Raif PARLAKKAYA, Hüseyin ÇETİN, Mustafa Nihat DEMİRCİ

İSLAMİ BANKALARDA RİSK YÖNETİMİ: TÜRKİYE'DEKİ KATILIM BANKALARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Faaliyetleri büyük oranda riskli işlemlere dayanan bankalar için risk yönetiminin stratejik bir önemi bulunmaktadır. Geleneksel bankaların maruz kaldığı neredeyse tüm riskler İslami bankalarda (katılım bankaları) görülmekte ve burada riskler daha da çeşitlenmekte ve karmaşık hale gelmektedir. Bu bakımdan, İslami bankalarda risk yönetimi kendine özgü bazı risk ölçümü, riski azaltma ve risk yönetimi sistemleri gerektirmektedir. İslami bankalar, geleneksel bazı yöntemleri kullan(a)mamakta ve bu sebeple kendilerine özgü, İslami prensiplere uyumlu bazı farklı yöntemler geliştirmektedirler. Bu çalışmada, İslami bankalarının maruz kaldığı riskler ve risklerin yönetimine ilişkin ayrıntılı literatür taraması yapılarak, konunun teorik alt yapısı oluşturulmuştur. Ardından, Türkiye’deki katılım bankalarında karşılaşılan başlıca riskleri belirleyip, bu bankalardaki risk yönetimini inceleme ve geleneksel bankalardaki uygulamalar ile karşılaştırma amacını taşıyan nitel bir araştırma yapılmıştır. Çalışma sonucunda, risk yönetimindeki başlıca sorunlar tespit edilmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur. Görüşme yöntemi ile elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Sonuçlara göre; katılım bankalarındaki risk yönetimi geleneksel bankalara büyük ölçüde benzemektedir. Öte yandan, bu bankalarda karşılaşılan farklı risk türleri ve İslami prensiplere uyma zorunluluğu İslami bankaları risk yönetiminde farklılaştırmakta ve yeni tekniklere, araçlara olan ihtiyacı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İslami Bankalar, Katılım Bankaları, Risk Yönetimi, Şer’i Uyumlu Teknikler, Derin Görüşme, Betimsel Analiz

RISK MANAGEMENT IN ISLAMIC BANKS: A RESEARCH ON THE PARTICIPATION BANKS IN TURKEY

Risk management is of strategic importance for banks whose operations are largely based on risky transactions. Islamic banks face almost all risks exposed in conventional banks. Risks are further diversified and complicated in Islamic banks. In this respect, risk management in these banks requires some unique risk measurement, risk mitigation and risk management systems. Also, Islamic banks cannot use some of the methods used by conventional banks in risk management. Therefore, there is a need for unique methods compliant with Shariah principles. In this paper, a detailed literature review has been conducted on studies investigating risk management in Islamic banks and the theoretical framework of the subject was established. Then, a qualitative research was conducted in order to identify the main risks encountered in Islamic (Participation) banks operating in Turkey. The risk management techniques of these banks were examined and compared with conventional banks. Also, main problems in risk management were determined and possible solutions were recommended in this context. Within the scope of the research, the data obtained by the interview method was interpreted by descriptive analysis method. According to results, risk management in Islamic banks is largely similar to conventional banks. On the other hand, different types of risks encountered in these banks and the obligation to comply with Islamic principles differentiate Islamic banks in the risk management process.

Keywords:

Islamic / Participation Banks, Risk Management, Shraiah Compliant Techniques, Deep Interview, Descriptive Analysis.,

PDF

___

Abedifar, P., Molyneux, P., Tarazi, A. (2013). Risk in islamic banking. Review of Finance, 17(6), 2035-2096. doi: 10.1093/rof/rfs041
Akkizidis, I., & Khandelwal, S. (2008). Financial risk management for islamic banking and finance (1st ed.). New York: Palgrave Macmillan.
Akhtar, M. F., Ali, K., Sadaqat, S. (2011). Liquidity risk management: a comparative study between conventional and Islamic banks of Pakistan. Interdisciplinary Journal of Research in Business, 1(1), 35-44.
Al-Adwan, R. N. S. (2014). Risk management in islamic banking. International Review of Management and Business Research, 3(4), 1855-1861.
Al Ali, H., Naysary, B. (2014). Risk management practices in Islamic banks in Kuwait. Journal of Islamic Banking and Finance, 2(1), 123-148.
Ariffin, N. M., Archer, S., Karim, R. A. A. (2009). Risks in islamic banks: evidence from empirical research. Journal of Banking Regulation, 10(2), 153-163. doi: 10.1057/jbr.2008.27
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu -BDDK (2016). Likidite riskinin yönetimine ilişkin rehber. https://www.bddk.org.tr/ContentBddk/dokuman/mevzuat_0096.pdf (accessed on 12 January 2021)
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu -BDDK (2014). Bankaların likidite karşılama oranları hesaplamasına ilişkin yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=19498&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 (accessed on 10 January 2021)
Çetin, A. (2017). Katılım ve mevduat bankalarının piyasa etkinliğinin karşılaştırmalı analizi ve bir uygulama. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, Institute of Banking and Insurance, İstanbul.
Dar, M. R., Azeem, M., Masood, D. O. (2013). Operational risk management, risk management approaches, and risk mitigation techniques: challenges faced by Islamic financial services. Journal of Business and Management, 11(2), 72-79.
Dede, K. (2017). Katılım bankalarında hazine ürünleri ve sermaye piyasası uygulamaları. İstanbul: TKBB Yayınları.
Demirci, M. N. (2018). Katılım bankalarında risk yönetimi uygulamaları: Türkiye örneği. (Unpublished master dissertation), Necmettin Erbakan University, Institute of Social Sciences, Konya.
Döndüren, H. (2010). Kur'an ve Sünnete Göre Altınla İlgili Ticaret Muameleleri. www.tkbb.org.tr/.../Kuran_ve_Sunnete_Gore_Altinla_Ilgili_Ticaret_Muameleleri.doc (accessed on 14 June 2018).
Ertürk, H. (2010). Bankacılık sektörünün karşılaştığı riskler ve risk yönetimi. Denetişim, (4), 62-70.
Eşiyok, Z. (2008). Katılım bankalarının kullandırdıkları krediler ve karşılaştıkları riskler. (Unpublished master dissertation). Marmara University, Institute of Banking and Insurance, İstanbul.
Fadel, S. M., Al-Ajmi, J. (2017). Risk management of islamic banks: a search for empirical evidences. Corporate Ownership & Control,14(2), 8-16. doi: 10.22495/cocv14i2art1
Gödeş, Merve (2016). BASEL-III kriterlerinin katılım bankacılığına etkileri: Türkiye örneği. (Unpublished master dissertation), Marmara University, Institute of Banking and Insurance, İstanbul.
Güney, N.(2015). İslami finansta şer'i yönetim uygulamaları ve konuyla ilgili tartışmalara genel bir bakış. Turkish Journal of Islamic Economics, 2(2), 45-69. doi: 10.15238/tujise.2015.2.2.45-69
Greuning, H., Zamir I. (2008). Risk analysis for ıslamic banks. Washington: The World Bank.
Hassan, A. (2009). Risk management practices of Islamic banks of Brunei Darussalam. The Journal of Risk Finance, 10(1), 23-37. doi: 10.1108/15265940910924472
How, J. C., Karim, M. A., Verhoeven, P. (2005). Islamic financing and bank risks: the case of Malaysia. Thunderbird International Business Review, 47(1), 75-94. doi: 10.1002/tie.20041
Hussain, H. A., & Al‐Ajmi, J. (2012). Risk management practices of conventional and Islamic banks in Bahrain. The Journal of Risk Finance, 13(3), 215-239. doi: 10.1108/15265941211229244
Islamic Financial Services Board-IFSB (2005). Guiding principles of risk management for institutions (other than insurance institutions) offering only Islamic financial services. www.ıfsb.org (accessed on 20 July 2020).
Ilias, S. E. B. (2012). Risk management in Islamic banking. International Proceedings of Economics Development and Research, 55(32), 159-162. doi: 10.7763/IPEDR. 2012. V55.32
Iqbal, A. (2012). Liquidity risk management: a comparative study between conventional and Islamic banks of Pakistan. Global Journal of Management and Business Research, 12(5), 54-64.
Izhar, H. (2010). Identifying operational risk exposures in Islamic banking. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 3(2), 17-53.
Izhar, H., Hassan, Z. S. A. (2013). Applying core principles of risk management in Islamic banks’ operational risk analysis. Afro Eurasian Studies, 2(1), 15-40.
Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler (32nd ed.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Khan, T., Ahmed, H. (2001). Risk management: an analysis of issues in Islamic financial industry. Jeddah: Islamic Development Bank, Islamic Research and Training Institute (No.91).
Kozarević, E., NURIKIĆ, M. B., & Nuhanović, S. (2014). Specifics of risk management in islamic finance and banking, with emphasis on Bosnia and Herzegovina. Journal of The Faculty of Economics and Administrative Sciences, Çankırı Karatekin University, 4(1), 151-166.
Lahsasna, A. (2014). Shariah non-compliance risk management and legal documentation in ıslamic finance. Singapore: John Wiley & Sons.
Makiyan, S. N. (2008). Risk management and challenges in Islamic banks. Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, 4(3), 45-54.
Malim, N. A. K. (2015). Islamic banking and risk management: issues and challenges. Journal of Islamic Banking and Finance, Oct-Dec, 64-70.
Masood, O., Abdullah, M., Shahimi, S., Ismail, A. G. (2011). Operational risk in Islamic banks: examination of issues. Qualitative Research in Financial Markets, 3 (2), 131-151. doi: 0.1108/17554171111155366
Nazir, M. S., Adeel, D. & Muhammad, M.N. (2012). Risk management practices: a comparison of conventional and ıslamic banks in Pakistan. American Journal of Scientific Research, 68, 114-122.
Radzi, R. M., & Lonik, K. A. T. (2016). Islamic banks’ risks: it’s rating methodology and shariah assessment solutions. Journal of Islamic Banking and Finance, 4(2), 48-60. doi: 10.15640/jibf.v4n2a7
Rehman, A. A. (2016). A comparative study of risk management practices between Islamic and conventional banks in Pakistan. (Unpublished doctoral dissertation), Cardiff Metropolitan University, Cardiff
Sakarya, Ş., Akkuş, H. T. (2017). Türk bankacılık sektöründeki katılım bankalarının finansal istikrarının stres testi yöntemi ile analizi. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 20(38), 215-234
Salem, R.A. (2013). Risk management for islamic banks (1st ed.). Edinburgh: Edinburgh University Press. Sayım, F. (2012). Risk kavramı, mevduat bankaları ve katılım bankalarının bilanço risklerinin karşılaştırılması. Çerçeve Dergisi, 20 (58), 68-84.
Shafii, Z., Salleh, S., Shahwan, S. H. (2010). Management of shariah non-compliance audit risk in the Islamic financial institutions via the development of Shariah compliance audit framework and shariah audit programme. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 3(2), 3-16.
Shafique, O., Hussain, N., Hassan, M. T. (2013). Differences in the risk management practices of Islamic versus conventional financial institutions in Pakistan. The Journal of Risk Finance, 14(2), 179-196. doi: 10.1108/15265941311301206
Shaikh, S. A. A., Jalbani, A. A. (2009). Risk management in Islamic and conventional banks: a differential analysis. Journal of İndependent Studies and Research, 7(2), 67-70.
Sundararajan, V. (2013). Risk characteristics of islamic products: implications for risk measurement and supervision. Islamic finance: the regulatory challenge. Singapore: John Wiley & Sons (Asia).
Sakouili, A., Razane, C. (2018). Risk management of financial ınstruments in Islamic banks: an overview. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 5(1), 20-39. doi: 10.25272/ijisef.419518
Şensoy, N. (2012). İslami kurallara uygun finansal hizmetler veren kuruluşların likidite sorunları ve ILLM. Çerçeve Dergisi, 58, 198-202.
Tafri, F. H., Masood, O., Rahman, R. A., Omar, N. (2011). Empirical evidence on the risk management tools practised in Islamic and conventional banks. Qualitative Research in Financial Markets. 3(2), 86-104. doi:10.1108/17554171111155339
Taktak, N. B., Mokni, R. B. S., Echchabi, A., Azouzi, D., Rachdi, H. (2014). Risk management tools practiced in Islamic banks: evidence in MENA region. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 5(1), 77-97. doi: 10.1108/JIABR-10-2012-0070
Tıby, A.M. (2011). Islamic banking how to manage risk and improve profitability. New Jersey: John Wiley & Sons. Türkiye Bankalar Birliği (1999). Kredi riskinin yönetimine ilişkin ilkeler. www.tbb.org.tr (accessed on 20 July 2020).
Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 543-559.
Varlık, A.B. (2010). Basel ilkeleri ışığında bankacılıkta risk yönetimi ve Türkiye uygulaması. (Unpublished doctoral dissertation), Marmara University, Institute of Banking and Insurance, İstanbul.
Wahyudi, I., Rosmanita, F., Prasetyo, M. B., Putri, N. I. S. (2015). Risk management for islamic banks: recent developments from Asia and the Middle East. Singapore: John Wiley & Sons.
Yahşi, F. (2014). Katılım bankalarında risk odaklı iç denetim ve bir model önerisi. (Unpublished doctoral dissertation). Marmara University, Institute of Banking and Insurance, İstanbul.
Yakar, S., Kandır, S. Y., Önal, Y. B. (2013). Yeni bir finansman aracı olarak “sukuk-kira sertifikası ve vergisel boyutunun incelenmesi. Bankacılar Dergisi, 24(84), 72-94.
Yanpar, A. (2015). İslami finans ilkeler, araçlar ve kurumlar (2nd ed.). İstanbul: Scala Yayıncılık.
Yenigün, Gizem (2016). Basel III Kriterleri Kapsamında Bankalarda Likidite Riski Yönetimi ve Türk Bankacılık Sektörüne Yansımaları. (Unpublished master dissertation). Beykent University, Institute of Social Sciences, İstanbul.