MÜKELLEFLERİN VERGİYE BAKIŞINDA YARGI YETİSİ SORUNSALI: KANT PERSPEKTİFİNDEN MEKÂNSAL FARKLILIK TEMELLİ BİR DEĞERLENDİRME

Toplum içinde bulunan bireylerin toplumsal nitelikli hususlara yaklaşımı, bireysel hususlardan farklı dinamiklere sahiptir. Bu dinamikler, biraradalık halinin getirdiği kolektif bir bağlama sahip olup, eylem öncesi oluşan süreç de söz konusu bağlam dâhilinde gerçekleşmektedir. Maliye literatürü kapsamında bu durum en genel haliyle mali olayların siyasal boyutuna karşılık gelmektedir. Bununla birlikte maliye literatürü vergilendirme temelinde sınırlandırılarak ele alındığında da söz konusu biraradalık halinin gerek vergilendirme yetkisine haiz olan gerekse vergi ödemekle yükümlü olan taraf açısından eyleme öncesi süreçleri şekillendirdiği söylenebilir. Eyleme öncesi süreçler “düşünme” ve “karar verme (yargı)” şeklinde gerçekleşirken, Immanuel Kant tarafından bu süreçlerin de birbirinden bağımsızlığı vurgusu yapılmıştır. Buna göre düşünme ve karar verme iki ayrı yetiye sahip süreçler olarak ele alınmıştır. Nihayetinde düşünme yetisinin sonuçları ile yargı yetisi arasında uyumsuzlukların olabilmektedir. Bu çalışmada Immanuel Kant tarafından vurgulanan düşünce ve yargı yetisi ayrılığının vergilendirmeye bakış üzerindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu doğrultuda 2018 yılı itibariyle iki farklı ilde (Eskişehir ve Kütahya) ikamet eden toplam 698 gelir vergisi mükellefine 5’li Likert ölçeği kullanılarak oluşturulan bir anket uygulaması yapılmıştır. Elde edilen veriler dâhilinde SPSS 16 programında gerçekleştirilen Tek Yönlü Bağımsız Örneklem T testi ve oluşturulan çapraz tablolar ile mükelleflerin vergiye ilişkin düşünme ve yargı yetileri arasında uyumsuzluk olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Vergi Mükellefi, Hipotez Testi, Mekansal Analiz, Düşünme Yetisi, Yargı Yetisi

THE PROBLEMATIC OF THE POWER OF JUDGEMENT IN TAXPAYER'S PERSPECTIVES: AN ASSESSMENT ON SPATIAL DIFFERENCE

The approach of the individuals in the society to the social issues has different dynamics from the individual issues. These dynamics have a collective context brought together by them, and the process before the action takes place within the context. Under the literature of public finance, this situation corresponds to the political dimension of the financial events. On the other hand, it can be said that when the fiscal literature is delimited on the basis of taxation, this unification process shapes the pre-action processes for both the taxpayer and the taxpayer. The pre-action processes were “thinking” and in “decision making (judgment)”, while Immanuel Kant emphasized the independence of these processes. Accordingly, “thinking” and” decision making” are considered as processes with two distinct abilities. In the end, there may be discrepancies between the results of the “thinking ability” and the judicial power. In this study, the effect of thought and judiciary distinction highlighted by Immanuel Kant on taxation will be put forward. As a result, a questionnaire was applied to 698 income taxpayers residing in two different cities (Eskişehir and Kütahya) by using 5-point Likert scale. According to the data obtained, it is concluded that there is a mismatch between taxation and judicial power of taxpayers with the One-Way Independent Sample T test and cross-tables conducted in SPSS 16 program.

Keywords:

Taxpayer, Hypothesis Testing, Spatial Analysis, Thinking Ability, The Power of Judgement,

PDF

___

ALTUN, N., GÜRDAL, T., BEŞEL, F. (2017), Mükelleflerin Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları: Sakarya İli Alan Araştırması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 39-48.
ARİSTOTELES. (2015), Politika. İstanbul: Say Yayınları.
ASLAN, F. (2016), Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki Davranışları: Diyarbakır İli Örneği. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Yüksek Lisans Tezi.
AYAS, T. (2012), Arendtçi Politik Yargının Kantçı Kökenleri. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 27-41.
BAĞDİGEN, M., ERDOĞAN, A. (2010), Vergi Uygulamaları Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışlarının Tespiti: Zonguldak İli Örneği. Finans Poltik & Ekonomik Yorumlar , 105-122.
BALOĞLU, B. (2010), Sosyolojik Açıdan Türkiye'de Halkın Vergiye Bakışı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
CAN, E., DURAN, İ. (2015), Demografik Faktörlerin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: İstanbul İli Örneği. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55-71.
CANSIZ, H. (2006), Vergi Mükelleflerinin Vergiyi Algılama Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar İli Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 115-138.
ÇİÇEK, S., SABBAĞ, J. (2016), Mükelleflerin Vergiden Kaçınma Algısı ve Demografik Belirleyicileri Üzerine Bir Araştırma:Isparta Örneği. Sosyoekonomi, 43-64.
ÇÖREKÇİOĞLU, H. (2015), Phronesis ve Düşünümsel Yargı Üzerine Bir Karşılaştırma. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1-16.
EDİZDOĞAN, N., ÇETİNKAYA, Ö., GÜMÜŞ, E. (2018), Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayınevi.
EGELİ, H., DİRİL, F. (2014), Vergi Bilincinin Oluşumunda Bilişim Teknolojilerinin Rolü: İzmir İli İçin Bir Uygulama. Sosyoekonomi, 34-56.
Güncel Türkçe Sözlük. (2018, 12 03), Türk Dil Kurumu: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c05180f214c25.38949559 adresinden alındı
GÜVEN, Ö. (2012), Kant, Bolzano ve Frege'de Yargıların Temellendirilmesi ve A Priorilik Sorunu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
HANCERLİOGLU, O. (2012), Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
KANT, I. (2003), Arı Usun Eleştirisi. İstanbul: İdea Yayınevi.
KANT, I. (2008), Pratik Usun Eleştirisi. İstanbul: Say Yayınları.
KANT, I. (2016), Yargı Yetisinin Eleştirisi. İstanbul: İdea Yayınevi.
KORLU, R. K., GERÇEK, A., ÇETİNKAYA, Ö. (2016), Mükelleflerin Yerel Vergi Algıları Üzerine Bir Analiz: Bursa Örneği. Yönetim ve Ekonomi, 711-732.
SARI, M. A. (2007), Yargı ve Teori: Düşünce, Dil ve Dünya Arasında Bir Kesişim: Yargı. Ö. Doğan içinde, Mantık/Klasik/Sembolik Mantık/Mantık Felsefesi (s. 66). İstanbul: İnkılap Kitapevi.
ŞENEL, K. (2014), Vergiye Karşı Mükellef Tepkileri Üzerine Bir Alan Çalışması. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Yüksek Lisans Tezi.
TAYTAK, M. (2016), Vergi Kültürünü Belirleyen Faktörler ve Mükelleflerin Demografik Özelliklerinin Vergi Kültürü Üzerindeki Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1933-1957.
TUAY, E., GÜVENÇ, İ. (2007), Türkiye'de Mükelleflerin Vergiye Bakışı. Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı.
YILMAZ, E. (2012), Kant'ın Teorik ve Pratik Felsefesinde Hüküm ve Nesnellik. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 97-127.