Farkas Molnár ve Semih Rüstem’in Erken Dönem Konutları-Bauhaus ve KURI İlkeleri Doğrultusunda Bir İnceleme

Bu çalışma 1922’de Bauhaus Weimar’da kurulmuş ve yayınladıkları manifesto ile adından söz ettirmiş olan KURI grubu üyesi Semih Rüstem ve Farkas Molnár’ın erken dönem tasarımlarına odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı her iki mimarın erken dönem konutlarını Bauhaus ve KURI ilkeleri doğrultusunda tasarlayıp tasarlamadıklarını sorgulamaktır. Bu amaçla mimarların 1930 ve 1932 yılları arasında inşa edilmiş olan ikişer konut projesi seçilmiş ve iki aşamalı bir inceleme yapılmıştır. İlk olarak konutların mekânsal organizasyonu, tasarlanan mekânlar ve birbiriyle ilişkileri bağlamında irdelenmiş, ikinci aşamada ise konutların zemin kat planları ve kütle tasarımları biçim grameri yöntemiyle analiz edilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda Semih Rüstem ve Farkas Molnár’ın konut tasarımlarında ortak önceliklerinin olduğu, tasarımlarının yaratıcı, elemanlar arasında uyum gözeten ve dışa vurumcu bir anlayış sergilediği söylenebilir. Bauhaus Weimar’ın ilkeleriyle paralellik gösterdiği düşünülen bu anlayış, aynı zamanda konutların akılcı, fonksiyonel ve süslemeden uzak iç ve dış tasarımlarıyla ortaya konulmuştur. İncelenen konutların geometrik kütle tasarımının ise KURI manifestosundaki ilkelerle uyumlu olduğu savunulabilir.

Early Houses Designed By Farkas Molnár and Semih Rüstem: An Examination Based on Bauhaus and KURI Principles

This study focuses on early works of Semih Rüstem and Farkas Molnár, who were both members of a group called KURI (an acronym for constructive, utilitarian, rational, international), which was established at Bauhaus in Weimar, Germany, in 1922. Two house projects of each architect, built between 1930 and 1932, were selected and evaluated according to Bauhaus and KURI principles. The assessment comprised two stages: first, the spatial organization of the house was analyzed, and second, a shape grammar examination of the ground floor and the mass of the buildings was performed to comprehensively reveal the design principles of the architects. It was evident that Semih Rüstem and Farkas Molnár had common priorities in terms of house design, and that their designs were creative, harmonious in terms of elements, and expressionist, which is consistent with Bauhaus principles. Furthermore, the functional and rational planning of the houses, as well as the exterior and interior designs with a deliberate lack of ornamentation, and the use of geometric shapes, demonstrate that both architects produced work that observed the principles stated in the KURI manifesto. The study further revealed that Semih Rüstem was arguably also inspired by the spatial organization and facades of traditional Turkish houses.

PDF

___

Adana Büyükşehir Belediyesi (Yayın yılı belli değil) Tarihi Fotoğraflarla Adana 1833-1960, Adana, Altınkoza Yayınları no: 36.
Anonim (1932a) “Sait Bey Evi”, Arkitekt, Sayı 7-8, s. 205-206.
Anonim (1932b) “Bir Mimar İkametgâhı”, Arkitekt, Sayı 4, s. 108- 111.
Antoniades, A. C. (1992) Poetics of Arhitecture-Theory of Design, New York, John Wiley & Sons.
Bajkay, É. (2005) “Hungarians at the Bauhaus”, Ed.: P. Weibel, Beyond Art: A Third Culture: A Comparative Study in Cultures, Art and Science in 20th Century Austria and Hungary, Wien, Springer, s. 71-78.
Bajkay, É. (2010a), “Molnár, The Unknown Painter”, Ed. : E. Bajkay, Molnár Farkas (1897-1945), Pecs, Oktatasi es Kulturalis Miniszterium, s. 13- 44.
Bajkay, É. (2010b) A Müvészettöl Az Életig -Magyarok a Bauhausban (Teknik ve Yaşam-Bauhaus’taki Macarlar), Berlin, Bauhaus Archiv.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) 17/10/1933, 15106/75-83.
Bektaş, C. (2013) Türk Evi, İstanbul, YEM Yayın.
Bilgin, İ. (2014) “Bauhaus’un Zamanı ve Yeri”, Ed.: A. Artun ve E. Çavuşoğlu, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı, İstanbul, İletişim Yayınlar, s. 95-110.
Buelinckx, H. (1993) “Wren’s Language of City Church Design: a formal generative classification”, Environment and Planning B: Planning and Design Sayı 20, s. 645-676.
Conrads, U. (1991) 20. Yüzyıl Mimarisinde Program ve Manifestolar, çeviri Sevinç Yavuz, Ankara, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı.
Cumhuriyet Gazetesi, 7 Nisan 1942, s: 4.
Çağdaş, G. (1996) “A Shape Grammar: The Language of Traditional Turkish Houses”, Environment and Planning B, Sayı 5, s. 443-464.
Droste, M. (1998) Bauhaus 1919-1933, Bauhaus-Archiv Museum für Gestaltung, Berlin, Benedikt Taschen Verlag.
Eldem, S. H. (1968) Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, 2. Baskı, İstanbul.
Flemming, U. (1987) “The Role of Shape Grammars in the Analysis and Creation of Design”, Computability of Designs, New York, s. 245-272.
Forgács, É. (1991) Bauhaus Idea and Bauhaus Politics, Budapest, Central European University Press.
Gombrich, E.H. (1984) Sanatın Öyküsü, İstanbul, Remzi Kitabevi Yayınları.
Gropius, W. (1925) Internationale Architecture, Weimar, Bauhausbücher 1.
Gropius, W. (1965) The New Architecture and the Bauhaus, Massachusetts, The M.I.T. Press.
Gümüş, D. (2015) “A Turkish Architect at the Technical University of Budapest: Semih Rüstem”, Periodica Polytechnica Architecture, Sayı 46 (1), s. 38-45.
Gümüş, D. (2014) “Unutulmuş Bir Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarı: Semih Rüstem Temel”, İstanbul Araştırmaları Yıllığı, Sayı 3, s. 227-234.
Güzelci, O. Z. (2012) “Amasya Yalıboyu Evleri Üzerine Bir Biçim Grameri Çalışması”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
Hanson, N. L. R. ve RADFORD, A. D. (1986) “On Modelling the Work of the Architect Glenn Murcutt”, Design Computing, s. 189-203.
Koning, H. ve EISENBERG, J. (1981) “The Language of the prairie: Frank Lloyd Wright’s Prairie Houses”, Environment and Planning B, Sayı 8, s. 295-323.
Kostof, S. (1995) A History of Architecture, 2nd Edition, Oxford, Oxford University Press.
K.U.R.I. (1923) Út (Újvidék), Sayı 15, s. 1-2.
Nuhoğlu, M. (2013) “Cumhuriyet Öncesi Türkiye’sindeki Gazete ve Dergilerde Yayınlanan Sanat ve Sanat Tarihi Yazı/Makalelerinde Fikri Yapı”, EKEV Akademi Dergisi, Sayı 17(56), s. 83-96.
Otto, M. (1987) Molnár Farkas, Budapest, Akademia Kiado.
Özer, B. (1986) Yorumlar –Resim, Heykel, Mimarlık, İstanbul, Mimar Sinan Üniversitesi Yayını.
Pevsner, N. (1995) The Sources of Modern Architecture, London, Thames and Hudson.
Rosch, G. (2010) “The Architect Farkas Molnár”, Ed.: E. Bajkay, Farkas Molnár 1897-1945, Pecs, Oktatasi es Kulturalis Miniszterium, s. 113-196.
Sayar, Z. (1986) “Meslekte 50 Yılı Aşanlar: Mimar Bedri Tümay”, Mimarlık, Sayı 220, s. 47.
Semih Rüstem (SEFAYİ) (1921) Evler ve Apartmanlar, İstanbul, Mekteb-i Sanayi-i Osmani Matbaası.
Siebenbrodt, M. ve SCHÖBE. L. (2012) Bauhaus 1919-1933, New York, Parkstone Press International.
Soygeniş, M.ve ELDEM S. H. (2005), Yapı 1-2-3-4, İstanbul, Birsen Yayınevi.
Stiny, G. (1980) “Introduction to Shape and Shape Grammars”, Environment and Planning B, Sayı 7, s. 343-351.
Şener, S. M. ve GÖRGÜL, E. (2008) “A Shape Grammar Algorithm and Educational Software to Analyze Classic Ottoman Mosques”, ITU A/Z Journal of Faculty of Architecture, Sayı 5-1, Spring,
Tankut, G. (1993) Bir Başkentin İmarı: Ankara (1929-1939), İstanbul, Anahtar Kitaplar.
Van Doesburg, T. (1968) Der Wille zum Stil, Theo van Doesburg 1883-1931, Eindhoven, Van Abbemuseum Exhibition Catalogue, s: 49.
Wendermann, G. (2008) “Der Internationale Kongress der Konstruktivisten und Dadaisten in Weimar im September 1922”, Ed.: H. Th., Europa in Weimar, Visionen eines Kontinents, Jahrbuch der Klassik Stiftung Weimar, Göttingen, Erstpublikation Seeman, s. 375-398.
Wojtowicz, J. ve Fawcett, W. (1986) Architecture: Formal Approach, London, Academy Editions.
Wolf, T. (2006) Bauhaus ve Sonrası, Ankara, Keşif Yayınevi.
Yamawaki, I. (1985) “Reminiscences of Dessau”, Design Issues, Sayı 2(2), s. 56-68.
http://www.bauhaus.de/en/das_bauhaus/48_1919_1933) [Erişim Tarihi 24 Ocak 2017]
http://www.oceansbridge.co.uk/oil-paintings/product/2903/ samaritanthegood samaritanc1920) (Erişim Tarihi 24 Ocak 2017]