Erdal EKE, Merve UYSAL, Dilruba UĞURLUOĞLU

E-SAĞLIK UYGULAMALARININ FARKINDALIĞINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Teknolojinin ciddi bir gelişim göstermesi sonucunda devletlerin hizmet sunumu ve yapılanmalarındaki felsefe değişmiş ve e-Devlet kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Kamu hizmetlerinin vatandaşın daha hızlı ve kolay erişebileceği şekilde, daha az maliyetli ve daha şeffaf bir biçimde elektronik ortamda yürütülmesini amaçlayan e-devlet felsefesi, kendisini sağlık sektöründe de hissettirmiş ve e-sağlık kavramı kullanılmaya başlanmıştır. İnternet ve diğer teknolojiler aracılığıyla gerçekleştirilen tele-tıp, sağlık bilişimi, dijital hastane ve mobil sağlık başta olmak üzere elektronik sağlık hizmetleri süreç içerisinde gelişim göstermiştir. Bu çalışmada Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü öğrencilerinin e-sağlık bilgi düzeyleri ve tutumlarının ölçülmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırmacılar tarafından geliştirilen “E-Sağlık Tutumu Soru Formu” 224 öğrenciye uygulanmıştır. Sağlık Yönetimi öğrencilerinin sınıf yükseldikçe e-sağlık uygulamalarına ilişkin bilgi düzeyinin artış gösterdiği, akıllı telefon kullanım sıklığının neredeyse yüzde yüze yakın bir orana denk düştüğü, Sağlık Bakanlığı tarafından hayata geçirilen uygulamalardan birisi olan Merkezi Hastane Randevu Sistemi’nin en yoğun kullanılan uygulama olduğu başta olmak üzere çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

E-Sağlık, E-Devlet, Sağlık Bilişimi, Sağlık Politikası

A RESEARCH ON AWARENESS OF E-HEALTH PRACTICES

As a result of technological progress, the philosophy of service provision and structuring of states has changed and e-Government concept has begun to be used. The e-government philosophy, which aims to enable public services to be carried out electronically in a way that is faster and easier for citizens to access, less costly and more clear, it has also made itself felt in the health sector and the concept of e-health has begun to be used. Especially in the fields of tele-medicine, health information, digital hospital and mobile health, which are realized through internet and other technologies electronic health services have developed in the process. In this study, it is aimed to measure the level of e-health knowledge and attitudes of the students of Süleyman Demirel University Faculty of Economics and Administrative Sciences Health Management Department. In this context, "E-Health Attitude Questionnaire" developed by the researchers, 224 students were applied. It is seen that the level of knowledge about e-health applications increases as the class gets higher in Health Management students, the frequency of smart phone use almost coincides with one hundred percent and MHRS, one of the applications that have been passed on by the Ministry of Health, has reached to various results, in particular the most intensive application.

Keywords:

E-Health, E-Government, Health Informatics, Health Politics,

PDF

___

ALIR, G., Soydal, İ. ve Öztürk, Ö. (2007), Türkiye’de E-Devlet Uygulamaları Kapsamında Kamu Kurumlarına Ait Web Sayfalarının Değerlendirilmesi, Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 158-166.
AL-SHORBAJİ, N. (2013), The World Health Assembly Resolutions on eHealth: eHealth in Support of Universal Health Coverage, Methods Inf Med, 52(6), 463-466.
BAŞBAKANLIK. (2002). Herkes İçin Bilgi Toplumu. E-Türkiye Girişimi Eylem Planı (TASLAK).
BAŞBAKANLIK. (t.y.) E-Devlet Kapısı. Resmî Kurumların Sunduğu e-Hizmetler, 08.07.2018 tarihinde https://www.turkiye.gov.tr/hizmetler adresinden alındı.
BRODİE, M., Flournoy, R. E., Altman, D. E., Blendon, R. J., Benson, J. M., ve Rosenbaum, M. D. (2000), Health Information, the Internet, and the Digital Divide, Health Affairs, 19(6), 255-265.
ÇARIKÇI, O. (2010), Türkiye’de e-Devlet Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(12): 95-122.
ÇETİN, H., Okan A. ve Zerrin E. (2003), E-Türkiye Durum Analizi ve Çözüm Önerileri, 08.07.2018 tarihinde http://inet-tr.org.tr/inetconf7/eposter/aydogan.html adresinden alındı.
DELİBAŞ, K. ve AKGÜL, A. E. (2010), Dünyada ve Türkiye'de E-Devlet Uygulamaları: Türkiye'de E-Demokrasi Ve E-Katılım Potansiyellerinin Harekete Geçirilmesi, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 101-144.
DEMİREL, D. (2006), E-devlet ve Dünya Örnekleri, Sayıştay Dergisi, 61(6), 83-118.
DEMİRHAN, A. ve Güler, İ. (2011), “Bilişim ve Sağlık”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 4(3), 13-20.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI (DPT). (2004), E-dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı 2003-2004.
DSÖ AVRUPA BÖLGE OFİSİ, Sağlıkta Stratejik Planlama: Türkiye Örneği. (2015), 06.07.2018 tarihinde https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1kta%20Stratejik%20Planlama.pdf adresinden alındı.
ERDEM, E. (2014), E-devlet Uygulamaları Açısından Türkiye İncelemesi ve Bir Model Önerisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 734-746.
EYSENBACH, G. (2001), What is e-Health?, Journal of Medical Internet Research, 3(2), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1761894/
HANİK, B. W. (2012), Electronic Health İnformation Literacy: An İnvestigation of The Electronic Health İnformation Knowledge and Skills of Health Education Majors, Doctoral dissertation, Texas A & M University.
GİLL, N. (2009), The Impact of E-Health Adoption and Investment on Health Outcomes: A Study using Secondary Analysis, Master Thesis, University of Toronto, Graduate Department of Health Policy, Management and Evaluation, Canada.
HOVENGA, E. J. S. ve Mantas, J. (Eds.) (2004), Global Health İnformatics Education, (Vol. 109), Amsterdam: IOS Press.
IAKOVİDİS, I., Wilson, P. ve Healy, C. J.. (2004), E-Health: Current Situation and Examples of Implemented and Beneficial E-Health Applications, Netherlands: IOS Press.
KILIÇ, T., (2016), E-sağlık ve Teletıp, 1. Baskı, İstanbul: AZ Yayıncılık.
KILIÇ, T., (2017), E-sağlık, İyi Uygulama Örneği; Hollanda, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 6(3), 203-217.
MAHEU, M. M., Whitten, P., ve Allen, A. (2001), E-Health, Telehealth, and Telemedicine: A Guide to Startup and Success, First Edition, San Francisco: Jossey-Bass Inc., A Wiley Company.
MOORHEAD, S. A., Hazlett, D. E., Harrison, L., Carroll, J. K., Irwin, A. and Hoving, C. (2013), A New Dimension of Health Care: Systematic Review of the Uses, Benefits, and Limitations of Social Media for Health Communication. Journal of Medical Internet Research, 15 (4).
NAKAS, D. (2017), Üniversite Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Ankara.
NARALAN, A. (2008), E-Devlet ve Algılanışı Üzerine Bir Araştırma, İmaj Yayınevi: Ankara.
ROOİJ, T. V. ve Marsh, S. (2015), “eHealth: Past And Future Perspectives”, Personalized Medicine, 13(1), 57-70.
SAĞLIK BAKANLIĞI BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI. (2004), Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi Eylem Planı.
SAĞLIK BAKANLIĞI, E-Nabız, 08.07.2018 tarihinde https://enabiz.gov.tr/Yardim/Index adresinden alındı.
SAĞLIK BAKANLIĞI, MHRS, 08.07.2018 tarihinde https://www.mhrs.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml adresinden alındı.
SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE SAĞLIK BİLGİ SİSTEMİ EYLEM PLANI. (2004), 06.07.2018 tarihinde https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/biyoistatistik(16).pdf adresinden alındı.
SAĞLIK BAKANLIĞI, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. 06.07.2018 tarihinde http://www.e-saglik.gov.tr/TR,6212/sagliknet-hakkinda.html adresinden alındı.
ŞAHİN, A. ve Örselli, E. (2003), E-devlet Anlayışı Sürecinde Türkiye, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 343-356.
TEZCAN, C. (2016), "Sağlığa Yeni̇li̇kçi̇Bi̇r Bakiş Açisi:Mobi̇l Sağlik", TÜSİAD Mobil Sağlık Raporu.
TÜRKİYE BİLİŞİM DERNEĞİ. (2001), Türkiye’de e-Devlet Nasıl Olmalı?, Türkiye Bilişim Derneği Raporu, 1-149.
UÇKAN, Ö. (2003), E-Devlet, E-Demokrasi ve Türkiye, Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılanması İçin Strateji ve Politikalar-I, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
WHO, (t.y.) Elli Sekizinci Dünya Sağlık Asamblesi, 04.07.2018 tarihinde http://www.who.int/healthacademy/media/WHA58-28-en.pdf?ua=1 adresinden alındı.
WORLD HEALTH ORGANİZATİON (WHO). (t.y.) eHealth at WHO, 04.07.2018 tarihinde http://www.who.int/ehealth/about/en/ adresinden alındı.
UNİTED NATİONS E-GOVERNMENT SURVEY. (2018), Gearing E-Government To Support Transformation Towards Sustainable And Resilient Societies, 01.08.2018 tarihinde https://publicadministration.un.org/egovkb/Portals/egovkb/Documents/un/2018-Survey/E-Government%20Survey%202018_FINAL%20for%20web.pdf adresinden alındı.
YILDIZBAŞI, E., Öztaş, D., Sanisoğlu, Y., Fırat, H., Yalçın, N., Şeker, E. D. and Akçay, M. (2016), Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Merkezi Hekim Randevu Sistemini Kullanan Hastaların Memnuniyet Düzeylerinin Ölçülmesi, Ankara Medical Journal, 16(3), 293-302.