TÜRKİYE EKONOMİSİNİN İTHALAT BAĞIMLILIĞININ İNCELENMESİ: GİRDİ-ÇIKTI MODELİ (2002-2012)

Türkiye ekonomisinde üretim yoğun olarak ara girdi ithalatına bağlı olarak gerçekleşmektedir. İthalatın ihracat tarafından yeterli oranda karşılanamadığı durumda ortaya çıkan dış ticaret açığı sorunu ilgili dönemlerde ithalatı azaltıcı tedbir ve politikaların uygulanmasını gerekli kılmaktadır. Yalnızca ithalatı gerçekleştiren sektörün tespiti yeterli olmamakta, söz konusu sektörün ithal ettiği ara girdileri hangi sektörlere vermek üzere tedarik ettiğinin de bilinmesi gerekmektedir. Bu amaçla çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2002 ve 2012 yılları için hazırlanan Girdi-Çıktı tabloları kullanılarak Türkiye ekonomisinde sektörlerin doğrudan ve dolaylı ithalat gereksinimlerini gösteren katsayılar hesaplanmıştır. İthalat bağımlılığının incelenmesi amacıyla yapılan hesaplamalar sonucunda sektörlerin toplam ithalat gereksinimlerini gösteren ithalatın geriye ve ileriye bağlantı etkileriyle sektörlerin doğrudan ithalat gereksinimleri iki dönem için karşılaştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, hangi sektörlerin sektörler arası girdi-çıktı ilişkileri nedeniyle ara girdi ithalatını diğer sektörlere kıyasla daha fazla arttırdığını göstermektedir. Sektörlerin geri ve ileri bağlantı katsayılarının, doğrudan ve dolaylı itahalat gereksinimlerinin hesaplamaları özellikle “Kimyasallar ve kimyasal ürünler” (11 nolu sektör) ile “Madencilik ve taşocakçılığı” (4 nolu sektör) sektörlerinin ithalat bağımlılığında en üst sırada yer aldığını göstermektedir

Anahtar Kelimeler:

Endüstriler arası analiz, Girdi-Çıktı modeli, İthalat bağımlılığı

ANALYSING IMPORT DEPENDENCE IN TURKISH ECONOMY: INPUT-OUTPUT MODEL (2002-2012)

In Turkish economy production depends mostly on imports of intermediate input. In the case of foreign trade deficit arising from insufficient export/import coverage ratio, implementation of a policy in order to reduce imports becomes a requirement. Determining the importer sector can not illustrate the whole import relations among all sectors but the sectors which demand the imported intermediate input from the importer sector should be known. With this purpose in our study, direct and indirect import requirement of sectors in Turkish economy is being analyzed with input-output model. Coefficients that indicate direct and indirect import requirement of sectors are being calculated by using Input-Output tables belong to year 2002/2012 and prepared by Turkish Statistical Institute. Two periods are being compared according to backward and forward linkages which indicate total and direct import requirements of sectors in order to investigate the change in import dependency. Model results provide an insight into sectors that play a major role on high imports of intermediate inputs through sectoral linkages. Based on calculations of backward and forward linkages and also direct and indirect import requirements, particularly “Chemicals and chemical products” (11), “Mining and quarrying” (4), appear to be the most import dependent in Turkish economy.

Keywords:

Interindustry analysis, Input-Output Model, Import dependence,

PDF

___

Alp, Esra, Kök, Recep, & Başkol, M. Ozan. (2017). Türkiye Ekonomisinde Sürükleyici Endüstri Analizi: 2002-2012 Karşılaştırması. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 211-241.
Atan, Sibel. (2011). Türkiye’deki Sektörel Bağlantı Yapısının Girdi-Çıktı Yaklaşımı İle İncelenmesi: Yurtiçi Üretim Ve İthal Ara Girdi Ayrıştırması. Ekonomik Yaklasim, 22(80), 59-78.
Çivi, Halil, & Çakır, Mesut. (2000). Türkiye'de İmalat Sanayiinin İthalata Bağımlılığı-Girdi Çıktı Yaklaşımıyla. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1).
Ersungur, Ş. Mustafa, Ekinci, E. Demet, & Takım, Abdullah. (2011). Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılıktaki Değişme: Girdi-Çıktı Yaklaşımıyla Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25.
Kalkınma Bankası, (2013). Ankara Dış Ticaret Analizi.
Küçükkiremitçi, Oktay. (2013). Türkiye Ve Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerin Üretim Yapılarının Girdi-Çıktı Analizi Ve Benzeşme Testleri Yöntemiyle Karşılaştırılması (Doctoral Dissertation, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara).
Saygılı, Şeref, Cihan, Cengiz, Yalçın, Cihan, & Hamsici, Türknur. (2010). Türkiye imalat sanayinin ithalat yapısı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Çalışma Tebliği, 10(02), 1-142.
Senesen, Ümit. (1990). Import dependency in Turkish economy. Bogazici University Journal of Economics and Administrative Sciences, 4, 115-139.
Tok, Elif Özcan, & Sevinc, Orhun. (2019). Üretimin Ithal Girdi Yogunlugu: Girdi-Çikti Analizi (No. 1906). Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey.
Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği, (2005). Türkiye’nin Üretim Yapısı- Girdi-Çıktı Modeli Temel Bulgular, Tüsiad Büyüme Stratejileri Dizisi No:3.
Türkiye İstatistik Kurumu. (TÜİK) (2018). Erişim 23 Haziran 2018, https://biruni.tuik.gov.tr/DIESS/SiniflamaSurumDetayAction.do?surumId=4&turId=1&turAdi=null
Türkiye İstatistik Kurumu. (TÜİK) (2021). Erişim 06 Ocak 2021, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1
Türkiye Cumhuriyeti Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2020). Erişim 08 Şubat 2020, http://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/#1565342833036-59df8d3c-98eb
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (TCMB) (2021a). Erişim 06 Ocak 2021, (https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/collapse_18/5003/DataGroup/turkish/bie_uypucay/
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (TCMB) (2021b). Erişim 06 Ocak 2021, http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kurlar_tr.html
Yıldırım, Nuri. (1978). Türkiye ekonomisinin ithalata bağımlılığı: 1968 ve 1973 yılları. ODTÜ Gelişme Dergisi, 20, 120-153.
Yiğit, Özlem, & Koçak, N. Alpay. (2017). Ekonomik Büyümeye Katkı Hesaplamaları. Bankacılar Dergisi. Sayı 102. 3-13.
Yükseler, Zafer, & Türkan, Ercan. (2008). Türkiye’nin Üretim ve Dış Ticaret Yapısında Dönüşüm: Küresel Yönelimler ve Yansımalar. TUSIAD-Koc University Economic Research Forum Research Reports.