Kent Hakkından Müştereklerimize Kentsel Muhalefet Tartışmaları: Sınırlar ve İmkanlar

Dünyanın farklı yerlerinde bulunan birçok kentinde son onbeş yılda, emlak balonu yaratan ve belli sınıfların yaşam alanlarından zorla yerinden edilmesi ile sonuçlanan tepeden inme soylulaştırma projelerinden kensel dönüşüm adı altında üretilen lüks toplu konut projelerine kadar neoliberal kentsel yeniden yapılanmaya şahitlik edilmekte. Bu geçtiğimiz süreç, yoğun ve örgütlü bir zeminde kaybedenlerce sokak protestoları ve çeşitli eylemliliklerle yanıtlandı. Yerinden zorla edilmeleri takiben, özelleştirmelerle kamuya ait ortak alanların da çitlenerek sermeyenin kullanımına açıldığı bir sürece tanık olundu. Bu kez, bu alanların kullanıcıları, ortak alanlarını geri talep etmek ve de sermayeye terk etmemek için bu süreci işgal et hareketleri ile yanıtladı. Bu yazı, dünyanın farklı coğrafyalarında yaşanan bu sürecin örgütlenme pratiklerini teorik bir gözle ele alarak, mevcut toplumsal hareketlerin imkan ve sınırlılıklarını Kent Hakkı ve Müştereklerimiz literatürü içinden incelemektedir. Bu imkan ve sınırlılıklar doğrultusunda, alternatif bir mücadele yapısının olasılıklarını tartışmaya açmaktadır. Yazı, çeşitlenen eylem biçimleri ve örgütlenme yapısının analizi ile eleştirel kentsel çalışmalar literatürüne katkı sağlamayı hedeflemektedir.

The Urban Movements Debate, from Right to the City to Commons: Limits and Possibilities

In the last 15 years, many cities in different parts of the world have witnessed various facets of neoliberal urban restructuring, from top-down gentrification projects, to mass housing projects causing a real estate bubble, and the eviction of present dwellers. The response has often been street protests and other activities initiated by the dwellers. The same sort of eviction processes have been seen across the world, followed by the widespread privatization of common lands. The Occupy Movements have reacted to the privatization of common lands in many cities of the world. This paper is an analysis of the theoretical background of such movements and a discussion of the limits and possibilities of the Right to the City (RTC) and Commons literature. The aim of the article is to contribute to the literature of critical urban studies by analyzing different interpretations and providing an overview of how these varied conceptualizations shape activism.

PDF

___

Akçay, Ü. ve Azizoğlu, B. (2014) “Kamulaştırma mı, Kamusallaştırma mı?”, http://baslangicdergi.org/kamulastirma-mikamusallastirma-mi-umitakcay-bert-azizoglu/ (Erişim Tarihi 8 Nisan 2016)
Akçay, Ü. ve Azizoğlu, B. (2015) “Devletleştirme, Kamusallaştırma ve Müşterekleştirme”, Başlangıç Dergisi, Sayı 3, s.125-136.
Bonefeld, W. (2014) “Kapitalist Birikim ve Özgür Emek: Toplumsal Kuruluş Üzerine”, Ed.: O. Göztepe (editör) İlkel Birikim: Sermayenin Kaldıracı, İstanbul, Notabene, s. 65-88.
Boratav, K., Şenses F., Türel, O., Voyvoda, E. (Ed.) (2015) AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu, Bağımsız Sosyal Bilimciler, İstanbul, Yordam Kitap.
Castells, M. (2015) “The Egyptian Revolution”, Ed.: J. Goodwin ve J. M. Jasper (editör) The Social Movements Reader, Sussex, Wiley Blackwell, s. 45-52.
Çakır, G. Ve Aktükün-Başpınar, Ö. (Ed.) (2015) Gezi Tartışmaları, Ankara, Ütopya Yayınevi.
Çelik, Ö. ve Ergenç, C. (2016) “Ankara’nın Kent Mücadelesi ile İmtihanı”, Saha Dergisi, Sayı 3, s. 10-14.
Çelik, Ö. (2014) “Urban neoliberalism, strategies for urban struggles, and ‘the right to the city’, Interview with Jamie Gough”, Capital and Class, Sayı 38(2), s. 414-451.
De Angelis, M. (2014) “Marx ve İlkel Birikim: Kapitalist ‘çitlemenin’ sürekli karakteri”, Ed.: Göztepe, O. (editör) İlkel Birikim: Sermayenin Kaldıracı, İstanbul, Notabene, s. 89-114.
Federici, S. (2012) Revolution at Point Zero: Housework, Reproduction and Feminist Struggle, Oakland, PM Press.
Fernandes, E. (2007) “Constructing the right to the city in Brazil”, Social and Legal Studies, Sayı 16(2), s. 201–19.
Fırat, D. (Ed.) (2014) Sokağın Belleği, Ankara, Dipnot.
Fırat, B. Ö. ve Genç, F. (2015) “Müşterekler Politikasının Güncelliği”, Başlangıç, Sayı 3, s. 137-147.
Goldstone, J. A. (2015) “Understanding Revolutions: The Arab Uprisings”, Ed.: J. Goodwin ve J. M. Jasper (editör) The Social Movements Reader, Sussex, Wiley Blackwell, s. 398-404.
Gough, J. (2014) “The difference between local and national capitalism, and why local capitalisms differ from one another: A Marxist approach”, Capital and Class, Sayı 38(1), s. 197-210.
Göztepe, Ö. (Ed.) (2013) Gezi Direnişi Üzerine Düşünceler, İstanbul, Notabene.
Harvey, D. (2004) “‘Yeni’ emperyalizm: mülksüzleşme yoluyla birikim”, Praksis, Sayı 11, s. 23-48.
Harvey, D. (2008) “The right to the city”, New Left Review, Sayı 53, s. 23-40.
Harvey, D. (2012) Marx’ın Kapital’i İçin Kılavuz, İstanbul, Metis.
Harvey. D. (2013) Asi Şehirler, İstanbul, Metis Yayınları.
Kara, A., Karaduman, Ö., Dinçer, Y. (Ed.) (2014) 18 Brumaire’den Taksim Direnişine Geziyi Soldan Kavramak, İstanbul, Kalkedon.
Kuymulu, M.B. (2013) “The vortex of rights: the “Right to the City” at the crossroads”, International Journal of Urban and Regional Research, Sayı 37(3), s. 923-40.
Lefebvre, H. (1968/1996) Le droit a la ville, Paris: Anthropos. English translation ‘The Right to the City’, Part II in Kofman, E. And
Lebaş, E. (1996) Lefebvre: Writings on Cities. Oxford, Blackwell.
Lefebvre, H. (1970/2003) La revolution urbaine, Paris: Gallimard. English translation (2003) The Urban Revolution, Minneapolis, University of Minnesota Press.
Lenin, V. I. (1899/1960) “The Development of Capitalism in Russia”, in Collected Works, Volume 3, London, Lawrence & Wishartt.
Luxemburg, R. (1913/1963) The Accumulation of Capital, London, Routledge.
Madra, Y. (Ed.) (2015) Türkiye’de Yeni İktidar Yeni Direniş, İstanbul, Ayrıntı.
Marx, K. (1973) Grundrisse, Harmondsworth, Penguin.
Mayer, M. (2009) “The ‘right to the city’ in the context of shifting mottos of urban social movements”, City, Sayı 13(2/3), s. 362–74.
Milkman, R., Luce, S. ve Lewis, P. (2015) “Occupy Wall Street”, Ed.: J. Goodwin ve J. M. Jasper (editör) The Social Movements Reader, Sussex, Wiley Blackwell, s. 30-44.
Mitchell, D. (2003) The Right to the City: social justice and the fight for public space, New York, Guilford Press.
Osorio, L. (2006) “The world charter on the right to the city”, Ed.: UNESCO International Public Debates: Urban Policies and the Right to the City, Paris, UNESCO, s. 107-110.
Öğütle, V. S. ve Göker, E. (Ed.) (2014) Gezi ve Sosyoloji, İstanbul, Ayrıntı.
Sadri, S. Z. vd (Ed) (2013) Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Sönmez, M. (2013) Kent Kapital ve Gezi Direnişi, Ankara, Nota Bene Yayınları.
Şengül, T. (2015) “Gezi başkaldırısının ertesinde kent mekanı ve siyasal alanın yeni dinamikleri”, METU JFA, Sayı 32(1), s. 1-20.
Tonak, A. (2013) Kent Hakkı’ndan İsyan’a, İstanbul, Agora Kitaplığı.
Tuğal, C. (2013) Gezi’nin Yükselişi, Liberalizmin Düşüşü, İstanbul, Agora Kitaplığı.
Uluğ, Ö. M. ve Acar, Y. G. (Ed) (2014) Bir Olmadan Biz Olmak, İstanbul, Dipnot.
UN-HABİTAT (2002a) Press release, first ever World Urban Forum successfully launched. Nairobi, 29 April [WWWdocument]. URL http://www.unhabitat.org/content. asp?typeid=5&catid=7&cid=2609 (Erişim tarihi 21 Ekim 2011)
UN-HABİTAT (2002b) Report of the first session of the World Urban Forum.Nairobi 29 April–3 May [WWWdocument]. ÜRL http://www.unhabitat.org/categories.asp?catid=584 (Erişim tarihi 21 Ekim 2011).
Ülger, Z. (2015) “Müşterekler Mücadelesinde Devlet Mülkiyeti Olarak Kamuyla Hesaplaşmak”, Başlangıç, Sayı 3, s. 149-154.