HEMŞİRELERDE AHLÂKÎ SIKINTININ İŞE ADANMA DAVRANIŞI ÜZERİNE ETKİSİ - THE EFFECTS OF MORAL DISTRESS ON WORK ENGAGEMENT BEHAVİOR IN NURSES

Ahlâkî sıkıntı etik bir ikilem ortaya çıktığında, ahlâkî açıdan doğru bir şey yapmak isterken kurumsal veya yasal kısıtlamalar nedeniyle istenen davranışların uygulanmasının mümkün olmamasıdır. Bu çalışmada ahlâkî sıkıntı ve işe adanma davranışı arasındaki ilişkinin tespiti hedeflenmiştir. Araştırmanın evrenini Isparta il merkezinde faaaliyet gösteren hastanelerde çalışan hemşireler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 206 hemşireye ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Hamric (2012) tarafından geliştirilen, Karagözoğlu ve arkadaşları (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Sıklık ve Rahatsızlık Düzeyini kapsayan 21 ifadeden oluşan Ahlâkî Sıkıntı Ölçeği (Moral Distress Scale) ile Schaufeli ve Bakker (2003) tarafından geliştirilen 17 ifadeden oluşan İşe Adanma Ölçeği (Work Engagement Scale) kullanılmıştır. Ahlâkî sıkıntının işe adanma davranışı üzerindeki etkisi çoklu regresyon analiziyle incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, ahlâkî sıkıntının sık görülmesinin hemşirelerin kendilerini işlerine vermeleri veya işlerine odaklanmaları üzerinde olumsuz etkisi görülürken; ahlâkî sıkıntıdan rahatsızlık duyulması hemşirelerin kendilerini işlerine vermeleri üzerinde olumlu katkı sağlamıştır. Hemşirelerde ahlâkî sıkıntının görülme sıklığının enerjik olmayı negatif yönde etkilediği görülmektedir. Ancak yaşanan ahlâkî sıkıntıdan rahatsızlık duyulmasının işe adanmanın enerjik olma boyutu üzerinde beklenenin aksine bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin Sağlık Bakanlığı hastaneleri ve özel hastanede çalışanlara göre ahlâkî sıkıntıdan daha fazla rahatsızlık duymaktadır. Meslekteki toplam hizmet süresi 6-15 yıl olanların, mesleğe ilk başlayan ve meslekte 15 yıldan fazla hizmet süresine sahip olanlara göre ahlâkî sıkıntıdan daha fazla rahatsızlık duydukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Ahlâk, Etik, Ahlâkî Sıkıntı, İşe Adanma

PDF

___

AACN, (2016) “American Association of Colleges of Nursing” Moral distress. http://www.aacn.org/wd/practice/content/ethic-moral.pcms?menu=practice (18.05.2016).
Antonison, Mark (2010), Evaluation of Work Engagement As A Measure of Psychological Well-Being From Work Motivation, Doktora Tezi, The University of Alabama In Huntsville.
Attridge, Mark (2009), “Measuring and Managing Employee Work Engagement: A Review of the Research and Business Literature”, Journal of Workplace Behavioral Health,Vol.24, Issue.4, (383-398).
Bakker, Arnold B., Schaufeli, Wilmar B., Leiter, Michael P., Taris, Toon W. (2008), “Work Engagement: An Emerging Concept in Occupational Health Psychology”, Work & Stress, Vol.22, Issue.3, (187-200).
Başpınar, Nuran, Çakıroğlu, Demet (2012), Meslek Etiği, Nobel Yayıncılık, İstanbul.
Billington, Ray (2011), Felsefeyi Yaşamak, Çev: Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Burke, Ronald J., Koyuncu, Mustafa, Jing, Wang, Fiksenbaum, Lisa (2009), “Work Engagement Among Hotel Managers in Beijing, China: Potential Antecedents and Consequences”, Tourism Review, Vol.64, Issue.3, (4-18).
Deese, Marilyn Nicola (2009), Testing An Extention of The Job Demands-Resources Model: The Addition of Personal Resources As Mediators to The Resources- Engagement Relationship, Yüksek Lisans Tezi, The Graduate School of Clemson University.
Ertemli, H. Burcu (2011), İş Aile ve Aile İş Çatışmalarının İşe Cezbolma Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, İnsan Kaynakları Yönetimi Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
Frankane, William (2007), Etik, Çev: Azmi Aydın, İmge Yayınevi, Ankara.
Gill, David S. (2007), Employee Selection And Work Engagement: Do Recruitment And Selection Practices İnfluence Work Engagement?, Doktora Tezi, Department of Psychology College of Arts and Sciences, Kansas State University.
Hakanen, Jari J., Perhoniemi, Riku, Toppinen-Tanner, Salla (2008), “Positive Gain Spirals at Work: From Job Resources to Work Engagement, Personal Initiative and Work-Unit Innovativeness”, Journal of Vocational Behavior, Vol.73, (78-91).
İlhan, Süleyman (2005), “İş Ahlâkı: Kurumsal Bir Yaklaşım”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı.2, (258-275).
Kalvemark, Sofia, Höglund, Anna T., Hansson, Mats G., Westerholm Peter, Arnetz, Bengt, (2004), “Living With Conflicts-Ethical Dilemmas And Moral Distress in The Health Care System”, Soc Sci Med, Vol.58, (1075-1084).
Karagözoğlu, Şerife, Yıldırım, Gülay, Özden, Dilek, Çınar, Ziynet (2015), “Moral Distress in Turkish İntensive Care Nurses”, Nursing Ethics, Vol.1, Issue.16.
Kuruüzüm, Ayşe, Irmak, Sezgin ve Çetin, Emre İpekçi (2010), “İşe Bağlılığı Etkileyen Faktörler: İmalat ve Hizmet Sektörlerinde Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Bilig Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, Cilt.53, (183-198).
Louison, Claura P. (2007), Convergent and Discriminant Validity of Employee Engagement, Doktora Tezi, Alliant International University.
Lützén Kim, Cronqvist, Agneta Magnusson, Annbella and Andersson, Lars (2003), “Moral Stress: Synthesıs of A Concept”. Nurs Ethics, Vol.10, (312-322).
McCrory, MaeLynn Sweet (2010), Suffering İdentified As Moral Distress: Recommendations for Shifting İnstitutional Cultures in Healthcare, Garrett-Evangelical Theological Seminary, Yükseklisans Tezi, Evanston, Illinois.
Özer, Özlem, Saygılı, Meltem ve Uğurluoğlu, Özgür (2015), “Sağlık Çalışanlarının İşe Cezbolma Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Araştırma”, Business & Management Studies: An International Journal, Vol.3, Issue.3, (261-272).
Radzvin, Linda Clerici (2008), The Occurrence Of Moral Distress in Certifie Registered Nurse Anesthetists, Doktora Tezi, Duquesne University.
Rice, Julie Katherine (2009), The Role of Tenure As A Moderator to Work Engagement and Job Satisfaction, Yüksek Lisans Tezi, San Jose State University.
Roberts, Darryl R., Davenport, Thomas O. (2002), “Job Engagement: Why It’s Important and How to Improve It”, Employment Relations Today, Autumn, (21-29).
Simpson, Michelle R. (2009), “Predictors of Work Engagement Among Medical-Surgical Registered Nurses”, Western Journal of Nursing Research, Vol.31, Issue.1, (44-65).
Ulusoy, M.Filiz, Görgülü, R.Selma (1997), “Hemşirelik Esasları Temel Kuram, Kavram, İlke ve Yöntemler”, 3. Baskı, Cilt.1, Ankara.
Usta, Aydın (2011), “Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlâk”, İnönü Üniversitesi, Kamu Yönetimi Bölümü.
Yıldırım, Gülay, Özden, Dilek ve Karagözoğlu, Şerife (2013), “Ahlâkî Sıkıntı: Türkiye’de Sağlık Alanında Gündeme Gelmeyen Bir Boyut”, Cumhuriyet Tıp Dergisi, Cilt.35, (318-325).