İstanbul, Gedikpaşa Tarihi Kent Dokusuna Yönelik Bir Araştırma

Bu çalışma; İstanbul ili, Fatih ilçesi, Gedikpaşa semtinin tarihi gelişimi, sosyal ve fiziki değişim sürecinin araştırılması, semtte yer alan korunması gerekli kültür varlıklarının belgelenmesi, semtin sosyal ve fiziksel dokusunun sürdürülebilirliğine yönelik önerileri içermektedir. Tarihi Roma dönemine kadar uzanan Gedikpaşa semti farklı etnik grupların yüzyıllarca bir arada yaşadığı ve bu grupların sosyo-kültürel özellikleriyle zenginleşmiş bir yerleşmedir. Fatih döneminden başlayarak çeşitli devirlerde semtte inşa edilen anıtsal yapılar, 19. yüzyıla tarihlenen geleneksel konut dokusu ve aksiyal sokak yapısı semtin ana görüntüsünü oluşturmaktadır. Yerel halkın semti 1960’lardan itibaren terk etmeye başlamasıyla, Gedikpaşa öncelikle sosyal, sonrasında fiziksel değişim dönemine girmiştir. Yüzyıllar boyunca konut alanı olarak kullanılan bölge ticari bir alana dönüşmüş, geleneksel doku büyük ölçüde yok olmuştur. Günümüzde ise semtin ticaret ve turizm ağırlıklı bir bölgeye dönüştürülmesi planlanmaktadır. Çalışma kapsamında Gedikpaşa semtinin geçmişteki ve günümüzdeki durumu belgelenmiş, sahip olduğu sosyo-kültürel ve mimari özellikleri tespit edilmiştir. Bu analizler ışığında bölgedeki sosyal ve fiziki dokunun nitelikli, sürdürülebilir bir kimliğe sahip olmasına yönelik öneriler geliştirilmiştir.

A Research Project on the Traditional Urban Texture of Gedikpaşa

This study consists of research about the historical development of the Gedikpasa neighborhood in the Fatih district of Istanbul, Turkey, an analysis of the social and physical changes in this neighborhood over the centuries, documentation of existing historical buildings, and a recommendation about preserving and restoring the cultural heritage of Gedikpasa. Gedikpasa was established in Roman times. Various ethnic groups have lived and co-existed in the district over the centuries and have contributed to the diverse socio-cultural characteristics of the neighborhood. Monuments were built during the reign of Fatih Sultan Mehmet and the traditional building architecture of Gedikpasa, consisting of a grid street plan formation, was formed in the 19th century. Local residents of Gedikpasa started to leave the neighborhood in the 1960s, which led to a social change, followed by an architectural change. Gedikpasa was transformed from a mainly residential area into a commercial area, and as a result, the traditional characteristics have largely disappeared. Today, Gedikpasa is mainly ruins. The local government has plans in place to convert the neighborhood into a touristic and commercial area. As part of this study, both the historical and the current state of Gedikpasa were documented, and socio-cultural and architectural features were analyzed. A recommendation for the preservation and restoration of the social and physical heritage of the district was developed as a result of this analysis.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2017) Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul, Yem Yayınları.
Anonim. (1974) ‘’Gedikpaşa Yangınları’’, İstanbul Ansiklopedisi, sayı 11, s.6080.
Anonim. (1974) ‘’Gedikpaşa Ermenileri’’, İstanbul Ansiklopedisi, sayı 11, s.6073.
Anonim. (2000) Jacques Pervititch Sigorta Haritalarında İstanbul, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları.
Anonim. (2003) 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu, İstanbul Planlama ve İmar Müdürlüğü Yayınları.
Basut, S. (2002) “19.yüzyılda Batılılaşma Etkisinde bir Osmanlı Semti: Kumkapı”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Cezar, M. (2002) Osmanlı Başkenti İstanbul, İstanbul, Ekav Vakfı Yayınları.
Ergin, O. N. (1934) İstanbul Şehir Rehberi, İstanbul, İstanbul Belediyesi Yayınları.
Eyice, S. (2006) Tarih Boyunca İstanbul, İstanbul, Etkileşim Yayınları.
Hürel, H. (2016) Efsanevi İstanbul Yarımadası, İstanbul, Kapı Yayınları. Nokta Planlama Mimarlık Arşivi. (2014) “Eski İstanbul Haritaları”, İstanbul.
Ortaylı, İ. (2015) İstanbul’dan Sayfalar, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
Özgönül, N. ve Madran, E. (2011) Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, İstanbul, Mimarlar Odası Yayınları.
Zakar L. ve Eyüpgiller K.K. (2015) Koruma Teknik ve Yöntemleri, İstanbul, Ömür Matbaacılık.
http://eski.istanbulium.net/post/143991443191/ hava-foto%C4%9Fraf%C4%B1-beyaz%C4%B1t-ves%C3%BCleymaniye-%C3%A7evresi, (Erişim tarihi 13 Mart 2017)
https://www.flickr.com/photos/urbantyphoon/4836709645/in/ photostream, (Erişim tarihi 13 Mart 2017)
http://historiccities.huji.ac.il/turkey/istanbul/maps/braun_ hogenberg_I_51.html, (Erişim tarihi 13 Mart 2017)
https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/, (Erişim tarihi 13 Mart 2017)