Sinem ELMAS, Ahmet ZEYBEK, Olcay ARABACI

Muğla yöresindeki Salvia fruticosa Mill. populasyonlarının bazı tarımsal özelliklerinin ve uçucu yağ oranlarının belirlenmesi

Bu çalışma 2017 yılında Muğla yöresinde doğal yayılış gösteren Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) populasyonlarının bazı tarımsal özelliklerini ve uçucu yağ oranını belirlemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Bitki materyalimiz (Salvia fruticosa Mill.) 2017 yılı Haziran ayında Muğla’nın Menteşe (4), Ula (6), Köyceğiz (1), Marmaris (11), Ortaca (2), Fethiye (2), Dalaman (2) ve Milas (2) ilçelerinden olmak üzere 30 farklı lokasyondan toplanmıştır. Her bir populasyondan 30’ar bitki toplanmıştır. Araştırmamızda populasyonlara ait ortalama bitki boyu 31-109.1 cm, ortalama dal sayısı 4.4-21.1 adet, ortalama yaprak sayısı 10.2-27.2 adet, ortalama yaprak boyu 2.11-6.99 cm, ortalama yaprak eni 0.86 -3.07 cm, ortalama gövde çapı 0.26–2.33 cm olarak ölçülmüş, yeşil herba verimi 14.3-133.3 g bitki-1, drog herba verimi 8.47-22.2 g bitki-1 ve drog yaprak verimi 4.37-16.17 g bitki-1 arasında saptanmıştır. Yapılan çalışmalarda yapraktaki uçucu yağ oranı %0.43-3.85 arasında; sapta uçucu yağ oranı %0.01-0.35 arasında değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca toplam uçucu yağ miktarının, yaprak eni ve yaprak boyunun az olduğu populasyonlarda daha yüksek olduğu ve rakımın yüksek olduğu populasyonlarda ise toplam uçucu yağ miktarının daha düşük olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Anadolu Adaçayı, Salvia fruticosa Mill., Muğla, Tarımsal özellikler, Uçucu yağ

Determination of some agricultural characteristics and essential oil amounts of Salvia fruticosa Mill. populations in Muğla province

The study was carried out in 2017 in order to determine some agricultural characteristics and amount of essential oils of Anatolian Sage (Salvia fruticosa Mill.) populations distributed in Muğla province naturally. Plant material (Salvia fruticosa Mill.) was collected from 30 different locations which of them districts of Muğla Mentese (4), Ula (6), Köyceğiz (1), Marmaris (11), Ortaca (2), Fethiye (2), Dalaman (2) and Milas (2). 30 plants were collected from each population. The study, the average plant height of the populations was 31-109.1 cm, the average number of branches was 4.4-21.1, the average number of leaves was 10.2-27.2, the average leaf length was 2.11-6.99 cm, leaf width 0.86-3.07 cm, plant diameter 0.26-2.33 cm, green herba yield 14.3-133.3 g plant-1, drug herba yield 8.47-22.2 g plant-1 and drug leaf yield was determined between 4.37-16.17 g plant-1. The study, it was determined that the amount of essential oil in the leaf is between 0.43 and 3.85% and the amount of essential oil varied between 0.01–0.35%. The study, we determined that the total amount of essential oil was higher in the populations which of them have low leaf width and leaf length and the total amount of essential oil was lower in the high altitudes.

Keywords:

Anatolian Sage, Salvia fruticosa Mill., Muğla, Agricultural characteristics, Essential oil,

PDF

___

Baydar H (2016) Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi. 5. Baskı, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta.
Bayram E, Ceylan A, Geren H (1999) Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) ıslahında geliştirilen klonların agronomik ve kalite özellikleri üzerinde araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt 2, Adana, s. 212-217.
Bayram E (2001) Batı Anadolu florasında yetişen Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)’nda uygun tiplerin seleksiyonu üzerinde araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 25: 351-357.
Bayram E, Sönmez Ç (2006) Adaçayı Yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi Bülteni, Yayım Bülteni: 48.
Baytop T (1999) Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün. 2. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
Çiçek F, Tutar M, Sarı AO, Bilgiç A (2011) Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) yapraklarında uçucu yağ oranlarının aylara göre değişimi. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt 2, Bursa, s. 1287- 1290.
Davis PH (1982) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. 7th Edition, Edinburg University Press, Edinburgh.
Dudai N, Lewinsohn E, Larkov O, Katzir I, Ravid U, Chaimovitsh D, Sa’adi D, Putievsky E (1999) Dynamics of Yield Components and Essential Oil Production in a Commercial Hybrid Sage (Salvia officinalis L. x Salvia fruticosa ev. Neve Ya’ar No: 4). Journal Agriculture Food Chemistry 47: 4341-4345.
Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KHC (2000) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. 2nd Edition, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Hickey M, King C (1997) Common Families of Flowering Plants. 1st Edition, Cambridge University Press, New York.
İpek A, Gürbüz B (2010) Türkiye florasında bulunan Salvia Türleri ve tehlike durumları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstütüsü Dergisi 19(1-2): 30-35.
Kalafatçılar ÖA (1996) Uçucu Yağ Bitkileri Ekotiplerinin Bazı Morfolojik, Anatomik ve Kalite Kriterleri Üzerinde Araştırma. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Kaplan M, Kocabaş I, Sönmez I, Kalkan H (2009) The effects of different organic manure applications on the dry weight and the essential oil quantity of sage (Salvia fruticosa Mill.). In: I International Medicinal and Aromatic Plants Conference on Culinary Herbs. Antalya, Türkiye, pp. 147-152.
Karık Ü (2013) Marmara bölgesindeki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması. Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Karık Ü (2015) Ege ve Batı Akdeniz Florasındaki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Bazı Verim ve Kalite Özellikleri. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty 12(2): 32-42.
Kocabaş I, Sönmez İ, Kalkan H, Kaplan M (2007) Farklı organik gübrelerin adaçayı (Salvia fructicosa Mill.)’nın uçucu yağ oranı ve bitki besin maddeleri içeriğine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20(1): 105-110.
Mossi AJ, Cansian RL, Paroul N, Toniazzo G, Oliveira JV, Pierozan M K, Pauletti G, Rota L, Santos ACA, Serafini LA (2011) Morphological characterisation and agronomical parameters of different species of Salvia sp. (Lamiaceae). Brazilian Journal of Biology 71(1): 121-129.
Nakipoğlu M (1993) Bazı Adaçayı (Salvia L.) türleri ve bu türlerin ekonomik önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi 6: 45-58.
TUİK (2019) Dış Ticaret İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul?param1=25¶m2=0&sitcrev=0&isicrev=0&sayac=5802. Erişim 09 Nisan 2019.
Uysal F (2015) Antalya Florasında Bulunan Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarında Seleksiyon Islahı İle Üstün Özelliklere Sahip Genotiplerin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Wichtl M (1971) Die fharmakognostisch-Chemische Analyse. Gehaltsbestim,mung von Drogen (und Zubereitungen) mit atherischem 01: 263-281.