Susamda (Sesamum indicum L.) Verim, Yağ, Oleik ve Linoleik Tipi Hatların Tarımsal ve Teknolojik Özellikleri

2000 ve 2002 yıllarında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisi üzerinde yürütülen bu araştırmada; verim (HB-01/BMB), yağ (TSP-933749), oleik asit (TR-3821512) ve linoleik asit (TSP-932403) tipinde geliştirilen 4 hattın, kontrol çeşitleriyle (Baydar-2001 ve Muganlı-57) birlikte tohum verimi, yağ verimi, yağ oranı, yağ asitleri kompozisyonu ve tokoferol kompozisyonu belirlenmiştir. Tarla denemeleri, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Her iki deneme yılında da HB-01/BMB susam hattı diğer hatlardan ve kontrol çeşitlerinden daha yüksek tohum ve yağ verimi vermiş, yüksek verimli susam çeşidi geliştirmeye aday hat olarak belirlenmiştir. TSP933749 hattı yüksek yağ içeriği ile, TR-3821512 hattı yüksek oleik asit içeriği ile ve TSP-932403 hattı yüksek linoleik asit içeriği ile dikkati çekmiştir. En yüksek α-tokoferol içeriği Muganlı-57 çeşidinde, en yüksek γ-tokoferol içeriği TSP932403 hattında bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

Susam, Sesamum indicum L., Verim, Yağ, Oleik, Linoleik, Tokoferol

Agronomic and Technological Characteristics of the Lines with Yield, Oil, Oleic and Linoleic Types in Sesame (Sesamum indicum L.)

This research was conducted at the fields of West Akdeniz Agricultural Research Institute in 2000 and 2002. Seed yield, oil yield, oil content, fatty acid composition and tocopherol composition of 4 lines (yield type HB-01/BMB, oil type TSP-933749, oleic type TR-3821512, and linoleic type TSP-932403) and of 2 varieties (Baydar-2001 and Muganlı-57) were determined. Field trials were performed in a randomized complete block design with four replications. Results showed that HB-01/BMB had higher seed yield than that of the other lines and control varieties in both experimental years. For this reason, HB-01/BMB was considered as a candidate line in breeding for high-yielding varieties. TSP933749, TR-3821512 and TR-3821512 lines contained high oil, oleic acid and linoleic acid contents, respectively. The highest α- tocopherol was found in cv. Muganlı-57, and the highest γ-tocopferol contents were found in line TSP-932403.

Keywords:

Sesame, Sesamum indicum L, Yield, Oil, Oleic, Linoleic, Tocopherol,

PDF

___

Anonim, 2004. www.fao.org/faostat.
Baydar, H. 2001a. Susam (Sesamum indicum L.) genetiği ve ıslahı üzerinde araştırmalar II. İdeal bitki tiplerinin geliştirilmesi, IV. Ulusal Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Sayfa: 117-122, Tekirdağ.
Baydar, H. 2001b. Susam (Sesamum indicum L.) genetiği ve ıslahı üzerinde araştırmalar III. Tohum ve yağ kalite özelliklerinin kalıtımı, IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Sayfa: 307-312, Tekirdağ.
Baydar, H. 2001c. Susam (Sesamum indicum L.) çeşitlerinin agronomik, fizyolojik ve teknolojik özellikleri. SDÜ Fen Bilim. Ens. Derg., 5: 39-48.
Baydar, H., Turgut, İ. and Turgut, K. 1999a. Variations of certain characters and line selection for yield, oil, oleic and linoleic fatty acids in the Turkish sesame (Sesamum indicum L.) populations. Tr. J. Agric. and Forestry, 23: 431-441.
Baydar, H., Marquard, R. and Turgut, İ. 1999b. Pure line selection for improved yield, oil content and different fatty acid composition of sesame, (Sesamum indicum L.). Plant Breeding, 118: 462- 464.
Baydar, H. ve Turgut, İ. 1994. Farklı ekim zamanlarının susam (Sesamum indicum L.)’da yağ oranı, yağ asitleri kompozisyonu ve yağ stabilite kriterleri üzerine etkisi. Tr. J. Agri. Forestry, 18: 387-391.
Lavedrine, F., Ravel, A., Poupard, A. and Alary, J. 1997. Effect of geographic origin, variety and storage on tocopherol concentrations in walnuts by HPLC. Food Chem., 58: 135-140.
Liu, J. R., Zheng, Y. Z. and Xu, R. Q. 1992. Analysis of nutrient quality of seed and screening for prominant germplasms in sesame. Oil Crops of China, 1: 24-26.
Marquard, R. 1987. Qualitatsanalytik im dienste der ölpflanzenzüchtung. Fat. Sci. Technol., 89: 95- 99.
Muller-Mullot, W. 1976. Rapid method for quantitative determination of individual tocopherols in oils and fats. J. Am. Chem. Soc., 53: 732-736.
Pongracz, G., Weiser, H. and Matzinger, D. 1995. Tocopherole, antioxidation der natur. Fat. Sci. Technol., 97: 90-104.
Salunkhe, D. K., Chavan, J. K., Adsule, R. N. and Kadam, S. S. 1991. Sesame in world oilseeds: Chemistry, technology and utilization. Van Nostrand and Reinhold, New York.
Yermanos, D. M., Hemstrret, S., Salleb, W. and Huszar, C. K. 1972. Oil content and composition of the seed in the world collection of sesame introductions. Jour. Amer. Oil. Chem. Soc., 49: 20-25.
Yermanos, D. M. 1978. Oil analysis report on the world sesame collection. World Farming, 14: 5-11.
Yoshida, H. and Takagi, S. 1997. Effects of seed roasting temperature and time on quality characteristics of sesame (Sesamum indicum). Oil. J. Sci. Food Agric., 75: 19-26.