Demir, Ö., Acar, M., (1997), “Sosyal Bilimler Sözlüğü”, Ankara, Vadi Yayınları, 3. Baskı.
Erdem, B., Ceylan, U., ve Saylan U., (2013), “Aile İşletmelerinde Nepotizm Ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Kütahya’da Faaliyet Gösteren Otel İşletmelerinde Bir Araştırma” ,Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , Cilt: 32, Sayı: 2.
Ford, R., Mcloughin, F. (1985), Nepotism, Personel Journal ( pre-1986), September, Vol:64, pp. 57-61.
Glossary For The European Unıon (English-Turkish), (2009), http://www.ab.gov.tr/files/Sozluk/glossary_for_the_european_union.pdf. Erişim Tarihi: 20.08.2016/00.31.
Hasanoğlu, M., Aliyev, Z., (2007), “Yönetimde Yolsuzluk ve Mücadele Stratejileri”, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, Birinci Basım.
http://okur-yazar.net/klientalizm-ya-da-yanasmacilik-2903, Erişim tarihi: 21.08.2016/ 01.14.
http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.57b8d6ea703646.02237857 Erişim tarihi 21.08.2016.
http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/5864/demirel#.V6MZa9KLTIU,Erişim tarihi: 04.08.2016/ 13.33.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&arama=kelime&guid=TDK.GTS.576150a8b9ebd5.03129507., Erişim Tarihi: 15.06.2016 /16.01.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.56c88a9251f1a0.51163392, Erişim tarihi: 20.02.2016/ 17.44.
İyiişleroğlu, S.C, (2006), Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma, Çukorova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Johnson, S., Mitton, T., (2003), “Cronyism and Capital Controls: Evidence From Malaysia”, Journal of Financial Economics Birinci Baskı, Vol:67.
Khatri, N., Tsang, E. W., (2003) “Antecedents and Consequences of Cronysim in Organizations”, Journal of Business Ethics, 2003 (43), pp.289 – 303.
Khatri, N., Tsang, E. W., Begley, T, (2006), “Cronyism: A Cross-Cultural Analysis”, Journal of International Business Studies, 35.
Korkmaz, E., Erdal, M.E., vd, (2001), Türkiye’de Yolsuzluğun Sosyo-Ekonomik Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Önerileri, İstanbul Ticaret Odası, Yayın No:35
Nadler, J., Schulman, M., (2006), “Favoritism, Cronyism, and Nepotism”, https://www.scu.edu/ethics/focus-areas/government-ethics/resources/what-is-government-ethics/favoritism-cronyism-and-nepotism/., Erişim Tarihi: 20.08.2016/ 00.18.
Özkanan, A., Erdem, R., (2014), “Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar: Kavramsal Bir Çerçeve”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:20.
Özler, H., Özler, D.E., Gümüştekin, G. E., (2007), “Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişim Evreleri ve Kurumsallaşma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:17, ss.437-450.
Poppe, E., Linssen, H., (1999), In-group Favouritism and The Reflection of Realistic Dimensions of Difference Between National States in Central and Eastern European Nationality Stereotypes, British Journal of Social Psychology, Vol:38, pp.85-102.
Seyyar, A., (2007), “İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü)”, İstanbul, Değişim Yayınları, Birinci Basım.
Sheridan, M.K., (2007), “Just Because It’s Sex Doesn’t Mean It’s Because of Sex: The Need for New Legislation to Target Sexual Favoritism”, Columbia Journal of Lawand Social Problems, 02SheridanVol:40.3.doc,
http://www.columbia.edu/cu/jlsp/pdf/Spring2007/Sheridan.pdf Erişim tarihi: 20.08.2016 14.39.
Sherman, P.W., (1977), “Nepotism and The Evolution of Alarm Calls”, September Science Vol:197.
Shore, C., (2005), Corruption Anthropological Perspectives, First published by Pluto Press London, USA.
Wennerås, C., Wold, A., (1997), “Nepotism and Sexism In Peer-Review”, Nature Vol. 387/22, copyright May Macmillan Publishers.