Güzel Sanatlar Akademisi 1925 Mezunu Bir Mimar: Hüseyin Hüsnü Tümer

Bu çalışmada, 1925 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun olan, Mimar Hüseyin Hüsnü Tümer’in hayatı ve mesleki faaliyetleri incelenmiştir. Mimar Hüseyin Hüsnü Tümer gerek eğitim aldığı Giulio Mongeri gerekse birlikte çalıştığı Mimar Kemaleddin Bey gibi etkin isimler ile birlikte yaptığı çalışmalar nedeniyle, dönem mimarlığının aktif ancak yeterince tanınmayan bir ismi olarak kabul edilebilir. Tümer’in mesleki faaliyetlerini tespit edebilmek amacıyla, Cumhuriyet Arşivinde bulunan yazışmalar, Salt Araştırma Arşivinde yer alan fotoğraflar ve Mimar/Arkitekt dergisinde yayınlanan makaleler araştırma kapsamında incelenmiştir. Mezuniyetinin ardından, Mimar Kemaleddin Bey’in başında yer aldığı bir ekip ile Kudüs’te Mescid-i Aksa’nın onarımı için görevlendirilen Hüsnü Tümer, Türkiye’ye dönüş yaptıktan sonra bir süre, serbest mimar olarak çalışmalarına devam etmiştir. Çok sayıda mimari proje yarışmasına katılan Tümer, Bursa Belediyesi Çarşı Hal Binası Proje Müsabakası, Ankara Sanayi ve Maadin Bankası Proje Müsabakası, Ankara Çocuk Esirgeme Kurumu/Himaye-i Etfal Apartmanı Proje Müsabakası’nda birincilik ödüllerini kazanmıştır. Aynı dönem, Giulio Mongeri tarafından hazırlanan Bursa Kaplıca Oteli’nin uygulama sorumlusu olmuş ve projenin bazı kısımları kendisi tarafından hazırlanmıştır. Aynı süreçte Tümer, İstanbul Ayaz Paşa Mühendis İbrahim Galip B. Apartmanı, İstanbul Münip B. Evi, Mimar Torkum Çubukçuyan ile birlikte İstanbul Nişantaşı Hüsnü B. Apartmanı ve İstanbul Taksim Talimhane İstiklal Apartmanı’nı inşa etmiştir. Araştırma neticesinde, Hüseyin Hüsnü Tümer’in meslek hayatı boyunca tamamladığı projeler, bulunduğu görevler, ödül kazandığı yarışmalar, jüri üyelikleri ve makaleleri tespit edilmiş ve Türkiye Cumhuriyeti mimarlığına katkıda bulunmuş etkin bir mimarın yeterince bilinmediği düşünülen mesleki faaliyetleri ortaya konmuştur.

___

  • Anonim, (1940). Türk Yüksek Mimarlar Birliği Azaları ve Yüksek Mimarlık Mesleği ile Alakadar Mevzuat. Cumhuriyet Matbaası.
  • Arkitekt, (1936). “Çocuk Esirgeme Kurumu Kira Evi”, 03, s. 73-75.
  • Arkitekt, (1941-1942). “Haberler”, 09-10, s. 237.
  • Arkitekt, (1935). “Sümer Bank Proje Müsabakası”, 03, s. 68-84.
  • Arkitekt, (1936). “Çocuk Esirgeme Kurumu Kira Evi”, 03, s. 73-75.
  • Arkitekt, (1939). “Samsun Merkez Bankası Binası Proje Müsabakası”, 07-08, s. 164-168.
  • Arkitekt, (1940). “Haberler”, 09-10, s. 240.
  • Arkitekt, (1946). “Haberler”, 03-04, s. 93.
  • Arkitekt, (1947). “Haberler”, 09-10, s. 243.
  • Arkitekt, (1948). “Haberler”, 05-06, s. 141.
  • Arkitekt, (1950). “Bursa Hal ve Çarşı Binaları”, 07-10, s. 147-152.
  • Arkitekt, (1951). “Sinan Kemalettin Mimaroğlu (1904-1951)”, 05- 08, s. 146.
  • Arkitekt, (1968). “Kayıplarımız”, 04, s. 166
  • Arkitekt, (1971). “Ölüm”, 03, s. 142.
  • Batur, A. (1998). “1925-1950 Döneminde Türkiye Mimarlığı”. Y. Sey (Ed), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, s. 209-234.
  • Batur, A. (2007). “Modern Olmak: Bir Cumhuriyet Mimarlığı Arayışı”. R. Holod, A. Evin, ve S. Özkan (Ed), Modern Türk Mimarlığı 1900-1980, Ankara, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, s. 70-96.
  • Batur, A. (2012). “Cumhuriyet Mimarlığında Modernist Açılım ve Bir Öncü: Seyfi Arkan”. A. Cengizkan, A. D. İnan, ve N. M.
  • Cengizkan (Ed), Modernist Açılımda Bir Öncü: Seyfi Arkan: Mimarlık, Değişim, Özerklik, İstanbul, Mimarlar Odası Yayınları, s. 27-32.
  • Baydar, G. (2012). Osmanlı-Türk Mimarlarında Meslekleşme, Ankara, Mimarlar Odası Yayınları, s. 45-64.
  • Behçet ve Bedrettin (1933). “Mimarlıkta İnkılap”, Mimar, 08, s 145-147.
  • Cengizkan, A. (2009). “Mehmet Nihat Nigisberk’in Katkıları: Evkaf İdaresi ve Mimar Kemalettin”, Mimar Kemalettin ve Çağı: Mimarlık/Toplumsal Yaşam/Politika, Sempozyum Bildirileri, Ankara, TMMOB Mimarlar Odası ve T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü, s. 177-208.
  • Çinici, D. (2015a). “Giulio Mongeri, an architect efficient in the building of capital city Ankara and His biography”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 3 (1), s. 13-41.
  • Çinici, D. (2015b). “Türkiye Cumhuriyeti Mimarlığının Modernleşme Sürecinde Mimar Giulio Mongeri: Bursa Çelik Palas Oteli ve Kaplıcası, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara, s. 73.
  • Çobanoğlu, A. V., ve Ertuğrul, Ö. (2002). “Kemaleddin Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara, 25, s. 230-231.
  • Mimar, (1932). “Otel ve Kaplıca Binası”, 01, s. 7-16.
  • Mimar, (1933). “Kaplıca Oteli Bahçe Projesi-Bursa”, 09-10, s. 292- 293.
  • Mimar, (1932). “Hal Projesi”, 02, s. 41-42.
  • Mimar, (1931). “Sanayi ve Maadin Bankası Proje Müsabakası”, 09, s. 296-299.
  • Mimar, (1931). “Mühendis İbrahim Galip B. Apartmanı-Ayaspaşa”, 11-12, s. 355-364
  • Mimar, (1932). “Münip B. Evi”, 07-08, s. 225-226.
  • Mimar, (1932). “Hüsnü B. Apartmanı”, 06, s. 163-167.
  • Mimar, (1932). “İstiklal Apartmanı”, 11-12, s. 308-310.
  • Mimar, (1934). “Umumî Helâ ve Benzin Satış Yeri”, 02, s. 38-40.
  • Mimar, (1934). “Himayei Etfal Apartmanı Proje Müsabakası”, 03, s. 71-76.
  • Mimar, (1934). “Yalova’da Bir Otel Proje Müsabakası”, 04, s. 105- 116.
  • Mimar, (1934). “Gümrükler ve İnhisarlar Vekaleti Binası Proje Müsabakası”, 07, s. 195-202.
  • Mimarlık, (1945). “Haymana Otel Termal ve Halk Hamamı Proje Müsabakası”, 04-05, s. 27.
  • Mimarlık, (1973). “Mimarlığımız 1923-1950”, 02/112, s. 19-62.
  • Özgüven, Y. (2002). “Türkiye’de Kadın Mimar Kariyerinin Başlangıcı (1934-1960)”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Tarihi ve Kuramı Programı, İstanbul, 2, s. 33.
  • Sözen, M. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1923- 1983), İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 99-108.
  • Tekeli, İ. (2007). “Türkiye’de Mimarlığın Toplumsal Bağlamı”. R.
  • Holod, A. Evin, ve S. Özkan (Ed), Modern Türk Mimarlığı 1900- 1980, Ankara, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, s. 15-36.
  • Tekeli, İ. (2012). “Seyfi Arkan’ın Yaşamı ve Mimarlığının Toplumsal Bağlamı”. A. Cengizkan, A. D. İnan, ve N. M. Cengizkan (Ed), Modernist Açılımda Bir Öncü: Seyfi Arkan: Mimarlık, Değişim, Özerklik, İstanbul, Mimarlar Odası Yayınları, s. 15-26.
  • Tekeli, İ. (2015). “Zeki (Selah) Sayar’ın Yaşamı ve Mimarlığının Toplumsal Bağlamı”. A. Cengizkan, A. D. İnan, ve N. M. Cengizkan (Ed), Zeki Sayar ve Arkitekt: Tasarlamak, Örgütlemek, Belgelemek, Ankara, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, s. 19-35.
  • Ünsal, B. (1973). “70. Yaşını İdrak Eden Mimarlar: 1”, Arkitekt, 03, s. 135-138.
  • Yaramış, A. B. (2000). “1930-2000 Yılları Arasında Türkiye’de Gerçekleştirilen Mimari Tasarım Yarışmalarının Belgelenmesi ve Genel Bir Değerlendirme”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s.16-17.
  • Yavuz, Y. (1981). “Mimar Kemalettin Bey (1870-1927)”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7 (1), s. 53-76.
  • Yavuz, Y. (1996). “The Restoration Project of the Masjid al-Aqsa by Mimar Kemalettin (1922-26)”, Muqarnas, Volume XIII: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World. G. Necipoğlu (Ed), Leiden, s. 149-164.
  • Yavuz, Y. (2009). İmparatorluktan Cumhuriyete Mimar Kemalettin, 1870-1927, Ankara, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, s. 32-37.
  • Yücel, E. (1978). “Mimar Kemalettin ve Mimar Vedat Beylerin Üslubunu Sürdüren Restoratör Mimarlar”, Birinci Milli Türkoloji Kongresi Bildirileri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsü, İstanbul, s. 467-481.
  • Arşiv Kaynakları
  • Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer No: 99-77-19.
  • Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer No: 111-41-12.
  • Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer No: 132-34-18.
  • Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30-1-0-0, Yer No: 61-379-18.
  • Salt Araştırma, Mimarlık ve Tasarım Arşivi, TMH0019.
  • Salt Araştırma, Mimarlık ve Tasarım Arşivi, TMH0005.
  • Gazete Kaynakları
  • Cumhuriyet, (1953). “Şehir İmar Planı İnceleniyor”, 16.07.1953.
  • Cumhuriyet, (1953). “Atatürk’ün Kabri Dün Sabah Açıldı”, 05.11.1953.
  • Cumhuriyet, (1955). “Hüsnü Tümer Belediye Fen Müşaviri Oldu”, 05.07.1955.
  • Cumhuriyet, (1968). “Vefat”, 29.11.1968.
  • İnternet Kaynakları
  • Mimarlar Derneği, 1927 (b.t.) “Türk Yüksek Mimarlar Birliği 14. Dönem (1940-1941)”. Erişim Tarihi: 01.12.2020, http://www. md1927.org.tr/dernek/14-donem-1940-1941
  • Mimarlar Derneği 1927 (b.t.) “Türk Yüksek Mimarlar Birliği 15. Dönem (1941-1942)”. Erişim Tarihi: 01.12.2020, http://www. md1927.org.tr/dernek/turk-yuksek-mimarlar-birligi-15- donem-1941-1942
  • Mimarlar Derneği 1927 (b.t.) “Türk Yüksek Mimarlar Birliği 16. Dönem (1942-1944)”. Erişim Tarihi: 01.12.2020, http://www. md1927.org.tr/dernek/turk-yuksek-mimarlar-birligi-16- donem-1942-1944
  • Mimarlar Derneği 1927 (b.t.) “Türk Yüksek Mimarlar Birliği’nden
  • Mimarlar Derneği 1927’ye”. Erişim Tarihi: 26.12.2020, http:// www.md1927.org.tr/tarihce
  • Moda Müzayede (2020) “Bursa-Çelik Palas-1950’ler”, Erişim Tarihi: 29.12.2020, https://www.modamuzayede.com/ urun/1915541/fotokart-bursa-celik-palas-1950-ler.