Figen CEYLAN, Eda İLBASMIŞ, Burhan ÖZKAN

Şeker pancarı üretim planlamasında fiyat etkili midir? Türkiye’den bir örnek

Şeker pancarı Türkiye’de başlıca doğal şeker kaynağı olması nedeniyle başta iç ve güneydoğu Anadolu ile iç Ege bölgelerindeki çiftçiler için temel bir üründür. Sektör, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) müzakere süreci ve fiyat belirleyici kamu idarelerinin özelleştirilmesine kadar kontrol edilmekteydi. Bu dönemde sektöre sunulan destekler, kamu idaresi tarafından üreticilere açıklanan fiyat üzerinden iletilmekteydi. Ancak, iç pazarın şeker talebinin karşılanmasını garanti altına almak için, sözleşmeli tarım özel sektör tarafından da sürdürülmektedir. Sektörün fiyat değişimine verdiği cevap 1960 ve 2015 yılları arası için ikincil veriye dayalı zaman serisi analizi aracılığıyla incelenmiştir. Sektörün geleneksel özellikleri ve sözleşmeli tarıma bağlılıkları üretim arzının fiyat değişimine olan % 6 kısa vadeli ve % 13 uzun vadeli tepkisi ile tasdik edilmiştir. Ayrıca, kısa dönem denge bozukluklarının uzun dönemde yaklaşık % 90 oranında düzeldiği, yani arz değişiminin uzun döneme döndüğü anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Şeker pancarı, Arz tepki, Sözleşmeli tarım, Fiyat, Hata düzeltme modeli (HDM)

Is price significant in planning for sugar beet production? An example from Turkey

Sugar beet is a major staple for farmers in central and south-eastern Anatolia and interior Aegean of regions as it is the major natural sugar provider for Turkey. The sector has been controlled and supported until the World Trade Organisation (WTO) negotiations and privatization of the price setter public authorities. The supports were transferred to farmers via prices announced by the public authorities. But contracted farming has been maintained by the private sector as well in order to secure domestic sugar need. The price response of the sector was measured through time series analysis between 1960 and 2015 using secondary data. The traditional characteristics of the sector and attachments to the contracted farming were confirmed at the end of the analysis with 6 % response of price to short run and 13 % response of price to long run production.

Keywords:

Sugar beet, Supply response, Contracted farming, Price, Error correction model (ECM),

PDF

___

Aydın Z (2010) Neo-liberal transformation of Turkish agriculture, Journal of Agrarian Change 10(2): 149-187.
Banerjee A, Dolado JJ Mestre R (1998) Error-Correction Mechanism tests for cointegration in a single equation framework. Journal of Time Series Analysis 19(3): 267-283.
Demirci S (2003) Economic analysis of potential effects with the change in Sugar Law. (In Turkish: Şeker Kanunundaki değişiklikle olası etkilerin ekonomik analizi). Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü Yayını - Publication of Directorate of Institute for Development of Agricultural Economics and Policy. Pub No: 102 ISBN 975-407-127-6, retrieved from (05.12.2017): http://www.tepge.gov.tr/dosyalar/yayinlar/04c7ea0289cd4bba90184c541a8dff9e.pdf.
Dickey DA and Fuller WA (1981) Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica 49: 1057-1072.
Engle RF and Granger CWJ (1987) Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica 55: 251-276.
Erdal G, Esengün K, Erdal H, Gündüz O (2007) Energy use and economical analysis of sugar beet production in Tokat province of Turkey. Energy 32(1): 35–41.
Granger CWJ and Newbold P (1974) Spurious regression in econometrics. Journal of Econometrics 2: 111-120.
Granger CWJ (1981) Some properties of time series data and their use in econometric model specification. Journal of Econometrics 16(1): 121-130.
Griffiths WE, Carter Hill R, Lim GC (2008) Using EViews for Principles of Econometrics pp. 384.
Gunaydın G (2002) Globalization and Turkish Agriculture (In Turkish: (Küreselleşme ve Türkiye Tarımı). TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Tarım Politikaları Yayın Dizisi - Serial for Agricultural Policy of Chamber of Agricultural Engineers, Pub no: 3.
Johansen S (1988) Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control 12: 231-254.
Karli B, Yavuz F, Ören MN, Sayın C, Bilgiç A (2005) Potential effects of WTO decisions and European Union accession process on Turkish agricultural policies and agriculture in South Eastern Anatolia. (In Turkish: Dünya Ticaret Örgütü Kararları ve Avrupa Birliği’ne tam üyelik sürecinin Türk tarım politikaları ve GAP bölgesi tarımına muhtemel etkileri). GAP IV. Agricultural Congress Publication. GAP IV. Tarım Kongresi - HR.Ü. Ziraat Fakültesi, Şanlıurfa, Turkey 1: 1-26.
Kiymaz T (2002) New orientation in sugar policies and the position of Turkey. (In Turkish: Şeker politikalarında yeni yönelimler ve Türkiye’ nin konumu). DPT Yayınları - State Planning Institute Publication pp. 144.
MacKinnon JG (1996) Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics 11: 601–618.
Mohammad S, Javed MS, Bashir A, Mushtaq K (2007) price and non-price factors affecting acreage response of wheat in different agro-ecological zones in Punjab: A co-integration analysis Park J. Agri Science 44(2): 370-377.
Nerlove M (1958) The Dynamic of Supply: Estimation of Farmers’ Response to Prices. The Johns Hopkins University press, London.
Ozcan S (2009) Corn the indispensable plant of modern world: the contribution of transgenic corn to agricultural production. (In Turkish: modern dünyanın vazgeçilmez bitkisi mısır: genetiği değiştirilmiş (transgenik) mısırın tarımsal üretime katkısı). Derleme Dergisi 2(2): 01-34.
Ozkan B, Ceylan F, Kızılay H (2011) Supply response for wheat in Turkey: A vector error correction approach. Mediterranean Journal of Economics: Agriculture and Environment 3: 34-38.
Tripathi A, Prasad AR (2009) Estimation of agricultural supply response by cointegration approach, The Indian Economic Journal 56:106-131. retrieved from (09.01.2018): http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0019466220090106.
TSK (2004) Sugar Associate of Republic of Turkey. Importance of beet and corn in Turkish economy. (In Turkish: Pancar ve mısırın ülke ekonomisindeki yeri). Ankara, Turkey, TC Seker Kurumu. retrieved (15.10.2016): www.sekerkurumu.gov.tr/altsayfa/pancar_misir.html. TSK (2016) Turkish Sugar Factories, Privatization Administration Decisions. (In Turkish: Türkiye Şeker Fabrikaları: Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararları), 2016; retrieved from (05.01.2018): http://www.turkseker.gov.tr/OYKkararlari.aspx.
Yilmaz M (2010) Karapınar Çevresinde Yeraltı Suyu Seviye Değişimlerinin Yaratmış Olduğu Çevre Sorunları. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 2(2), 145-163 (2010).