Divan Edebiyatında Hediye

Türk kültüründe hediye alma ve verme geleneği, insanlarımızı birbirine bağlayan güzel hasletlerden biridir. Maddî veya manevî değerleri itibariyle her kesimden insanımızın hediye alma ve verme alışkanlığının edebiyatımıza da yansıdığını ve hediye kavramının yeni anlamlarla kullanıldığını görebilmekteyiz. Bazen yaşanılan çevre ve zaman, bazen de kişilerin doğuşlarından gelen özelliklerin, hediyenin yeni anlamlar kazanmasında etkili olduğunu anlıyoruz. Divan şiirinde bazen pîşkeş, armağan, hedâya, atâ, caba, tuhfe şeklinde geçen hediye, şiirlere yansıdığı kadarıyla kullanıldığı anlamlar ve belirttiği âdetler bakımından ince bir ruhun ve zevkin ürünüdür. Divan şairlerinin hediye anlayışları da yaşadıkları çağa ve kişisel özelliklerine göre farklılıklar göstermektedir. Divanların taranması sonucunda hediye kelimesinin kazandığı zengin anlamlar tespit edilmiş ve hediyenin Divan şiirindeki yeri ve önemi hakkında bir değerlendirme yapılmıştır.

Gift in the Divan Literature

The tradition of giving and receiving gifts is one of the good virtues tying our people together. We can see that the habit of giving and receiving gits from all falks of life reflects itself in our literature and that the concept of gifts is used with new meanings. We understand that gifts sometimes gain meaning in realtion to the environment and time as well as with birth. In the Divan poetry the word gift -is used as “pîşkeş, armağan, hedâya, atâ, caba, tuhfe” (synonyms for gift)- is the product of a delicate taste and a kind soul as it reflects to the poems. The understanding of gift of the Divan poets differs according to the age in which they live and according to their personal features. The rich meanings of gift are identified as a result of surveying the Divan and an evaluation was made about the place and importance of gift in the Divan poetry.

PDF

___

Akdoğan, Yaşar. (1979) “Ahmedî Dîvânı ve dil hususiyetleri: gramer, sentaks, sözlük.” Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Akkuş, Metin (1993) Nef‘î Divanı , Ankara: Akçağ Yay.

Aksoyak, İsmail Hakkı (1999) “Gelibolulu Âlî ve Divanlarının Tenkitli Metni”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Ü. S.B.E., Ankara.

Altun, Kudret (2002) Tuhfe-i Kusûrî, Kayseri.

Arı, Ahmet. (1994) “Sakıp Mustafa Dede: hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve Dîvânı'nın tenkitli metni.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.

Arslan, Mehmet, Aksoyak, İsmail Hakkı (1994) Haşmet külliyatı: Divan, Senedü'ş-şu‘arâ, Vilâdet-nâme (Sur-nâme), İntisabü'l-mülk (Hab-nâme). Sivas: Dilek Matbaası.

Ayan, Hüseyin (1990) Nesîmî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.

Aynur, Hatice (1999) 15. yy. Şairi Çâkeri ve Divânı. İstanbul: Scala Yayıncılık. Bilgin, Azmi (2004) Nigârî Dîvânı, İstanbul.

Canpolat, Mustafa, (1982) Ömer bim Mezîd Mecmûatü’n-nezâir, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Çavuşoğlu, Mehmet (1977) Yahya Bey Divanı (Tenkitli Basım ), İstanbul: Istanbul Edebiyat Fakültesi Matbaası.

Çavuşoğlu, Mehmet (1979) Amrî Divanı (Tenkitli Basım ), İstanbul: Istanbul Edebiyat Fakültesi Matbaası.

Çavuşoğlu, Mehmet (1981) Hayretî Divan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 2868.

Çavuşoğlu, Mehmet, Tanyeri, M.Ali (1990) Üsküplü İshak Çelebi Divanı (Tenkitli Basım), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi.

Erdem, Sadık (1988) Sâî Çelebi Tezkiretü’l-bünyân, İstanbul, 1988.

Erdem, Sadık (2005) Neylî ve Dîvân’ı, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.

Ergin, Muharrem (1981) Kadı Burhaneddin Divanı, İstanbul.

Erünsal, İsmail (1983) The Life and Works of Tacizade Cafer Çelebi With a Critical Edition of His Divan. İstanbul: Istanbul Edebiyat Fakültesi Matbaası.

Gölpınarlı, Abdülbaki (2005) Nedim Divanı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.

Güfta, Hüseyin. “Hazık Mehmed Efendi'nin Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Divanı'nın Tenkitli Metni.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, 1992.

İsen, Mustafa, Kurnaz, Cemal (1990) Şeyhî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınevi.

Kadıoğlu, İdris. “Lebib-i Âmidî: Hayatı, Edebi kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dicle Üniversitesi, 2003.

Kaya, Bayram Ali (2003) The Divan of Azmi-zade Haleti Introduction and Facsimile Edition, Azmi-zâde Haleti Divanı. Harvard: The Department of Near Eastern Languages Harvard University.

Kılıç, Atabey (1994) Ahmed Neylî Divanı, Ege Üniversitesi, S.B.E., Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.

Kılıç, Atabey (2001) Mustafa bin Osman Keskin: Manzume-i Keskin, inceleme-metin-sözlük-tıpkıbasım. Kayseri: Laçin Yayınevi.

Küçük Sabahattin (1994) Bâkî. Dîvân: tenkitli basım. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.

Kürkçüoğlu, M.Akif, “Mahmud Nedim Paşa Divanı İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Sözlük”, Sakarya Üniversitesi S.B.E. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya, 2004.

Macit, Muhsin (2001) Zihnî Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Mengi, Mine (1995) Mesîhî Divanı. Ankara.

Mermer, Ahmet (1991) Mezâkî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divan’ının Tenkidli Metni. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.

Mermer, Ahmet (1997) Karamanlı Aynî ve Dîvânı. Ankara: Akçağ.

Oğraş, Rıza, (1995) Esad Mehmed Efendi’nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Şâhidü’l-Müverrihîn Adlı Eserinin Edisyon Kritiği, Trakya Üniversitesi S.B.E. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Edirne.

Onay, Ahmet Talat (1992) Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. (Haz.: Cemal Kurnaz), Ankara: TDV Yayınları.

Pala, İskender (1989) Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları: 1018.

Saraç, Yekta (2002) Emrî Divanı. İstanbul.

Sungur, Necati (1994). Âhî Dîvânı, Ankara: Milli Kütüphane Basimevi.

Tarlan, Ali Nihat (1992) Hayâlî Bey Divânı. Ankara: Akçağ Yayınevi.

Tarlan, Ali Nihat (1992). Ahmet Paşa Divanı. Ankara: Akçağ Yayınevi.

Tarlan, Ali Nihat (1992). Zâtî Divan, İstanbul: Istanbul Edebiyat Fakültesi Matbaası.

Tavukçu, Orhan Kemal (2000) Ahmed Rıdvan, Hüsrev ü Şirin (İnceleme-Metin), Erzurum.

Tulum, Mertol, Tanyeri, Ali (1977), Nev’î Divanı, İstanbul.

Yılmaz, Kadriye (2001) “İbrahim Tırsî Divanı İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.