Kentsel bütünleşiklik: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefkoşa kenti örneği

Kıbrıs adası, tarih boyunca ve özellikle son bin yılda değişik kültür ve egemenliklere tanıklık etmiştir. XIX. yyda Osmanlı toprağı olan Adanın 1877 de başlayan İngiliz sömürgesine dönüşme sürecinde kentlerde de bir değişim ve gelişim dönemi başlamıştır. Buna göre, adanın tam olarak İngiliz hakimiyeti altına girdiği 1925 yılından itibaren Lefkoşanın, sur dışı alanda yayılması hız kazanmıştır ve kentsel bütünleşikliğin artırılması maksadıyla yönetim tarafından yol ağının geliştirilmesi ve meydanlar gibi uygulamalar gerçekleş- tirilmiştir. 1959da Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edilmiş ve 1960 yılında ise Ada bağımsızlığını kazanmıştır. Fakat sonrasında giderek artan siyasal ve sosyal olaylar nedeniyle, 1974 yılında Ada ile beraber Lefkoşa da fiziki olarak ikiye bölünmüştür. Bu yeni durumda ada- nın kuzey kesimi ile başkenti Lefkoşanın kentsel bütünleşiklik bağlamında birlikteliklerin ve sosyal yaşamın çeşitli etkilere ma- ruz kaldığı yeni bir dönem daha başlamış, batı dünyası tarafından uygulanan ambargo sonucunda da baskı altında bir ekonomi oluş- muştur. İkiye bölündükten sonra Lefkoşaların anılması da bazı pratik zorluklar getirmektedir. Ayrıntılı olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefkoşa Kenti veya kısaca KKTC Lefkoşa, veya mek- tupta anar gibi Lefkoşa KKTC yazmanın doğru görünmesine karşın uzun ve karmaşıktır. Bir başkası, Kuzey Güney ayırımı yaparak Kuzey Lefkoşa olarak ifade etmek olabilir. Ancak makalede aksi bir durumla karşılaşılmadıkça KKTC Lefkoşa kentini Lefkoşa olarak anmak sadelik getirecek ve anlatım kolaylığı sağlayacaktır. Ulaşım ağlarındaki bütünleşiklik ile özellikle yaya ulaşım yapısı arasında bir ilişki olduğunun çeşitli çalışmalarda vurgulanmış olması çok önemli ve ilgi çekicidir. Aynı etkinin, son zamanlarda taşıt ulaşım ağları üzerinden inceleyen ve bu bakışla yapılmış çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmada ise Lefkoşanın ulaşım ağları mekan dizimi yöntemi ile analiz edilmiş ve kentin bu bağlamda yapısı ir- delenmiş, kentsel bütünleşikliğin geliştirilebilirliği modellemeler aracılığıyla incelenmiştir.

Urban ıntegrity: The City of nicosia, Turkish republic of northern cyprus

For more than one thousand years, the island of Cyprus has borne witness to the history of different cultures and their sov- ereignties. In the 19th century, starting in 1877, the process of turning the Ottoman island into a British dominion opened up a new phase in the development of both the island and its cit- ies. Nicosia began to spread outside the city walls after 1925, when the island came fully under the dominion of the British. In this period, some new roads and a square were constructed to improve urban integrity. In 1959, The Republic of Cyprus was es- tablished and the island gained independence in 1960. However, due to escalating political and social unrest, the country itself and its capital Nicosia were divided into two parts in 1974. The new situation opened up another phase in the development of the northern part and its capital, affecting social life in terms of integrity and coherence. It also brought with it negative pres- sures on the economy as a result of the embargo applied by the western world. In this new situation, there even existed practical difficulties in terms of how the city should be referenced, with some long and complicated alternatives suggested: Turkish Re- public of Northern Cyprus City of Nicosia, North Nicosia etc. In this essay, the term Nicosia is used for ease of expression. It is interesting to see that various studies have laid emphasis on the possibility of integrating cities via improvement of pedestrian accessibility. The same effect has been studied and sought out recently by several researchers on vehicle transportation. In this study, the Nicosia transportation network is analysed using the space syntax method, with a view to determining ways in which the integrity of the citys structure could be developed under dif- ferent scenarios.

PDF

___

1. Arapgirlioğlu, K. (2009), Bir Yaşam Alanı Olarak Kent: Kentler Ne İçin Var?
2. Dosya 9: Yerel yönetimler: kentsel yaşam ve nitelikleri,TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, s 4.
3. Ataol, Ö. (2013), İstinyede Sosyal ve Mekansal Açıdan Sı- nır İncelemesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, s 51.
4. Barros, A.P& Silva, P.C& Holanda, F& Medeiros, V& For- tes, J.A (2009), Transport Mobility. 7. Space Syntax sem- pozyumu, s 008:12.
5. Batty, M. (2009), Notes On Accessibility. 7. Space Syntax sempozyumu, s 102:1.
6. Bozzelmann, P. & Macdonald, E. & Kronemeyer, T. (1999), Livable Streets Revisited, APA Journal, Chicago, s 173.
7. Brand, J.L. (2009), Physical Space and Social Interaction, Haworth 05.09, s 2.
8. Charalambous, N. & Hadjicristos, C. (2009), A Square Or A Bridge, 7. Space Syntax Sempozyumu, s 13:5.
9. Charalambous, N. & Mavridou, M. (2012), Space Syntax: Spatial Integration Accessibility And Angular Segment Analysis By Metric Distance (ASAMED). Cost:Euoropean Science Foundation, s 64.
10. Ciravoğlu, A (2006), Sürdürülebilirlik Düşüncesi-Mimarlık Etkileşimine Alternatif Bir Bakış: Yerin Çevre Bilincine Etkisi. Yıldız Teknik Üniversitesi.
11. Çetin, İ. (2010), Gecekondunun Kentle Bütünleşme Süre- cinde Alan-Mekan Faktörü: İzmir Örneği, Ege Üniversite- si, s 63, s 64, s 92.
12. Çil, E. (2006), Bir Kent Okuma Aracı Olarak Mekan Dizimi Analizinin Kuramsal ve Yöntemsel Tartışması, Megaron Dergisi, İstanbul, s 221, s 222, s 230.
13. Dhanani, A. & Vaughan, L. & Ellul, C. & Griffiths, S. (2012), From The Axial Line To The Walked Line: Evaluating The Utility Of Commercial And User-Generated Street Net- work Datasets In Space Syntax Analysis. 8. Space Syntax sempozyumu, s 8211:17.
14. Erdönmez, M.E. (2005), Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplumsal İlişkileri Yapılandırmadaki Rolü, Büyükdere- Levent-Maslak Aksı, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Doktora Tezi, s 2, s 75.
15. Figueiredo, L. & Amorim, L. (2007), Decoding The Urban Grid. 6. Space Syntax sempozyumu, s 5.
16. Hadjichristos, C. (2005), Nicosia: Its Space And Its D-Visions. 5. Space Syntax sempozyumu, s 2, s 3.
17. Hamamcıoğlu, C. (2012), Kentsel Ulaşım Planlaması: Ka- rar Mekanizmaları ve Süreçleri. power point slaytları. http://www.yarbis1.yildiz.edu.tr/, s 4, 6.
18. Halu, Z.Y. (2010), Kentsel Mekan Olarak Caddelerdeki Mekansal Karakterin Yürünebilirlik Bağlamında İrdelen- mesi Bağdat Caddesi Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, s 1, s 2, s 25, s 32, s 33.
19. Halu, Z.Y. & Yürekli F. (2011), Yürünebilirlik Kavramı ve Kentsel Mekanlarda Yürüme, İTÜ Dergisi, İstanbul, s 31.
20. Hillier, B. (1999), The Hidden Geometry of Deformed Grids: Or, Why Space Syntax Works, When It Looks As Though It Shouldnt, Environment and Planning B: Plan- ning and Design vol 26, s 184.
21. Hillier, B. (2005), The Art Of Place And The Science Of Space, World Architecture 11/2005, s 10, s 14, s 21.
22. Hillier, B. (2008), Using DepthMap For Urban Analysis. www.jiscmail.ac.uk, ulaşım tarihi 11.12.2013, s 2.
23. Hillier, B. & Hanson, J. (1984), The Social Logic Of Space. Cambridge University Press, England, s 26.
24. Hillier, B. & Turner, A. & Yang, T. & Tae-Park, H. (2007), Metric And Topo-Geometric Properties Of Urban Street Networks: Some Convergences, Divergences And New Results. 6. Space Syntax sempozyumu, s 3.
25. İ.U.A.P. (2011), İUAP İstanbul Metropoliten Alanı Kentsel Ulaşım Ana Planı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, s 1.
26. Joutsiniemi, A. (2005), Generic Accessibility Challenges Axial Maps; Case Helsinki. 5. Space Syntax sempozyumu, s 359.
27. Karlström, A. & Mattsson, L. (2009), Place, Space Syntax And Atrraction-Accessibility, 7. Space Syntax Sempozyu- mu, s 104:1.
28. Kaya, H.S. & Bölen, F. (2006), Kentsel Mekan Organizas- yonundaki Farklılıkların Fraktal Analiz Yöntemi İle Değer- lendirilmesi. Journal of İstanbul Kültür University, s 1.
29. Kıbrısın El Kitabı (2007). 1. Baskı, Lefkoşa, Galeri Kültür Yayınları, s 35.
30. KKTC Karayolları Master Planı 2000-2010 (2000), s 72. 31. Kubat, A.S. & Güney, Y.İ. & Özer, Ö. (2007), Space Syntax Üzerine. 6. Space Syntax sempozyumu, s 1.
32. Lefkoşa İmar Planı 2012 (2012), s 65, s 66, s 67.
33. Lynch, K. (1960), The Image Of The City, The M.I.T. Press, Cambridge, Massachusetts, and London, England, s 62.
34. Meşhur, M.Ç. (2008), Arazi ve Arsa Düzenlemesi (18. Madde uygulaması) Sürecinin Kentsel Mekan Oluşumu Açısından İrdelenmesi. METU JFA 2008/2, Ankara, s 23- 25.
35. Nicosia Master Plan (1984), s 3, s 9, s 10, s 20.
36. Orhun, D. (2000), İzmir Çevresindeki Yerleşmelerde Me- kansal Yapı. DEÜ Araştırma Fon Saymanlığı, İzmir, s 12.
37. Özbek, M. (2007), Fizik Mekan Kurgularının Sosyal İlişki- ler Üzerinden Arnavutköy Yerleşimi Bütününde Mekan Dizimi Yöntemi İle İncelenmesi. Mimar Sinan Güzel Sa- natlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora tezi, s 47, s 49, s 51, s 73.
38. Özer, A. (2013), Ayazağa Yerleşmesinin Bir Örneklem Üzerinden Sosyo-Kültürel ve Fiziksel Analizi, Beykent Üni- versitesi, Yüksek Lisans Tezi, s 11.
39. Özer, Ö. (n.d.), Yaya Hareketleri ve Mekan İlişkisi. İstanbul Teknik Üniversitesi Disiplinler-arası Kentsel Tasarım Yük- sek Lisans Programı Mimarlık ve Kimlik, s 3.
40. Öznur, A, (Mayıs 3, 2013), karşılıklı görüşme. KKTC Şehir Planlama Dairesi.
41. Paul, A. (2011), Axial Analysis: A Syntactic Approach To Movement Network Modelling. India Journal 8-1, Insti- tude of Town Planners, Hindistan, s 38.
42. Paul, A. (2012), Unit-Segment Analysis: A Space Syntax Approach To Capturing Vehicular Travel Behavior Emula- ting Configurational Properties Of Roadway Structures. EJTIR Issue 12(3), s 276.
43. Pereira, R.H.M. & Holanda, F.R.B. & Medeiros, V.A.S. & Barros, A.P.B.G. (2012), The Use Of Space Syntax In Urban Transport Analysis: Limits And Potentials. 8. Space Syntax sempozyumu, s 8214:5.
44. Peponis, J. (2001), Interacting Questions And Descripti- ons, 3. Space Syntax Sempozyumu, s 24.
45. Rismanchian, O. (2011), Evidence Based Spatial Interven- tion For Regeneration Ot Deteriorationg Urban Areas, A Case Study From Tehran, Iran. The University of Edinburg Doktora tezi, s 46.
46. Şensoy, N. (2012), Konut Yerleşimlerinde Dış Mekan Kullanımlarının Sosyal Etkileşim Yönünden İncelenmesi: TOKİ Atakent Sitesi Örneği (Ankara), Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s 33.
47. Taşçı, B.G. (2010), Sokağın Günümüz Koşullarında Çocuk Oyun Alanı Olarak Ele Alınması ve Değerlendirilmesi, İz- mir, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yük- sek Lisans Tezi, s 40.
48. Turner, A. (2007), From Axial To Road Center Line: A New Representation For Space Syntax And A New Model Of Route Choice For Transport Analysis. Environment and Planning B: Planning and Design 34(3), s 12.
49. Wang, W. & Tsai, H. (2009), Natural Movement Versus Land Value, 7. Space Syntax sempozyumu, s 125:1.
50. Zafersoy, H. (2011), 1960 Sonrası Lefkoşa Konut Alanları- nın Gelişimi. Yakın Doğu Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensti- tüsü, Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa, s 87, s 140.
51. Zorlu, F. (2008), Kentsel Doku Ulaşım Sistemi İlişkileri. METU JFA 2008/1, s 85.
İnternet Kaynakları
1. http://www.adabasini.com/haber/magusa-surici-pana- yirla-renkleniyor-16941.html erişim tarihi 2014, Haziran 24
2. http://www.kibrisgazetesi.com/?p=486228, erişim tarihi 2014, Temmuz 1
3. http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/86/ news/130722/PageName/GIRNE erişim tarihi 2014, Ha- ziran 24
4. http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/ news/61140, erişim tarihi 2014, Haziran 24
5. http://www.letsdoitnorthcyprus.com, erişim tarihi 2014, Haziran 24