SURİYELİ SIĞINMACILAR İÇİN UYGUN EV SAHİBİ ÜLKELERİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE BELİRLENMESİ

2011 yılında Suriye’de cereyan eden iç savaş sonrasında Suriyeliler, büyük kitleler halinde diğer ülkelere göç etmek zorunda kalmıştır. Mültecilik veya sığınmacılık durumunda insanların geri gönderilmemesini ve can güvenliğinin sağlanmasını temin eden önemli çatı ilkelerden birisi de Geri Göndermeme İlkesidir. Fakat uluslararası sözleşmelerde ve protokollerde yer alan bu ilke karşılığını gerçek hayatta bulamamaktadır. Bu çalışmada, Suriyeliler için uygun ülkelerin belirlenmesi problemine temel insan hakları çerçevesinde yaklaşılmıştır. Çalışmada; 46 ülke ile sınırlanan alternatif ülkeler kümesi; 7 kritere göre değerlendirilmiştir. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Entropi Yöntemi kullanılmıştır. Analiz aşamasında kullanılan TOPSIS Yöntemi alternatif değerlerinin ideal çözüm noktalarından uzaklığına göre çözümlemeler yaparken, Gri İlişkisel Analiz ise gri belirsizlik katsayılarını kullanarak çözümlemeler yapmaktadır. Çalışmanın sonucunda ağırlıklara ve yöntemlere bağlı olarak 4 farklı alternatif ülkeler kümesi belirlenmiştir. Bu kümeler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar, sebepleriyle yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çok Kriterli Karar Verme, TOPSIS, Gri İlişkisel Analizi, Analitik Hiyerarşi Prosesi, Entropi Yöntemi, Suriye İç Savaşı, Mülteciler

DETERMINING THE ALTERNATİVE HOST COUNTRIES WITH MULTI-CRITERIA DECISION MAKING METHODS FOR SYRIAN REFUGEES

After the civil war in Syria in 2011, Syrian people had to emigrate to the other countries. The crucial providing people under the state of being refugees to be safe and not to be sent back to their countries is the non-refoulement principle. However, this principle which has a part in the international agreements and protocols can’t be seen in real life. In this study the problem of determining the most suitable country for Syrian people has been approached within the scope of fundamental human rights. The group of alternatives countries limited to 46 countries have been evaluated according to 7 criteria. In determining criteria, Analytic Hierarchy Process and Entropy Method have been used. While TOPSIS method makes analysis according to distance of alternative values the analysis point, GRA makes analysis using grey obscurity factor. As a result of the study, 4 different alternative countries’ groups have been determined depending on the weight and methods, similarities and differences between these groups have been tried to be interpreted with their reasons and results.

Keywords:

Multi-Criteria Decision Making, TOPSIS, Grey Relational Analysis, Analytic Hierarchy Process, Entropy, Syrian Civil War, Refugees,

PDF

___

ACER, Y., KAYA, İ., GÜMÜŞ, M. (2010), Küresel ve Bölgesel Perspektiften Türkiye'nin İltica Stratejisi, Ankara: Uşak Yayınları.
ADIGÜZEL, O. (2009), Personel Seçiminin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemiyle Gerçekleştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 24, 243-253.
AKSOY, E., ÖMÜRBEK, N., KARAATLI, M. (2015), AHP Temelli Multimoora ve Copras Yöntemi İle Türkiye Kömür İşletmeleri'nin Performans Değerlendirmesi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, c.33 (4), 1-28.
ALP, S., ENGİN, T. (2011), Trafik Kazalarının Nedenleri ve Sonuçları Arasındaki İlişkinin TOPSIS ve AHP Yöntemleri Kullanılarak Analizi ve Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, c.19, 65-87.
AYDIN, Ö., ÖZNEHİR, S., AKÇALI E. (2009), Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c.14, 69-86.
AYRIÇAY, Y., ÖZÇALICI, M, KAYA M. (2010), Gri İlişkisel Analizin Finansal Kıyaslama Aracı Olarak Kullanılması: İMKB-30 Endeksindeki Finansal Olmayan Firmalar Üzerine Bir Uygulama, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, c.1 (10), 219-238.
BAŞ, Metin ve ÇAKMAK, Z. (2012), Gri İlişkisel Analiz ve Lojistik Regresyon Analizi İle İşletmelerde Finansal Başarısızlığın Belirlenmesi ve Bir Uygulama, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.3, 63-82.
BBC Türkçe, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160329_oxfam_suriyeli_ mülteciler, 12.04.2017 tarihinde alındı.
BM MÜLTECİLER YÜKSEK KOMİSERLİĞİ. (2017), 04.06.2017 tarihinde UNHCR: http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php#_ga=1.166924920. 797500616.1493410085 adresinden alındı.
BOZBEYOĞLU, E. (2015), Mülteciler ve İnsan Hakları, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, c.2(1),60-80.
ÇINAR, Y. (2004), Çok Nitelikli Karar Verme ve Bankaların Mali Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ÇİÇEKLİ, B. (2009), Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, Ankara:Seçkin Yayınevi.
DAĞ, A. E. (2013), Suriye Bilad-i Şam'ın Hazin Öyküsü, İstanbul: İHH İnsani Yardım Vakfı.
DAĞDEVİREN, M. (2007), Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Personel Seçimi ve Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, S: 4, 729-799.
DEMİRELİ, E. (2010), TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, C: 5, S: 1, 101-112.
DOĞAN, M. (2013), Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Banka Performansının Ölçülmesi: Türkiye Örneği, Ege Akademik Bakış, 13 (2), 215-225.
DOĞANAY, M. (2002), Hisse Senedi Fonlarının Çok Kriterli Karar Yaklaşımı İle Derecelendirmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 180-191.
DUMANOĞLU, S. ve ERGÜL, N. (2010), İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü, MUFAD Muhasebe ve Finans Dergisi, S: 48, 101-110.
EL-KHATIB, Z., SCALES, D., VEAREY, J.,,FORSBERG, B.C. (2013), Syrian refugees, between rocky crisis in Syria and hard inaccessibility to healthcare services in Lebanon and Jordan, Conflict and Healt, 7 (18), 1-3.
ERGÜL, E.,(2012), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda Sınır Dışı Etme, Ankara: Yargı Yayınevi.
ETHNOLOGUE. (2017), 23.05.2017 tarihinde Ethnologue:https://www.ethnologue.com/ adresinden alındı.
HATHAWAY, J. (2010), Leveraging Asylum, Texas International Law Journal, S: 26, 36-503.
HWANG, C. ve Yoon, K. (1981), Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications, Berlin: Springer Verlag.
KARA, S. N. (2017), Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesinin Kullanılması: Madeni Yağ Sektöründe Bir Uygulama, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 5, S: 43, 580-591.
KARAATLI, M., ÖMÜRBEK, N., BUDAK, İ., DAĞ O. (2015), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Yaşanabilir İllerin Sıralanması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, S: 33, 215-228.
KARAATLI, M. (2016), Entropi Gri İlişkisel Yöntemleri İle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Turizm Sektöründe Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C: 21, S: 1, 63-77.
KARAMI, A. ve JOHANSSON, R. (2004), Utilization of Multi Attribute Decision Making Techniques to Integrate Automatic and Manual Ranking of Options, Journal of Information Science and Engineering, S: 30, 519-534.
KOÇAK, K. A. (2012), Yasemin Devrimi'nden Arap Baharı'na Tunus, Yasama Dergisi, S: 22, 23-61.
KURU, A. ve AKIN, B. (2012), Entegre Yönetim Sistemlerinde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Kullanımına Yönelik Yaklaşımlar ve Uygulamaları, Öneri Dergisi, C: 10, S: 38, 129-144.
LI, D. F. (2010), TOPSIS-Based Nonlinear-Programming Methodology for Multiattribute Decision Making with Interval–Valued Instuitionistic Fuzzy Sets, IEEE Transactions on Fuzzy Systems, S: 18, 299-311.
ÖTKÜR, F. (2008), Yeni Ürün Geliştirme Sürecinde Tedarikçi Bütünleşmesinin TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
REÇBER, S. (2014), Hayatın Yok Yerindekiler: Sığınmacılar ve Mülteciler, VI. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Eskişehir, 250-251.
SAATY, T. (2008), Decision Making With The Analytic Hierarchy Process, International Journal Services Sciences, 83-98.
SANDIKLI, A. ve SEMİN, A. (2014), Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye, İstanbul: Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi.
SARHAN, Z. A. (2011), Application of AHP in the Evaluation and Selection of an Information System Reengineering Project, International Journal of Computer Sciences and Network Security, 11 (1), 172-177.
SEYDİ, A. R. (2013), Türkiye’deki Suriyeli Akademisyen ve Eğitimcilerin Görüşlerine Göre Suriye’deki Çatışmaların Suriyelilerin Eğitim Sürecine Yansımaları, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 30, 217-241.
STANUJKIC, D., DORDEVIC, B., DORDEVIC, M. (2013), Comparative Analysis of Some Prominent MCDM Methods: A Case of Ranking Serbian Banks, Serbian Journal of Management, c: 8 (2), 213-241.
ŞAHİN, Y. ve AKYER, H. (2011), Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4x4 Arama ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHS ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, S: 5, 72-87.
ŞEN, A. (2015), Suriye Askeri Muhalefeti Raporu, Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, Rapor No: 202, İstanbul: ORSAM.
TANERİ, G. (2012), Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi İlkesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, Konya.
THE WORLDBAK. (2017), World Development Indıcators, 08.06.2017 tarihinde The Worldbank: http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators, adresinden alındı.
TRDISTANCE. (2017), 18.02.2017 tarihinde Trdistance: http://tr.distance.to/ adresinden alındı.
TRIANTAPHYLLOU, E., SHU, B., NIETO, S., RAY, T. (1998), Multi-Criteria Decision Making: An Operations Approach, Incylopedia of Electrical and Electronics Engineering, 1998, s.175-186.
ULUCAN, A. (2004), Yöneylem Araştırması: İşletmecilik Uygulamalı Bilgisayar Destekli Modelleme, Ankara: Siyasal Kitabevi.
ULUDAĞ, A.S., ve DEVECİ, M.E. (2013), Kuruluş Yeri Seçim Problemlerinde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: 13, S: 1, 257-287.
UNDATA. (2017), Default, 22.05.2017 tarihinde Undata: http://data.un.org/Default.aspx adresinden alındı.
UYGURTÜRK, H. ve KORKMAZ, T. (2012), Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7 (2), 95-115.
UZUN, E. (2012), Geri Göndermeme (Non-Refouelement) İlkesinin Uluslararası Hukuktaki Konumu Üzerine Bir Değerlendirme, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, C: 30 (8), 25-58.
VIKIPEDI. (2017), Ülkelere Göre Müslüman Nüfus, 23.05.2017 tarihinde Vikipedi: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Clkelere_g%C3%B6re_M%C3%BCsl%C3%BCman_n%C3% BCfusu adresinden alındı.
YAĞCIOĞLU, R. (2009), Sağlıklı Yaşlanma ve Sosyal Hizmetler, The Journal of Turkish Family Physician, C: 3, S: 1, 30-38.
YARALIOĞLU, K. (2010), Karar Verme Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
YEH, A. (2002), Problem Based Selection Of Multi-Attribute Decision-Making Methods, Journal of International Transactions in Operational Research, 169-181.
YILDIRIM, B. F. ve ÖNDER, E. (2015), İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemler, Bursa: Dora Yayıncılık.
YILMAZ, E. ve GÜNGÖR, F. (2010), Gri İlişkisel Analiz Yöntemine Göre Farklı Sertliklerde Optimum Takım Tutucusunun Belirlenmesi, 2. Ulusal Tasarım, İmalat ve Analiz Kongresi, V: 3, 1-9.
ZHAI, L. Y., LI-PHENG, K., ZHAO-WEI, Z. (2009), Design Concept Evaluation in Product Development Using Rough Sets and Gray Relation Analysis, Export System With Applications, S: 36, 7072-7079.